Tα χειρότερα είναι μπροστά μας

Μέσα σε έναν μήνα 15-20 χώρες μολύνθηκαν με τον ιό της γρίπης των πτηνών, η

εξάπλωση της οποίας είναι πλέον «εκρηκτική».

Ο συντονιστής του ΟΗΕ για τη γρίπη στα πτηνά και στους ανθρώπους δρ Ντέιβιντ

Ναμπάρο δεν κρύβει την ανησυχία του για την «ισχυρή προειδοποίηση που μας

δίνει η φύση», ξεκαθαρίζει ότι το πρόβλημα δεν έχει φτάσει ακόμα στην κορύφωσή

του και δηλώνει ότι «οι πιθανότητες πανδημίας στους ανθρώπους έχουν πια

αυξηθεί».

Μέχρι τον περασμένο Ιούλιο η γρίπη των πτηνών ήταν περιορισμένη στη

Νοτιοανατολική Ασία. Ξαφνικά άρχισε να εξαπλώνεται – τώρα πια πολύ γρήγορα. Τι

συνέβη;

Είναι γεγονός ότι η τελευταία εβδομάδα ήταν η πιο δύσκολη που έχουμε περάσει

έως τώρα. Έχουμε πολύ μεγάλη αύξηση στο επίπεδο της μόλυνσης. Μέσα σε έναν

μήνα μολύνθηκαν περίπου 15-20 χώρες και νομίζω ότι έχουμε πια μια παγκόσμια

επιδημία στα πτηνά, γεγονός που ήδη έχει συνέπειες στη βιομηχανία των

πουλερικών και ενδέχεται να έχει και για τους ανθρώπους. Και μόνο η απειλή στα

πουλερικά είναι μεγάλο πρόβλημα. Ωστόσο, δεν ξέρουμε τι άλλαξε και έγινε αυτή

η εκρηκτική εξάπλωση. Μπορεί να είναι συνέπεια της μετανάστευσης των άγριων

πτηνών ή κάποιας δραματικής μετακίνησης μολυσμένων πουλερικών. Προσωπικά

πιστεύω ότι παίζουν ουσιώδη ρόλο τα μεταναστευτικά πτηνά, αλλά δεν γνωρίζουμε

τις ακριβείς αιτίες του φαινομένου.

Αρκετοί επιστήμονες πιστεύουν ότι η αυξημένη ανίχνευση των κρουσμάτων

οφείλεται στο ότι όλοι αναζητούν πλέον τον συγκεκριμένο ιό.

Απάντηση σε αυτό δεν υπάρχει. Δεν ξέρω αν η αλλαγή οφείλεται στο ότι ο ιός

απέκτησε την ικανότητα να μεταδίδεται πιο εύκολα στα πτηνά, αν οφείλεται στα

καλύτερα μέτρα ή σε κάτι άλλο. Αυτό που ξέρω είναι ότι το ποσοστό των

μολυσμένων μεταναστευτικών πτηνών είναι πολύ μικρό – ίσως κάτω από 5% – αλλά

το πρόβλημα μεγάλο.

Τα κρούσματα στα πουλερικά στις αφρικανικές χώρες εκδηλώθηκαν ξαφνικά και

μαζικά. Μπορεί να υπήρξαν ανθρώπινα κρούσματα που δεν έγιναν αντιληπτά;

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) και τα υπουργεία Υγείας των αφρικανικών

κρατών συνεργάζονται στενά, αναζητώντας ανθρώπινα κρούσματα και κάνοντας ό,τι

μπορούν για να τα ελέγξουν όλα. Είναι, όμως, αρκετά δύσκολο να διαγνώσεις τη

γρίπη των πτηνών στους ανθρώπους. Τα στοιχεία που έχουμε από την Κίνα και την

Τουρκία δείχνουν ότι η ποιότητα των δειγμάτων από τους ανθρώπους και η χρονική

στιγμή που τα συλλέγει κανείς παίζουν σημαντικό ρόλο στην ορθότητα του

αποτελέσματος – αν γίνει λάθος, μπορεί να υπάρξει ψευδώς αρνητικό αποτέλεσμα.

Γι’ αυτό υπάρχει η πιθανότητα, όπως εξαρχής συνέβαινε, να μην ανιχνεύονται

κάποια ανθρώπινα κρούσματα. Προς το παρόν αυτό δεν συνιστά πρόβλημα, αλλά θα

γίνει εάν αρχίσει η μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο.

Οι κυβερνήσεις λαμβάνουν μέτρα για αντιμετώπιση μιας πανδημίας στους

ανθρώπους. Το βάρος δεν θα έπρεπε να δοθεί στα πτηνά;

Πρέπει να κάνουμε και τα δύο. Όταν έρθει η πανδημία θα χρειασθούμε

προστατευτικό εξοπλισμό, πρέπει να υπάρχουν σχέδια στην κοινότητα για το τι θα

κάνουμε. Ο πιο ασφαλής χώρος σε περίπτωση πανδημίας είναι το σπίτι, όπου

πρέπει να έχει κανείς τρόφιμα για μερικές εβδομάδες. Τα φάρμακα επίσης είναι

σημαντικά, αλλά θα φυλαχτούν για τους εργαζομένους σε νευραλγικές θέσεις της

κοινωνίας, όπως στον τομέα της Υγείας. Απαραίτητο είναι επίσης να εξασφαλισθεί

η παροχή νερού, ηλεκτρικού ρεύματος… Όλα αυτά απαιτούν σχέδια, που ήδη

γίνονται μέσα στις χώρες και μεταξύ των χωρών – με διαφορετικό βέβαια ρυθμό σε

κάθε μία.

Τι πρέπει να κάνει ο κόσμος με τα κατοικίδιά του, αλλά και με τα αδέσποτα

ζώα;

Προς το παρόν, η επίσημη σύσταση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών είναι ότι δεν

ήρθε η ώρα για να εκδοθούν ιδιαίτερες οδηγίες για τη φροντίδα των γατών. Δεν

ξέρω να υπήρξαν περιπτώσεις που άνθρωποι μολύνθηκαν από άλλα θηλαστικά.

Βέβαια, διάφορες υπηρεσίες στην Ευρωπαϊκή Ένωση έβγαλαν οδηγίες προς τους

πολίτες γύρω από τις περιοχές με τα κρούσματα να προσέχουν τα κατοικίδιά τους,

αλλά αυτή τη στιγμή παρακολουθούμε την εξέλιξη του φαινομένου. H γάτα στη

Γερμανία μπορεί, πολύ απλά, να ήταν σε λάθος μέρος τη λάθος στιγμή ή να

αποτελεί μέρος ενός φαινομένου που τώρα αρχίζει να εξελίσσεται.

Πόσο πιθανή θεωρείτε μία πανδημία;

Όσο περισσότερο ο ιός H5N1 κυκλοφορεί στον πλανήτη, τόσο περισσότερες είναι οι

πιθανότητες να υποστεί γενετικές μεταλλάξεις. Αυτή τη στιγμή έχουμε

περισσότερα κρούσματα από τον ιό στον πλανήτη και, ναι, πιστεύω ότι οι

πιθανότητες μιας πανδημίας έχουν αυξηθεί. Το αν η πανδημία είναι μακριά ή

κοντά, δεν μπορεί κανείς να το πει με βεβαιότητα. Ανησυχώ πολύ για τις

συνέπειες μιας πιθανής πανδημίας στον άνθρωπο. Εκατομμύρια άνθρωποι θα

υποφέρουν εάν υπάρξει πανδημία.

Ορισμένοι επιστήμονες εκφράζουν την άποψη ότι το όλο θέμα «έγινε» για να

χρηματοδοτηθούν οι έρευνες γύρω από τη νόσο και ότι θα επαναληφθεί τελικά το

φιάσκο του 1976, με τον αναίτιο εμβολιασμό εκατομμυρίων ανθρώπων για μια

πανδημία που δεν συνέβη.

Πολλοί εκτιμούν ότι η πανδημία δεν θα συμβεί, αλλά η Ιστορία μάς διδάσκει ότι

μπορεί να συμβεί. Έγινε η πανδημία του AIDS από ιούς που πιθανώς προήλθαν από

τους πιθήκους, υπήρξε το πρόβλημα με το SARS, πάλι από ζώα, υπήρξαν οι

προηγούμενες πανδημίες γρίπης… Οι άνθρωποι είναι ευάλωτοι στις νόσους που

έρχονται από το ζωικό βασίλειο και θα ήταν πραγματικά ανόητο τώρα, που έχουμε

ισχυρά προειδοποιητικά σημάδια για ταχεία εξάπλωση στα ζώα, να μη δώσουμε

σημασία. Ακόμα κι αν δεν έρθει η πανδημία, η ανθρωπότητα πρέπει να κάνει ό,τι

μπορεί για να αποκτήσει ισχυρότερες άμυνες. Προσωπικά, ελπίζω να μη γίνει,

διότι έχω αναμνήσεις από προηγούμενες πανδημίες και ξέρω πόσο καταστροφικές

μπορεί να είναι.

Ομοιότητες του ιού με εκείνον της φοβερής πανδημίας του 1918

Πόσο ανησυχητική είναι η περίπτωση της μολυσμένης γάτας στη Γερμανία;

Οι συνάδελφοί μου στον ΠΟΥ μελετούν πολύ προσεκτικά το θέμα. Έχουμε έναν

ιδιαίτερα παθογόνο ιό γρίπης, που μπορεί να περνάει σε ανθρώπους και άλλα

θηλαστικά και να τους αρρωσταίνει και που έχει ομοιότητες με τον ιό που

προκάλεσε τη φοβερή πανδημία του 1918. Αυτά είναι σοβαρά στοιχεία και

σημαίνουν ότι πρέπει να είμαστε διαρκώς σε εγρήγορση. Ο ιός γίνεται πιο

εκτεταμένος στον ζωικό πληθυσμό και η φύση μας δίνει μια ισχυρή προειδοποίηση.

Ξέρουμε ότι ο H5N1 μπορεί να μεταδοθεί μεταξύ των γατιών. H περίπτωση της

γάτας εντάσσεται στο γενικό πλαίσιο της ανησυχίας που μας κάνει να είμαστε σε

εγρήγορση.