Eνστάσεις

H ΛΕΞΗ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ: Πόλη. Οι Ρωμιοί πέρασαν από χίλια μύρια κύματα.

Τουρκικά (κυρίως) αλλά και ελληνικά. Μέχρι σημείου που να συζητείται ακόμη και

η άποψη πως «συμφέρει την Ελλάδα η φυλλορροούσα κοινότητα» σε αντιπαράθεση με

την (αριθμητικά) ευημερούσα τουρκική στη Θράκη. Άλλωστε αυτή η θέση είχε

εκφραστεί και επισήμως τη δεκαετία του ’60, όταν η Ελλάδα προέβαλε το αίτημα

της ένωσης με την Κύπρο.

Οι Ρωμιοί της Πόλης σε νέο στοίχημα…

KI ΟΜΩΣ για πολλούς δεν ήταν έκπληξη. Ειδικά για την ομάδα των Ρωμιών

που δραστηριοποιούνται τα τελευταία χρόνια στη μειονότητα. Ίσως μάλιστα και το

αντίθετο. Ήταν σίγουροι πως οι Ρωμιοί στην Πόλη δεν είναι τόσο ολιγάριθμοι

(περίπου 1.500 μέλη) όσο – τουλάχιστον επισήμως – τονιζόταν. Και πιστεύουν ότι

το μέλλον της δεν είναι ένας θλιβερός μονόδρομος που θα ολοκληρωθεί με τον

θάνατο του τελευταίου ηλικιωμένου.

Αποφάσισαν να το αποδείξουν. H πρώτη καταγραφή που έγινε με επιστημονικά

κριτήρια υπό την εποπτεία του Βύρωνα Κοτζαμάνη (καθηγητής στο Πανεπιστήμιο

Θεσσαλίας) τούς δικαίωσε. Άλλοι 3.500 Ρωμιοί (κατά προσέγγιση) «ανακαλύφθηκαν»

στις παραδοσιακές περιοχές κατοικίας των μειονοτικών. Αλλά και σε σχετικά νέες

συνοικίες του ιστού της Πόλης. (H έρευνα παρουσιάστηκε χτες στο συνέδριο

«Συνάντηση στην Πόλη», σε κεντρικό ξενοδοχείο της Κωνσταντινούπολης.)

Το ερώτημα είναι προφανές: Πού «κρύβονταν»; Γιατί δεν συμμετείχαν (ή δεν

προσκαλούνταν) στις εκδηλώσεις της κοινότητας;

Και δεν είναι μόνο οι 300 μεικτοί γάμοι…

… που καταγράφηκαν από την έρευνα και που κακώς (και πάντως αυθαίρετα) δεν

υπολογίζονται στον ρωμαίικο πληθυσμό. Οι υπόλοιποι;

Οι εκτιμήσεις (των διοργανωτών) συγκλίνουν (και) στην ανάδειξη ευθυνών από την

ίδια τη μειονότητα.

Όπως το εξηγεί ο Νίκος Σιγάλας (ιστορικός), «η μειονότητα των Ρωμιών έχει

χάσει (και) με δική της ευθύνη τα τελευταία χρόνια όλα εκείνα τα στοιχεία που

διατηρούν μια κοινότητα ζωντανή. Οι θεσμοί ταυτίστηκαν με τα πρόσωπα, οι φήμες

για έλλειψη διαφάνειας στη διαχείριση της κοινοτικής περιουσίας και των

κληροδοτημάτων πιθανόν να είναι μερικοί από τους λόγους που αποξένωσαν πολλούς

Ρωμιούς από την κοινότητα».

Ο Νίκος Σιγάλας θα περιγράψει ως ψυχοπαθολογία του «αναπόφευκτου τέλους» το

κλίμα που επικρατεί σε μια μειονότητα χαμένη στα 9.000.000 της Πόλης.

H ρωμαίικη κοινότητα σήμερα έχει εθιστεί στην πολιτική «κάτω από το χαλάκι»:

«Είμαστε λίγοι, αφήστε τις καταγραφές και τις απογραφές γιατί θα μας πάρουν οι

Τούρκοι τις περιουσίες» ή «ναι, από τα 230 παιδιά στα μειονοτικά σχολεία

σχεδόν τα μισά είναι ορθόδοξοι αραβόφωνοι, αλλά μην το λέμε» ή «κακά τα

ψέματα, η εξάρτηση από την Ελλάδα είναι το μόνο μας χαρτί». H ομάδα των Ρωμιών

που διοργάνωσε το συνέδριο (χάρη στον σύνδεσμο αποφοίτων του Ζωγράφειου)

φαίνεται να πιστεύει ακριβώς τα αντίθετα:

Όσο κι αν παραξενεύει, αυτά τα πρώτα συμπεράσματα αναδεικνύουν την ανάγκη για

μια νέα πορεία της ρωμαίικης μειονότητας της Πόλης. Το περιβάλλον φαίνεται

ευνοϊκό. Ο δήμαρχος της Πόλης ο δρ Kadir Topbas προσπάθησε να το δείξει όσο το

δυνατόν καλύτερα. Αγκάλιασε τις εργασίες του συνεδρίου, μίλησε σ’ αυτό και

παρακολούθησε εργασίες. Πολλοί λένε ότι τα πλήγματα στον τουρκικό τουρισμό

μπορεί να είναι η αιτία. Αλλά το κυνήγι των προθέσεων είναι πάντοτε χιμαιρικό.

Το σίγουρο είναι ότι η σταθερότητα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις βοηθά

πρωτίστως τη μειονότητα. Την άγρια πλευρά τους πρωτίστως η μειονότητα την

πλήρωσε. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε ο B. Κοτζαμάνης, από 130.00 το

1850, 153.000 το 1885, 230.000 – 250.000 το 1900, στις 48.000 το 1965 και στις

5.000 το 2005 (έναντι 1.500 όπως πιστευόταν).

Οι δημοκρατικοί θεσμοί και οι συνακόλουθες διαδικασίες…

… βοηθούν στη ζωή μιας κοινότητας. Το ανακάτεμα των χαρτιών – μέσω π.χ.

εκλογών – διευκολύνει την κινητικότητα, είναι το αίμα στο κυκλοφοριακό μιας

κοινωνίας. Αλλά εκλογές στην κοινότητα έχουν να γίνουν από το 1960. (Ενδιάμεσα

μέχρι σήμερα έγιναν εκλογές μόνο το 1991, αλλά χαρακτηρίστηκαν ως παρωδία).

H απόδοση πεπραγμένων και η άσκηση ελέγχου στα διαχειριστικά όργανα μιας

κοινότητας έχουν σημασία και για τον λόγο ότι ενισχύεται η κοινωνική συνοχή

μιας ομάδας, αφού έτσι αποκλείονται (τουλάχιστον… θεσμικά) οι διακρίσεις ή

π.χ. ο πλουτισμός εις βάρος κάποιου άλλου μέλους. Κι όμως, αυτή η εσωτερική

δημοκρατία είναι νεκρό γράμμα για τους Ρωμιούς της Πόλης. Κακές (;) γλώσσες

λένε ότι κάποιοι βολεύονται κιόλας σ’ αυτές τις συνθήκες. Όταν διαχειρίζεσαι

εκατομμύρια και δεν δίνεις λογαριασμό, ο πειρασμός είναι μεγάλος. Και όσο τις

εσωτερικές δημοκρατικές λειτουργίες υποκαθιστά το ελληνικό υπουργείο

Εξωτερικών (με χρήματα και άλλες προσφορές) και το Οικουμενικό Πατριαρχείο,

άλλο τόσο στην Πόλη θα επιβιώνει όχι μια κοινότητα αλλά μόνο μερικές

εκατοντάδες Ρωμιών.

Κάποιοι από τους διοργανωτές του συνεδρίου φέρνουν για παράδειγμα την αρμενική

ή την εβραϊκή μειονότητα. Πολυαριθμότερες – ειδικά η πρώτη με 60.000 μέλη –

έχουν καταφέρει με τις εσωτερικές δημοκρατικές διαδικασίες να ισχυροποιήσουν

τη θέση τους στην «πολιτική κουζίνα». Θα το πει άλλωστε αύριο και στον λόγο

του ο «δάσκαλος της Πόλης», ο επί χρόνια διευθυντής του Ζωγράφειου Δημήτρης

Φραγκόπουλος. Αυτή η σημαντική φυσιογνωμία της Πόλης, ήδη στα 80 του, έστειλε

το πιο αισιόδοξο μήνυμα: Ήρθε η ώρα να ξαναζωντανέψει η ρωμαίικη μειονότητα.

Αλλά αυτό θα γίνει χωρίς αποκλεισμούς και χωρίς εξαρτήσεις. Και από

δημοκρατικούς δρόμους.

Συνήθως τα τελεσίγραφα επιτρέπουν στις μειονότητες να διαλέξουν ανάμεσα σε δυο

επιλογές: «ενσωμάτωση ή γκέτο». H ρωμαίικη κοινότητα έχει ήδη ζήσει στο γκέτο.

Οι διοργανωτές του συνεδρίου πιστεύουν ότι η ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας

δίνει νέο περιεχόμενο στην έννοια της συμβίωσης… Άλλωστε η Πόλη ουδέποτε

υπήρξε μονοεθνική. Δεν θα ήταν η Πόλη…

Την ώρα που ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος καταχειροκροτείτο, όπως επίσης και ο

δήμαρχος της Πόλης δρ Kadir Topbas, ένας (1) που αυτοαποκαλείται Γκρίζος Λύκος

απομακρύνθηκε από το «Χίλτον» όπου γίνονται οι εργασίες, ενώ λίγο νωρίτερα

τέσσερις (4) ομοϊδεάτες του είχαν απομακρυνθεί από την τουρκική αστυνομία

καθώς προσπαθούσαν να μπουν στο «Χίλτον». Το μικροεπεισόδιο δεν έγινε

αντιληπτό από τους συνέδρους, διότι μέσα στη μεγάλη αίθουσα του «Χίλτον» το

κλίμα μεταξύ Ρωμιών και Τούρκων εκπροσώπων των αρχών της Πόλης καταγράφεται

για μια ακόμη φορά ιδιαίτερα ευνοϊκό για τη ζωή και την ανάπτυξη της

μειονότητας.

Info

Το συνέδριο οργανώθηκε από επιτροπή στην οποία μετέχουν οι, Δημήτριος

Φραγκόπουλος (πρόεδρος), Φραγκώ Καράογλαν (γραμματέας), Λάκης Βίγκας, Δοσίθεος

Αναστασόπουλος, Άρης Τσοκώνας, Μιχάλης Βασιλειάδης, Βαγγέλης Κεχριώτης, Νίκος

Σιγάλας. Στις εργασίες συμμετέχουν ειδικοί επιστήμονες τόσο από την Ελλάδα όσο

και από την Τουρκία. Επίσης Έλληνες και Τούρκοι ακαδημαϊκοί από πανεπιστήμια

της Αγγλίας και των ΗΠΑ. Οι εργασίες του ολοκληρώνονται αύριο. Πληροφορίες στο

www.sinedriopoli.com

Enstaseis – blog

Θα μας βρείτε στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http: //enstaseis.blogspot.com