Eπάγγελμα αγρότης-χάκερ

Ένα (ακόμη) φάντασμα πλανάται πάνω από την Ευρώπη. Πάνω από τα χωράφια της,

πάνω από τις πεδιάδες της, πάνω από τους λόφους της. Είναι οι αγρότες-χάκερ.

Οργανώνονται μέσα από το Ίντερνετ για να απελευθερώσουν τους σπόρους από τη

«δικτατορία» της πατέντας που τους έχουν επιβάλει οι πολυεθνικές εταιρείες.

«Προϊόν» της αντίστασης στο μονοπώλιο των σπόρων από τις πολυεθνικές, ο

αγρότης-χάκερ επιχειρεί να οδηγήσει σε νέους δρόμους τη γεωργία του εικοστού

πρώτου αιώνα. Σε δρόμους που δεν αρνούνται την τεχνολογία στο όνομα μιας

φανταστικής βουκολικής Εδέμ, αλλά που, αντιθέτως, την εφαρμόζουν καθημερινά,

ανατρέποντας όμως τις βασικές αρχές που θέλουν να επιβάλουν οι μεγάλες

επιχειρήσεις. Ο αγρότης-χάκερ χρησιμοποιεί την υψηλή τεχνολογία όχι για την

παραγωγή σπόρων με πατέντα, αλλά για την οριζόντια διάχυση της τεχνολογικής

γνώσης, έτσι που οι καλλιεργητές να μην έχουν πια ανάγκη τις πολυεθνικές

εταιρείες. «Όμως, προσοχή, δεν μιλάμε για μία σοσιαλιστική ουτοπία σε

αντιπαράθεση με την ιδιωτική παραγωγή», εξηγεί στο περιοδικό «Εσπρέσο» ο

Ρίτσαρντ Τζέφερσον, βιολόγος ο οποίος σπούδασε στην Αμερική και ζει στην

Αυστραλία, από όπου ξεκίνησε τα σχέδιά του για μια παγκόσμια γεωργική

επανάσταση. «Αντιθέτως, επεξεργαζόμαστε ένα μοντέλο που επιτρέπει στους

γεωργούς να αυξήσουν την ποσότητα και την ποιότητα της παραγωγής τους και

συνεπώς να γίνουν καλύτεροι επιχειρηματίες, απελευθερώνοντάς τους από τον

βρόχο των εταιρειών από τις οποίες αγοράζουν σήμερα τους τεχνητούς σπόρους που

είναι συνδυασμένοι με ζιζανιοκτόνα ή εντομοκτόνα».

Το λογισμικό. Πώς θα γίνει αυτό εφικτό; Για να το εξηγήσει, ο Τζέφερσον

ξεκινά από τον κόσμο του λογισμικού των κομπιούτερ (software): «Τα τελευταία

30 χρόνια της ψηφιακής επανάστασης, υπήρξαν δημιουργοί προγραμμάτων

πληροφορικής που κλείδωσαν με κωδικούς τα προγράμματά τους, όπως η Microsoft.

Όμως, παράλληλα, αναπτύχθηκαν εναλλακτικά και ανοιχτά προγράμματα, όπως αυτά

της Linux, στα οποία όλοι μπορούν να συμβάλουν και τα οποία όλοι μπορούν να

χρησιμοποιούν ελεύθερα. Μάλιστα, αυτά τα τελευταία είναι – συχνά – καλύτερης

ποιότητας από τα πρώτα. Εμείς σκεφτόμαστε κάτι παρόμοιο στη γεωργία. Εκεί, από

τη μία μεριά υπάρχουν οι μεγάλες πολυεθνικές που έχουν δικά τους ερευνητικά

κέντρα και παράγουν σπόρους με πατέντα, για να τους πωλούν στους γεωργούς. Από

την άλλη, όμως, ξεπροβάλλουν εκατοντάδες γεωργοί και ερευνητές, που μελετούν

τις βιολογικές τεχνολογίες και ανταλλάσσουν πληροφορίες μέσα από το Ίντερνετ.

Και αντί να αγοράζουν κατασκευασμένους σπόρους, εφαρμόζουν τις δικές τους

τεχνολογίες που τις συμμερίζονται με άλλους, αποκτώντας έτσι ποικιλίες

καλύτερων σπόρων από εκείνους που οι γεωργοί αγοράζουν έτοιμους».

«Θέλουμε να τα καταφέρουμε μόνοι μας»

Αγρότες-χάκερ, δηλαδή, σαν τους χάκερ του Ίντερνετ, τους «πειρατές» του

κυβερνοχώρου. «Ναι, μας αρέσει να λεγόμαστε έτσι, αν και η λέξη χάκερ έχει μια

αρνητική φόρτιση», λέει ο Αλμπέρτο Ολιβούτσι, γεωργός από την Κεντρική Ιταλία,

που εδώ και χρόνια μελετά και επιλέγει τους σπόρους του μόνος του. «Πάντως,

εμάς δεν μας ενδιαφέρει να μιμηθούμε τις μεθόδους της Monsanto. Θέλουμε να τα

καταφέρουμε μόνοι μας, ανταλλάσσοντας τις γνώσεις μας με άλλους γεωργούς,

φτιάχνοντας σπόρους πιο ανθεκτικούς, πιο καλούς και πιο προσαρμόσιμους από

τους βιομηχανικούς». Ίσως αυτό που λέει ο Ολιβούτσι, που στην Ιταλία είναι

στην πρώτη γραμμή αυτού του νέου ρεύματος των γεωργών, είναι το πιο σημαντικό:

«Δεν με ενδιαφέρει να έχω λαχανικά που αντέχουν έναν μήνα στον πάγο επειδή

είναι γενετικά τροποποιημένα. Αντιθέτως, αυτό που θέλω είναι να διατηρήσω, ας

πούμε, την ντομάτα Μπούρμπανκ, που είναι προϊόν επιλογής ενός αιώνα, με

φυσικές μεθόδους, είναι ανθεκτική στις ασθένειες και είναι πλούσια στα

αμινοξέα που χρειάζεται ο άνθρωπος. Αν έχω τέτοιες ντομάτες, τι να τις κάνω

εγώ τις ντομάτες της βιοτεχνολογίας;».

ΗΝΩΜΕΝΑ ΕΘΝΗ

Πρόσκληση- πρόκληση

Τον λόγο έχει ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας. Ύστερα από μακροχρόνιες

εσωτερικές συζητήσεις, η υπηρεσία του ΟΗΕ για τη γεωργία στον Τρίτο Κόσμο

«άνοιξε» στη βιοτεχνολογία, είτε με τη μορφή των γενετικά τροποποιημένων

οργανισμών είτε με λιγότερο αμφιλεγόμενες εφαρμογές, όπως είναι η επιλογή με

τη βοήθεια μοριακών μέσων. Ακόμη και ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας έχει

επίγνωση ότι, για μια πραγματική ανάπτυξη, η έρευνα δεν πρέπει να αφεθεί

αποκλειστικά στα χέρια μερικών πανίσχυρων εταιρειών που βάζουν πατέντες σε όλα

(διατηρώντας έτσι την αποκλειστική εκμετάλλευση). Ο γενικός διευθυντής του

οργανισμού, Ζακ Ντιούφ, δηλώνει ότι «το πρόβλημα της πνευματικής ιδιοκτησίας

(πατέντα) αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια για τη μετάδοση των σύγχρονων

τεχνολογιών στις φτωχές χώρες» και απευθύνει έκκληση για να γίνει κοινό κτήμα

η βιοτεχνολογία. Μπορεί αυτό να μην αποτελεί πρόσκληση στους γεωργούς-χάκερ,

αλλά – πάντως – μοιάζει πολύ.