NIKΟΣ XATZHXPHΣTIΔHΣ «H επιστήμη χρειάζεται θηλυκά μυαλά»

Πώς μπορεί η επιστήμη να στερείται το 50% της ανθρώπινης ευφυΐας; Αναρωτιέται

ο Κριστιάν Ντε Ντιβέ, βραβευμένος με Νόμπελ Ιατρικής το 1974. Με ποιον τρόπο

θα βοηθήσουμε τις γυναίκες επιστήμονες να προχωρήσουν τις έρευνές τους;

Προβληματίζεται ο νομπελίστας Φυσικής του 1991 Πιερ Ζιλ Ντε Ζεν. Πώς

εξομαλύνονται οι ανισότητες στην πρόσβαση της επιστημονικής γνώσης ανάμεσα

στις γυναίκες ερευνήτριες των αναπτυγμένων περιοχών και εκείνων στις υπό

ανάπτυξη χώρες; Σκέφτεται ο διευθυντής του εργαστηρίου Βιομηχανικής Χημείας

του Χημικού Τμήματος του Πανεπιστήμιου Αθηνών, Νίκος Χατζηχρηστίδης. Και κάθε

δύο χρόνια οι τρεις επιστήμονες, μαζί με άλλα δώδεκα μέλη, συστήνουν τη διεθνή

επιστημονική επιτροπή κρίσης για να απονείμουν τα βραβεία και τις υποτροφίες

«Για τις Γυναίκες στην Επιστήμη», που προκύπτουν από τη συνεργασία τής UNESCO

με τη L’Oreal.

«H επαγγελματική πρόσβαση των γυναικών στην επιστήμη εξακολουθεί να

είναι περιορισμένη και απειλείται από πολιτιστικές και θρησκευτικές

προκαταλήψεις. Κάποτε στις σαπουνόπερες, που αντανακλούν μια ορισμένη

πραγματικότητα, στα εργαστήρια ερευνών οι άνδρες ήταν υπεύθυνοι και οι

γυναίκες βοηθοί. Πιστεύω όμως ότι είναι απαραίτητο να ενθαρρύνουμε και να

επιβραβεύουμε τις γυναίκες που αφοσιώνονται στην έρευνά τους», λέει στα «NEA»

ο Έλληνας καθηγητής, ως μέλος της επιτροπής των βραβείων «Για τις Γυναίκες

στην Επιστήμη».

Καθηγητής Χημείας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, με δική του ομάδα ερευνητών και

πεδίο δράσης την έρευνα των υλικών, ο Νίκος Χατζηχρηστίδης επιλέχθηκε από τον

εμπνευστή των βραβείων, νομπελίστα Κριστιάν Ντε Ντιβέ, και τον πρόεδρο της

επιτροπής των βραβείων για τις επιστήμες των υλικών, επίσης νομπελίστα Πιερ

Ζιλ Ντε Ζεν, για να εξετάζει τις υποψήφιες επιστήμονες που καταθέτουν τις

εργασίες των ερευνών τους.

«Από τις 111 αιτήσεις που εξετάσαμε φέτος διαπιστώσαμε ότι

περιλαμβάνονται χώρες που συμμετέχουν για πρώτη φορά, όπως Μπουρκίνα Φάσο,

Πολωνία, Τουρκία, Βραζιλία, Ιορδανία, Κορέα και Κούβα. Αυτό δείχνει ότι ο

θεσμός των βραβείων «Για τις Γυναίκες στην Επιστήμη» διαδίδεται, καθώς οι

υποτροφίες δίνουν τη δυνατότητα στις νέες επιστήμονες να ταξιδέψουν στο

εξωτερικό, να ενταχθούν σε πρωτοποριακές διεθνείς ομάδες και να μεταφέρουν την

εμπειρία τους προς τις χώρες τους. Αυτό έχει μεγαλύτερη σημασία για τις χώρες

της Αφρικής, της Λατινικής Αμερικής και της Ασίας, όπου η θέση της γυναίκας

είναι μειονεκτική», προσθέτει ο Νίκος Χατζηχρηστίδης.

Και από την εμπειρία του σε αυτό το πρόγραμμα, εκτιμάει ότι «η επιστήμη έχει

ανάγκη από τα θηλυκά μυαλά. H ελληνική συμμετοχή σε αυτά τα βραβεία είναι στην

αρχή. Το σημαντικό είναι να γίνει γνωστός ο θεσμός. Αυτήν τη στιγμή, ανάμεσα

στα σαράντα διδακτορικά που επιβλέπω στο Χημικό τμήμα του Πανεπιστημίου, οι

δεκαέξι εργασίες προέρχονται από γυναίκες. Σε ερευνητικό επίπεδο, οι εργασίες

αυτές των γυναικών είναι οι καλύτερες».

Ωστόσο, στον αντίποδα αυτής της θετικής άποψης για τη συμβολή των γυναικών

στην έρευνα των Θετικών Επιστημών βρίσκονται οι αριθμοί των στατιστικών

μελετών, αλλά και οι απόψεις ορισμένων ανδρών από θέσεις κύρους και εξουσίας,

όπως ο προέδρος του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, Λόρενς X. Σάμερς. Ο οποίος

θεωρεί ότι «συνήθως οι παντρεμένοι άνδρες και όχι οι γυναίκες είναι εκείνοι

που δέχονται να δουλέψουν 80 ώρες την εβδομάδα προκειμένου να αποκτήσουν

υψηλές θέσεις εξουσίας».

Απογοητευτικοί αριθμοί

Τα στοιχεία του Ινστιτούτου Στατιστικής της UNESCO, η έκθεση της Ευρωπαϊκής

Επιτροπής, καθώς και μία μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε παγκόσμια κλίμακα

καταλήγουν σε απογοητευτικά συμπεράσματα:

* Σε περισσότερες από τις μισές χώρες, οι γυναίκες αντιπροσωπεύουν

ποσοστό μεγαλύτερο από 55% του συνόλου των φοιτητών που ολοκληρώνουν

μόνο τα δύο πρώτα έτη του Πανεπιστημίου

* Σε περισσότερες από το 60% των χωρών, οι γυναίκες αντιπροσωπεύουν

ποσοστό μικρότερο από το 45% των αποφοίτων στο επίπεδο των Θετικών

Επιστημών

* Σε περισσότερες από τις μισές χώρες οι γυναίκες αντιπροσωπεύουν

λιγότερο από το 35% των ερευνητών.