«Αγαπήσωμεν αλλήλους…». Με την αγγελία του διακόνου ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος και ο Πάπας Βενέδικτος ΙΣΤ΄ κατευθύνθηκαν προς την Ωραία Πύλη και εναγκαλίστηκαν. Εκεί επισφράγισαν τη δέσμευσή τους για ενότητα των δύο Εκκλησιών. «Αμήν», απάντησε το ποίμνιο της εκκλησίας. Ήταν η αρχή μιας νέας εποχής.


Η μεγάλη συνάντηση έγινε χθες στο Φανάρι. Οι προκαθήμενοι των Εκκλησιών της Ρώμης και της Κωνσταντινούπολης χοροστάτησαν από κοινού στη θεία λειτουργία για τη θρονική εορτή του Απόστολου Ανδρέα. Στη συνέχεια υπέγραψαν την Κοινή Διακήρυξη, το σημαντικότερο κείμενο που υιοθετήθηκε τα τελευταία σαράντα χρόνια μετά την έναρξη του διαλόγου ορθοδόξων και χριστιανών. Στο βιβλίο επισκεπτών στην Αγία Σοφία, ο Πάπας έγραψε: «Στη διαφορετικότητά μας, πιστεύουμε σε έναν μοναδικό Θεό. Με την πίστη μας αυτή, ο Θεός να μας οδηγήσει στον δρόμο της αγάπης και της ειρήνης».

Κατά τη λειτουργία Πάπας και Πατριάρχης έστειλαν μηνύματα αισιοδοξίας για το μέλλον των δύο Εκκλησιών. «Η συνάντηση προσδίδει νέα πνοή στις σχέσεις μας» είπε ο Ποντίφικας, ενώ ο λόγος του έγινε ακόμη πιο τολμηρός όταν ανέφερε πως «είναι σκάνδαλο ο διχασμός των δύο Εκκλησιών». Ξεκαθάρισε ακόμη και τον λόγο της επίσκεψής του στην Τουρκία: «Ήρθα εδώ με στόχο να προωθήσουμε τον δρόμο της ενότητας και σας διαβεβαιώνω ότι θα καταβάλουμε όλες μας τις προσπάθειες για να ξεπεράσουμε τα εμπόδια». Ακόμη και το «Πάτερ Ημών» που απήγγειλε ελληνιστί ο Ποντίφικας ερμηνεύτηκε από τους Τούρκους αναλυτές ως ακόμη μια κίνηση καλής χειρονομίας προς την Έλληνες ορθοδόξους.

Οι χριστιανικές ρίζες

Ωστόσο, παρόλο που την προηγούμενη ημέρα είχε σηκώσει την τουρκική σημαία προκαλώντας ενθουσιασμό στην τουρκική κοινή γνώμη, ο Πάπας χθες στο Φανάρι ήταν αυστηρός: «Η Ευρώπη πρέπει να διατηρήσει τις χριστιανικές της ρίζες», είπε δίνοντας τροφή στους εθνικιστικούς κύκλους της Τουρκίας.

Στην Κοινή Διακήρυξη απεστάλη ακόμη ένα αυστηρό μήνυμα προς την Τουρκία: «Σε κάθε βήμα προς τη διεύρυνση πρέπει να εξασφαλίζεται η προστασία των μειονοτήτων με τις πολιτιστικές παραδόσεις και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της θρησκείας τους».

Έντονη ήταν η αντίδραση της Άγκυρας διά του εκπροσώπου της Ναμίκ Ταν, ο οποίος όταν ρωτήθηκε αν η Τουρκία θα κάνει παραστάσεις στο Βατικανό για την προσφώ-νηση του Πατριάρχη Βαρθολομαίου με τον τίτλο του «Οικουμενικός», είπε «Ας μην ανησυχεί κανένας, θα κάνουμε τα δέοντα».

Αν και με πολύ διπλωματική γλώσσα, ο Βενέδικτος δεν απέφυγε να αναφερθεί, έστω έμμεσα, σε ένα ζήτημα που ενοχλεί ιδιαίτερα τους Τούρκους. «Παρά τα δεινά που πέρασαν οι Αρμένιοι, κυρίως τον περασμένο αιώνα, παρέμειναν προσηλωμένοι στην πίστη τους», είπε κατά την επίσκεψή του στην Αποστολική Αρμενική Εκκλησία, παρουσία του Αρμένιου Πατριάρχη Μεσρόμπ Β΄.

Ο άξονας του μονοθεϊσμού


Η ΕΠΙΣΚΕΨΗ του Πάπα στην Τουρκία δεν είχε πρωταρχικό στόχο να βελτιώσει τις σχέσεις ανάμεσα στον χριστιανισμό και το Ισλάμ. Ο Βενέδικτος πήγε εκεί με την ελπίδα να πείσει την Ορθοδοξία και το Ισλάμ να συνταχθούν μαζί του για να κατανικήσουν την κοσμικότητα. Σε αυτά τα λόγια θα μπορούσαν να συνοψιστούν όσα υποστηρίζουν σε άρθρο τους στη «Χέραλντ Τρίμπιουν» ο Φίλιπ Μπλοντ, λέκτορας της θρησκειολογίας και της φιλοσοφίας στο Κολέγιο του Αγίου Μαρτίνου στο Λάνκαστερ και ο Άντριαν Παμπστ, ερευνητής στο Ινστιτούτο Ευρωπαϊκών και Διεθνών Μελετών στο Λουξεμβούργο.

«Ο Πάπας θέλει να εγκαινιάσει μια νέα θρησκευτική αναγέννηση στην Ευρώπη, η οποία θα είναι αντίθετη τόσο στον κοσμικό όσο και στον θρησκευτικό φονταμενταλισμό» λένε οι δύο επιστήμονες. «Ο Βενέδικτος αντιτίθεται στην κοσμικότητα επειδή είναι αυταρχική και αυθαίρετη. Εν ονόματι μιας ουδετερότητας απέναντι στις ηθικές αξίες, η κοσμική ιδεολογία εξοντώνει όλες τις αντίπαλες κοσμοθεωρήσεις. Με την άρνηση της ύπαρξης αντικειμενικής αλήθειας, η κοινωνική ζωή περιορίζεται σε μια διαιτησία συγκρουόμενων συμφερόντων- μια διαδικασία στην οποία νικά πάντα ο ισχυρότερος».

Ο αληθινός σκοπός, λοιπόν, του ταξιδιού του Βενέδικτου στην Τουρκία ήταν σύμφωνα με τους Μπλοντ και Παμπστ να συνενώσει όλες τις μονοθεϊστικές πίστεις εναντίον της καταστροφικής κοσμικής κουλτούρας. Για τον λόγο αυτόν αναζήτησε μια νέα πολιτική επικοινωνία με τον Βαρθολομαίο, τον συμβολικό ηγέτη των 250 εκατομμυρίων ορθοδόξων του κόσμου. Ακόμη και ο Ρώσος Πατριάρχης Αλέξιος Β΄, ο οποίος είχε αποκρούσει τα ανοίγματα του προηγούμενου Πάπα Ιωάννη-Παύλου Β΄, άφησε να διαφανεί ότι σήμερα πια θα θεωρούσε ευπρόσδεκτες τις συνομιλίες με τη Ρώμη.

«Η απόπειρα του Πάπα να συγκροτήσει μια μονοθεϊστική συμμαχία δεν περιορίζεται μόνο στους χριστιανούς» υποστηρίζουν οι Μπλοντ και Παμπστ. «Την πρώτη ημέρα της επίσκεψής του ο Βενέδικτος αναφέρθηκε στον Πάπα του ενδέκατου αιώνα Γρηγόριο Ζ΄, ο οποίος είχε πει ότι χριστιανοί και μουσουλμάνοι έχουν κοινό χρέος ΄΄επειδή πιστεύουν σε έναν Θεό΄΄». Κάθε άλλο παρά αντιμουσουλμάνος, ο Πάπας βλέπει το Ισλάμ ως έναν βασικό πολιτισμικό σύμμαχο κατά του φιλελευθερισμού του Διαφωτισμού που, κατά την άποψή του, διαφθείρει τον ηθικό πυρήνα της δυτικής κοινωνίας.

Μπήκε στο τζαμί και προσευχήθηκε!


ΕΚΠΛΗΞΗ προκάλεσε ο Πάπας κατά την επίσκεψή του στο Μπλε Τζαμί. Έβγαλε τα παπούτσια του, μπήκε στο τζαμί και προσευχήθηκε! Όλες οι προβλέψεις έλεγαν πως ο Ποντίφικας θα έκανε τον σταυρό του στην Αγιά Σοφιά και ενδεχομένως μάλιστα και να προσευχόταν, προκαλώντας τις έντονες αντιδράσεις των ισλαμιστών. Τελικά ο Πάπας περπάτησε απλώς στην Αγιά Σοφιά για 35 λεπτά δίπλα από τον νομάρχη της Κωνσταντινούπολης χωρίς εκπλήξεις. Δεν συνέβη το ίδιο και στο Μπλε Τζαμί. Ο Ποντίφικας έβγαλε τα παπούτσια του, περπάτησε δίπλα από τον μουφτή της Κωνσταντινούπολης και μό-λις έφτασε μπροστά από την κόγχη του τεμένους που δείχνει την κατεύθυνση της Μέκκας σταμάτησε και προσευχήθηκε για 30 δευτερόλεπτα. «Είναι ιστορική στιγμή», σχολίασαν οι Τούρκοι πολιτικοί αναλυτές, λέγοντας ότι «εκεί έγινε η συνάντηση των πολιτισμών».