H σύσκεψη πριν από τα τανκς

Ήταν 11 το πρωί της Παρασκευής, 16 Νοεμβρίου του 1973: H εξέγερση των

φοιτητών στο Πολυτεχνείο είχε ξεφύγει για τα καλά από τον έλεγχο της χούντας.

Ο δικτάτορας Παπαδόπουλος – υπό το βάρος των εξελίξεων – αναγκαζόταν να

συγκαλέσει έκτακτη σύσκεψη.

Παρά τις διαφωνίες που ανέκυψαν μεταξύ των στελεχών της χούντας, εκεί

αποφασίστηκε ότι θα γινόταν στρατιωτική εισβολή στο Πολυτεχνείο τη νύχτα όταν

– όπως ειπώθηκε – «ο λαός θα αποσύρονταν από τους δρόμους».

Σήμερα – 32 χρόνια μετά – «TA NEA» παρουσιάζουν το τι ειπώθηκε σε εκείνη τη

μοιραία σύσκεψη μέσα από τα πρακτικά που κράτησε στο ημερολόγιό του ο τότε

υφυπουργός Τύπου Σπύρος Ζουρνατζής.

H συνάντηση έγινε στο γραφείο του πρωθυπουργού Σπύρου Μαρκεζίνη, τέσσερις

μέρες μετά την κατάληψη του Πολυτεχνείου από ομάδα φοιτητών – η κατάληψη του

ιδρύματος άρχισε τη Δευτέρα στις 12 Νοεμβρίου. Εκείνη την ώρα, χιλιάδες

Αθηναίοι κάθε ηλικίας είχαν βγει στους δρόμους ανταποκρινόμενοι στο κάλεσμα

των φοιτητών για συμπαράσταση στον αγώνα κατά της δικτατορίας, μέσω του

ραδιοφωνικού σταθμού του Πολυτεχνείου.

Στην έκτακτη σύσκεψη που έγινε με σκοπό να εξεταστούν τρόποι καταστολής της

εξέγερσης των φοιτητών συμμετείχαν: ο Οδυσσέας Αγγελής, αντιπρόεδρος του

χουντικού καθεστώτος, ο πρωθυπουργός της χούντας Σπύρος Μαρκεζίνης, ο υπουργός

Παιδείας Παναγιώτης Σιφναίος, ο αρχηγός της Αστυνομίας Νίκος Δασκαλόπουλος και

ο υπουργός Δημοσίας Τάξεως Ιωάννης Θεράπος.

H σύσκεψη «για τη διαμορφωθείσα κατάσταση στο Πολυτεχνείο» – σύμφωνα με τη

στρατιωτική ορολογία – είχε αρχίσει χωρίς τη συμμετοχή Παπαδόπουλου, υπό την

προεδρία του Αγγελή, ο οποίος πήρε πρώτος τον λόγο – για να προτείνει στον

αρχηγό της Αστυνομίας να περιμένουν μέχρι τη νύχτα, ώστε «να γίνει επέμβαση

της Αστυνομίας όταν θα έχουν αποχωρήσει οι συγκεντρωμένοι έξω από το

Πολυτεχνείο».

H πρόταση γίνεται αποδεκτή από τους υπόλοιπους – όχι όμως και από τον

Ζουρνατζή. Εκείνος ζητά δύο ελικόπτερα για να κτυπήσει με καπνογόνα τους

φοιτητές και στη συνέχεια να υπάρξει η αστυνομική επέμβαση.

Ζουρνατζής: Ζητάω να μου δοθούν δύο ελικόπτερα. Με το αιτιολογικό ότι

σ’ αυτά θα επιβαίνουν δημοσιογράφοι και ξένα τηλεοπτικά συνεργεία, οι φοιτητές

δεν θα υποψιαστούν το παραμικρό. Προτείνω λοιπόν το ένα ελικόπτερο να

μεταφέρει τηλεοπτικά συνεργεία και στο δεύτερο να επιβαίνουν αστυνομικοί οι

οποίοι θα ρίξουν στους χώρους του Πολυτεχνείου δακρυγόνα. Αμέσως μετά να

επέμβει η Αστυνομία.

Αγγελής: Και αν πέσει βομβίς επί της κεφαλής φοιτητού και τον αφήσει

άπνουν;

Ζουρνατζής: Προτιμότερη η απώλεια μιας ζωής από την απώλεια της

κυβέρνησης. Παραδίδω πρόχειρη σελίδα με την παραίτησή μου χρονολογημένη για

αύριο, αν κάτι πάει στραβά.

Τη στιγμή εκείνη μπαίνει στην αίθουσα οργισμένος ο Παπαδόπουλος, ο οποίος –

χωρίς να χαιρετήσει κανέναν – επιτίθεται στον υπουργό Δημοσίας Τάξεως

διαμαρτυρόμενος ότι «δεν μπόρεσαν ακόμη να κλείσουν το ραδιόφωνο» των

εξεγερμένων φοιτητών. Ο Θεράπος απάντησε ότι αυτό είχε επιχειρηθεί «ακόμη και

μέσω των ασυρμάτων των πλοίων που βρίσκονταν στο λιμάνι του Πειραιά,

προκειμένου να καλυφθούν οι συχνότητες, χωρίς όμως επιτυχία». Τότε ο

δικτάτορας ηρέμησε, τους χαιρέτησε και ζήτησε να μάθει πού έχουν καταλήξει.

Ο Αγγελής τον ενημερώνει για την πρότασή του, όπως και για την πρόταση

Ζουρνατζή. Ο Παπαδόπουλος τότε στρέφεται προς τον Μαρκεζίνη και τον ρωτά:

Κύριε πρόεδρε, συμφωνείτε με την πρόταση του υπουργού σας;

Μαρκεζίνης: Δεν έχω γνώμη.

Λίγο αργότερα αποφασίζεται η επέμβαση να γίνει τη νύχτα, με τη συμμετοχή και

στρατιωτικών δυνάμεων. Ο συνταγματάρχης Νίκος Ντερτιλής ζώνει το Πολυτεχνείο.

Μετά τα μεσάνυχτα ένα τανκς ρίχνει την πύλη. Αστυνομικοί και στρατιώτες

εισβάλλουν στο Πολυτεχνείο.

ΣΠΥΡΟΣ ΜΑΡΚΕΖΙΝΗΣ

Ήθελε να γίνει αστυνομική επέμβαση νωρίτερα

Ο ΣΠΥΡΟΣ ΜΑΡΚΕΖΙΝΗΣ ήταν ο άνθρωπος ο οποίος από την πρώτη μέρα της

κατάληψης του Πολυτεχνείου, Δευτέρα 12 Νοεμβρίου του ’73, είχε την άποψη της

άμεσης εκκένωσης του ιδρύματος με αστυνομική επιχείρηση.

Τότε τον επισκέφθηκε στο γραφείο του ο αστυνομικός διοικητής Αθηνών Λουκάς

Χριστολουκάς, ο οποίος του επισήμανε ότι θα πρέπει να γίνει άμεση επέμβαση στο

Πολυτεχνείο προτού το θέμα πάρει διαστάσεις – φέρνοντας ως παράδειγμα τα

γεγονότα της Νομικής, που είχαν προηγηθεί. Ο Ζουρνατζής μεταφέρει το αίτημα

του Χριστολουκά στον υπουργό Παιδείας Σιφναίο, ο οποίος αρνείται να το κάνει

αποδεκτό. Ο Χριστολουκάς όχι μόνο δεν συμφωνεί με τον υπουργό αλλά ζητά από

τον Ζουρνατζή να πάνε μαζί στο Πολυτεχνείο και να είναι παρών στην επιχείρηση

εκκένωσης. Ο Ζουρνατζής διαφωνεί γιατί δεν ήθελε να αναλάβει τις ευθύνες μιας

τέτοιας επιχείρησης – μερικά 24ωρα αργότερα, όλα είχαν αλλάξει…