Αναζήτηση
Επικίνδυνες τοξικές χημικές ενώσεις, και μάλιστα σε συγκεντρώσεις από
τέσσερις έως οκτώ φορές πάνω από τα όρια ασφαλείας εκλύουν οι ανεξέλεγκτες
χωματερές που λειτουργούν στην Ανατολική Αττική.
|
|
Οι ρύποι έχουν περάσει και στο… πιάτο μας, αφού βρέθηκαν διοξίνες επτά φορές
πάνω από το επιτρεπτό όριο στο λάδι και 6 φορές στα αυγά που προέρχονται από
περιοχές έως και 4 χιλιόμετρα μακριά από τις χωματερές. Διοξίνη ανιχνεύθηκε
και στο έδαφος των περιοχών αυτών.
Υδρόθειο, διχλωρομεθάνιο, κλοφέν (PCBs) και αρωματικοί υδρογονάνθρακες είναι
μερικές μόνο από τις χημικές ουσίες που ανιχνεύθηκαν, στο πλαίσιο ερευνών των
Πανεπιστημίων Αθηνών και Γεωπονικού, στις ανεξέλεγκτες χωματερές Κορωπίου,
Παιανίας, Μαρκόπουλου, Καπανδριτίου και αλλού, ενώ συνεχίζονται οι μετρήσεις
για ρύπους στα επιφανειακά και υπόγεια νερά των περιοχών αυτών.
Ανησυχία. Ωστόσο, αυτό που προκαλεί έντονη ανησυχία στους επιστήμονες
είναι η παρουσία διοξίνης σε τρόφιμα που προέρχονται από περιοχές κοντά στις
χωματερές. «Πήραμε δείγματα από το έδαφος, αυγά και λάδι και τα στείλαμε για
αναλύσεις στο εργαστήριο Περιβαλλοντικής Ανάλυσης TUV της Νότιας Γερμανίας»
εξηγεί ο καθηγητής Γεωργικών Κατασκευών του Γεωπονικού Πανεπιστημίου που
επιμελήθηκε την έρευνα, κ. Σπύρος Κυρίτσης. «Τα αποτελέσματα που μόλις έφτασαν
χτυπούν το καμπανάκι κινδύνου. Το λάδι περιέχει διοξίνες επτά φορές πάνω από
τα επιτρεπόμενα όρια. Τα αυγά, που μάλιστα πωλούνται στην αγορά ακριβότερα
ως… χωριάτικα, αφού προέρχονται από κότες ελευθέρας βοσκής, περιέχουν 6
φορές περισσότερη διοξίνη από τα επιτρεπτά όρια. Μάλιστα, τα αυγά προέρχονται
από κοτέτσια σε απόσταση έως και 4 χιλιόμετρα μακρύτερα από τις χωματερές»
εξηγεί ο καθηγητής. «Είναι αποδεδειγμένο ότι οι διοξίνες οδηγούν στον θάνατο.
Προκαλούν καρκίνο» συμπληρώνει.
Εξαιρετικά τοξικές. «Είναι εξαιρετικά τοξικές ουσίες» υπογραμμίζει και
ο υπεύθυνος του ελληνικού γραφείου της Greenpeace κ. Νίκος Χαραλαμπίδης.
«Αρκεί ένα τρισεκατομμυριοστό του γραμμαρίου διοξίνης να εισέλθει στον
ανθρώπινο οργανισμό για να προκαλέσει καρκίνο. Ένα μόλις δισεκατομμυριοστό του
γραμμαρίου σκοτώνει πειραματόζωα στο εργαστήριο. Βιοχημικές έρευνες έχουν
δείξει πως οι διοξίνες δρουν ως ισχυρές «περιβαλλοντικές ορμόνες»» αναφέρει ο
κ. Χαραλαμπίδης και εξηγεί ότι, όπως και οι φυσικές ορμόνες, οι διοξίνες
μπορούν να διαπεράσουν τη μεμβράνη των κυττάρων και να αλλάξουν τη δράση των
γονιδίων που ρυθμίζουν τη διαδικασία τής ανάπτυξης.
Τι επηρεάζουν. «Ακόμη και απειροελάχιστες συγκεντρώσεις διοξινών
μπορούν να επηρεάσουν το ανοσοποιητικό και νευρικό σύστημα των οργανισμών. Σε
πειραματόζωα, η έκθεση σε διοξίνες έχει προκαλέσει ευρύ φάσμα τοξικολογικών
επιπτώσεων» τονίζει. «Στις επιπτώσεις αυτές συγκαταλέγονται η ενδομητρίωση και
η ενίσχυση θηλυκών χαρακτηριστικών σε αρσενικά πειραματόζωα. Κάποιες διοξίνες
μπορούν ακόμη να προκαλέσουν καρκίνο, όπως καταδεικνύεται από πολλές πρόσφατες
μελέτες».
Οι διοξίνες παράγονται στις ανεξέλεγκτες – και όχι μόνο – χωματερές, λόγω της
παρουσίας χλωρίου σε αυτές. «H κυριότερη πηγή χλωρίου είναι τα υλικά από PVC,
το υλικό δηλαδή που χρησιμοποιείται ως πρώτη ύλη για τα πλαστικά» εξηγεί ο
περιβαλλοντολόγος κ. Φίλιππος Κυρκίτσος. «Αλλά και οι τόνοι χαρτιού που
καταλήγουν στις χωματερές, επίσης εμπεριέχουν χλώριο αφού αυτό τους δίνει το
λευκό χρώμα». Πρόσφατες έρευνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έδειξαν πως το PVC που
καταλήγει στις χωματερές έχει φυσική φθορά, με αποτέλεσμα την απορρόφηση
τοξικών μετάλλων από το έδαφος.
Στέλνουν δείγματα. Οι έρευνες συνεχίζονται αφού το Πανεπιστήμιο
εξετάζει τώρα άλλα είδη που καλλιεργούνται κοντά στις χωματερές. «Στέλνουμε
συνεχώς δείγματα στο εξωτερικό, ενώ στο παιχνίδι έχει μπει και ο «Δημόκριτος»,
που έχει αρχίσει και αυτός τις μετρήσεις» λέει ο κ. Κυρίτσης. «Θέλουμε να
δούμε σε τι βαθμό οι διοξίνες έχουν περάσει στην τροφική αλυσίδα, πόσος χρόνος
χρειάζεται για να γίνει αυτό και να διαπιστώσουμε σε τι απόσταση από αυτές τις
χωματερές έχει εξαπλωθεί το πρόβλημα».
8 φορές υψηλότερα οι καρκινογόνοι υδρογονάνθρακες
Στις παράνομες χωματερές μετρήθηκαν και οι τιμές των πολυκυκλικών αρωματικών
υδρογονανθράκων (PAH) που είναι καρκινογόνοι. Οκτώ φορές πάνω από τα όρια
ασφαλείας είναι η συγκέντρωσή τους στις χωματερές της Αττικής οι τιμές τους
ξεπερνούν τα 800 νανογραμμάρια – υποδιαίρεση του γραμμαρίου – ανά κυβικό μέτρο
αέρα όταν το όριο επιφυλακής είναι 106. Στη χωματερή των Λιοσίων είχαν
μετρηθεί 174,9 νανογραμμάρια στις 17 Ιουλίου, ημέρα της μεγάλης πυρκαγιάς. «Τα
επίπεδα των PAH τις ημέρες εκείνες ήταν ιδιαίτερα αυξημένες στα Λιόσια» εξηγεί
ο καθηγητής κ. Παναγιώτης Σίσκος. «Ανήλθαν σε επίπεδα αστικής περιοχής με
μεγάλη κυκλοφορία οχημάτων, ενώ μία εβδομάδα μετά την έναρξη της πυρκαγιάς
ανήλθαν σε επίπεδα εσωτερικού αέρα σήραγγας αυτοκινητοδρόμου». Αν τα επίπεδα
στα Λιόσια ήταν τόσο υψηλά τις ημέρες της φωτιάς, τότε καταλαβαίνει κανείς τι
αναπνέουν καθημερινά όσοι μένουν κοντά στις ανεξέλεγκτες χωματερές…
Άνεμοι σκορπίζουν τη ρύπανση στην Αττική
Από τις παράνομες χωματερές εκλύονται τα ίδια επικίνδυνα τοξικά αέρια. Ωστόσο,
οι συνέπειες στο περιβάλλον δεν είναι παντού οι ίδιες. Ενδεικτικό παράδειγμα
είναι αυτό τής χωματερής της Παλαιάς Φωκαίας (στην οποία συνεχίζονται οι
μετρήσεις). H θέση που βρίσκεται και η μορφολογία της (παλαιό λατομείο)
συμβάλλει στη δημιουργία ανοδικών ρευμάτων, τα οποία, σε συνδυασμό με τη
θαλάσσια αύρα που πνέει τις μεσημεριανές ώρες στην περιοχή, μεταφέρουν ρύπους
στις γειτονικές εκτάσεις. Άκρως επικίνδυνη θεωρείται και η θέση της χωματερής
του Δήμου Κερατέας, επειδή βρίσκεται σε χώρο που επηρεάζεται από τους ανέμους,
αφού κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού επικρατούν στην περιοχή ισχυροί άνεμοι
έντασης 8-9 Μπωφόρ.
Οι παράνομες χωματερές, σύμφωνα με μελέτη που εκπονήθηκε από την Περιφέρεια
Αττικής, είναι 20 στη Νομαρχία Ανατολικής Αττικής, ενώ υπάρχουν και άλλοι 80 –
μικρότεροι – διάσπαρτοι χώροι συγκέντρωσης σκουπιδιών.
*Στις παράνομες χωματερές ανιχνεύθηκε επίσης διχλωρομεθάνιο σε μεγάλη
ποσότητα, το οποίο προέρχεται από το βιοαέριο. Το τελευταίο παράγεται από την
αναερόβια χώνευση της βιομάζας – όπως ονομάζουν οι επιστήμονες την
συγκεκριμένη χημική αντίδραση – που συγκεντρώνεται στη χωματερή. Αποτελείται
κυρίως από μεθάνιο (γενικά 40%-70%) και διοξείδιο του άνθρακα, ενώ – συνήθως
μέχρι 5% – συμμετέχουν στη σύστασή του και άλλα αέρια, όπως υδρογόνο, άζωτο,
μονοξείδιο του άνθρακα, υδρόθειο, υδρατμοί κ.λπ. εξηγεί ο περιβαλλοντολόγος κ.
Κυρκίτσος.
Επικίνδυνοι ρύποι και στον αέρα
Στην έρευνα – που δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί – εξετάζονται δύο ειδών ρύποι.
Εκτός από αυτούς του εδάφους, μετρήθηκαν και οι ρύποι του αέρα, που
προκαλούνται από την καύση των σκουπιδιών. Τα αποτελέσματα είναι επίσης
ανησυχητικά.
Οι τιμές των πιο επικίνδυνων αέριων ρύπων είναι ιδιαίτερα αυξημένες σε σχέση
με αντίστοιχες μετρήσεις στο κέντρο της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Στην
οργανωμένη χωματερή των Λιοσίων οι τιμές ήταν χαμηλότερες – παρά το γεγονός
ότι οι μετρήσεις εκεί έγιναν με πρωτοβουλία του προέδρου του Ενιαίου Συνδέσμου
Δήμων και Κοινοτήτων κ. Γιώργου Μαστοράκου, την περίοδο που είχε ξεσπάσει
πυρκαγιά, τον περασμένο Ιούλιο.
Και κλοφέν. Εκείνο που προκαλεί τη μεγαλύτερη ανησυχία στους
επιστήμονες είναι η υψηλή συγκέντρωση που παρατηρείται σχεδόν σε όλες τις
χωματερές των λεγόμενων PCBs. «Πρόκειται για μια εξαιρετικά ανθεκτική χημική
ουσία, το γνωστό μας κλοφέν, που παράγεται από την καύση οργανικού υλικού»
εξηγεί ο χημικός κ. Γιώργος Αρβανίτης, υπεύθυνος για την υλοποίηση του
προγράμματος από πλευράς ΕΣΔΚΝΑ.
Έτσι, ενώ σύμφωνα με τις μετρήσεις, στον σταθμό του ΠΕΧΩΔΕ στην Πατησίων – ένα
σημείο εξαιρετικά επιβαρημένο – η μέση τιμή συγκέντρωσης PCBs είναι 379,1
πικογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο αέρα (το πικογραμμάριο είναι υποδιαίρεση του
γραμμαρίου), στις ανεξέλεγκτες χωματερές της Ανατολικής Αττικής η συγκέντρωση
ξεπερνάει τα 1.000 πικογραμμάρια. Στη χωματερή των Λιοσίων, στις 17 Ιουλίου
είχαν μετρηθεί 500,3 πικογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο αέρα. «H πυρκαγιά που είχε
ξεσπάσει τότε στη χωματερή συνέβαλε στη σημαντική αύξηση των επιπέδων PCBs
στην περιοχή. H τιμή, αν και είναι εξαιρετικά υψηλή, δεν είναι ενδεικτική για
την περιοχή» εξηγεί ο καθηγητής Περιβαλλοντικής Ανάλυσης του Πανεπιστημίου
Αθηνών κ. Παναγιώτης Σίσκος, που επιμελήθηκε την έρευνα από πλευράς του
Πανεπιστημίου Αθηνών.
Ζητεί εισαγγελέα Περιβάλλοντος
Τον ορισμό «εισαγγελέα περιβάλλοντος» ζητάει, με επιστολή της στον υπουργό
Δικαιοσύνης Φίλιππο Πετσάλνικο, η υπουργός ΠΕΧΩΔΕ κ. Βάσω Παπανδρέου. H
υπουργός ΠΕΧΩΔΕ ζητάει να ορισθεί σε κάθε εφετειακή περιφέρεια εισαγγελέας ή
αντεισαγγελέας εφετών ως αρμόδιος εισαγγελέας «περιβάλλοντος», ο οποίος θα
εποπτεύει την προδικασία όλων των σχετικών υποθέσεων και θα μεριμνά για την
επιτάχυνσή τους.
Στην ίδια επιστολή, η υπουργός ζητάει ακόμα να τεθεί συγκεκριμένος χρόνος
περαιώσεως των δικών που αφορούν θέματα αυθαίρετης δόμησης ή παράνομων
διαφημίσεων με περιορισμό των λόγων και του αριθμού των επιτρεπόμενων αναβολών.
