Το «ελαττωματικό γονίδιο» της ιδεολογίας μπορεί να εκδηλωθεί στον καθένα και να τον οδηγήσει στον φανατισμό, λέει ο Άμος Οζ. «Μοναδικό όπλο που μπορεί να εξουδετερώσει τον φανατικό», προσθέτει, «είναι το χιούμορ και η ειρωνεία».


Για τον Ισραηλινό συγγραφέα, φανατικός είναι ένας άνθρωπος χωρίς φαντασία, «οποιοσδήποτε πιστεύει πως είναι σωστό να ακυρώσει κάθε σκέψη διαφορετική από τη δική του». Μιλώντας πρόσφατα περί φανατισμού στο Μουσείο Τέχνης του Τελ Αβίβ, επανέλαβε ένα περιστατικό που είχε συμβεί στον φίλο του πανεπιστημιακό Σάμι Μάικλ: «Λέω γι΄ αυτόν τον αυτοκινητιστή, πολύ φανατικό, που στη διάρκεια ενός πολύωρου ταξιδιού με τον Σάμι υποστήριζε πως “πρέπει να τους σκοτώσουμε όλους, τους καταραμένους Άραβες”. “Και ποιος πρέπει να το κάνει;”, τον ρώτησε ο Σάμι. “Εμείς οι εβραίοι, τι ερώτηση!”, απάντησε ο άλλος. Και ο Σάμι: “ΟΚ λοιπόν, θέλεις να αρχίσεις εσύ μ΄ αυτούς στη γειτονιά σου; Θα χτυπάς κάθε πόρτα, θα ρωτάς όποιον ανοίγει αν είναι Άραβας και, αν σου λέει ναι, θα τον πυροβολείς. Και αν ξεχάσεις κανένα νεογέννητο θα επιστρέφεις για να τελειώσεις τη δουλειά”. Ο άλλος σώπασε για ώρα. “Είστε πολύ σκληρός”, απάντησε στο τέλος».

Ουδείς έχει ανοσία στον φανατισμό. «Φανατισμός είναι ο τρομοκρατικός τζιχάντ, η τυφλή σταυροφορία του Μπους, η απόλυτη δυσανεξία ορισμένων μη καπνιστών προς τους καπνιστές, αλλά και ο εκβιασμός της ενοχής: τον επινοήσαμε εμείς οι εβραίοι και μετά οι χριστιανοί τον εμπορευματοποίησαν σε μεγάλη κλίμακα», λέει χαμογελώντας ο 68χρονος συγγραφέας. «Μερικές φορές, μάλιστα, φανατικός είναι ο αγώνας του αντιφανατικού εναντίον του φανατισμού. Θα πρέπει κι εγώ να προσέχω…». Όμως ο πιο δόλιος φανατισμός σήμερα είναι «ο φανατισμός της κατανάλωσης», αυτός που σε κάνει να πιστεύεις πως «το μόνο που σε χωρίζει από την άφατη ευτυχία είναι η αγορά ενός ακόμη αντικειμένου, της τουαλέτας που τραγουδάει, πώς μπορούσες άραγε να ζεις ώς τώρα χωρίς αυτή;». Πρόκειται μια πλύση εγκεφάλου που σου υποβάλλει ότι αυτό που έχεις δεν αξίζει τίποτε, μετράει μόνον αυτό που δεν έχεις και το οποίο δεν θα μετράει πια μόλις το αποκτήσεις.

Το αντίδοτο στον φανατισμό είναι η ειρωνεία, λέει ο Οζ, να είσαι ικανός να βλέπεις τον εαυτό σου με τα μάτια του άλλου και να χαμογελάς. Όπως έκανε η γιαγιά του. «Εμείς οι εβραίοι, μου έλεγε, λέμε πως ο Μεσσίας πρόκειται να έρθει, ενώ οι χριστιανοί λένε πως ήρθε ήδη και πάνω σ΄ αυτό τσακωνόμαστε επί αιώνες. Γιατί όμως, συνέχιζε, να μην περιμένουμε; Αν στο τέλος του χρόνου ο Μεσσίας εμφανιστεί λέγοντας “επιτέλους να΄ μαι!”, πάει να πει πως είχαμε δίκιο εμείς, αν αντίθετα πει “ευτυχής που σας ξαναβλέπω!”, είχανε δίκιο αυτοί… Μέχρι τη μέρα εκείνη, Άμος, ζήσε και άσε και τους άλλους να ζήσουν».

Τελευταία Νέα