Δειλά και θολά τα πρώτα βήματα

Με κεντρικό σύνθημα «ναι στο φως, όχι στο σκοτάδι» και έμβλημα έναν

ηλεκτρικό γλόμπο που σκορπάει επτά ακτίνες φωτός είχε γεννηθεί πριν από δύο

χρόνια, στις 14 Αυγούστου 2001, το κόμμα του ισλαμιστή πρώην δημάρχου της

Κωνσταντινούπολης Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν: το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης –

ή Λευκό Κόμμα.

Δεκαπέντε μήνες αργότερα, στις 3 Νοεμβρίου 2002, κέρδισε τις εκλογές

παίρνοντας το 34% των ψήφων (αντιστοιχεί στο 66% των εδρών στην Εθνοσυνέλευση)

και ανέλαβε την εξουσία. Το «συγκλονιστικό» στις εκλογές εκείνες ήταν ότι

κανένα κόμμα, εκτός του Λαϊκού Ρεπουμπλικανικού (που πήρε 19% και είναι σήμερα

η αξιωματική αντιπολίτευση) δεν κατάφερε να ξεπεράσει το εκλογικό όριο του 10%

και έτσι έμειναν όλα εκτός πολιτικής σκηνής.

«Το Λευκό Κόμμα δεν έχει ως άξονα τη θρησκεία», αυτή ήταν η πρώτη μετεκλογική

δήλωση που έκανε ο αρχηγός του και σημερινός πρωθυπουργός Ταγίπ Ερντογάν για

να καθησυχάσει τους φόβους του κατεστημένου. Και είναι γεγονός ότι στους εννέα

μήνες που βρίσκεται στην εξουσία, το κυβερνών κόμμα δεν προβάλλει εμφαντικά

ευαίσθητα ισλαμικά ζητήματα, προσανατολίζεται προς μεταρρυθμίσεις που ενέχουν

περιορισμένες θεσμικές και δομικές αλλαγές – όπως οι πρόσφατες αλλαγές στη

δομή του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας – μειώνοντας έτσι στο ελάχιστο την

αντίσταση των θεσμών και παρουσιάζει ως θέματα προτεραιότητας την οικονομία

και την ενταξιακή πορεία στην Ευρωπαϊκή Ένωση (E.E.).

H συγκυρία – κυρίως η εσωτερική οικονομική συγκυρία – δεν επιτρέπει στην

κυβέρνηση βιασύνη στην εφαρμογή της πολιτικής της. «Στόχος μας είναι να

κερδίσουμε στις επόμενες δύο – τρεις εκλογικές αναμετρήσεις, να παραμείνουμε

στην εξουσία τα επόμενα δεκαπέντε χρόνια, τότε (μόνο) θα μπορέσουμε να

εφαρμόσουμε σε πλήρη έκταση την πολιτική μας», έλεγε ο τριαντάχρονος υπουργός

Οικονομικών Αλί Μπαμπατζάν σε συνέντευξη που έδωσε στην εφημερίδα «Ακσάμ» στις

7/8, δύο ημέρες αφότου είχε ανακοινώσει «τη διετή αναβολή – έως το 2006 –

πληρωμής μέρους του χρέους της Τουρκίας στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ)».

Οι παλινδρομήσεις της σημερινής τουρκικής κυβέρνησης στην εσωτερική και την

εξωτερική πολιτική έχουν τέτοια συχνότητα, που είναι δύσκολο να διακρίνει

κανείς ξεκάθαρα ποια είναι η πολιτική της. Πάμπολλοι Τούρκοι αναλυτές

υποστηρίζουν ότι προχωράει με τη μέθοδο «δοκιμής-λάθους», αποδίδοντας την

επιλογή της μεθόδου στην απειρία των στελεχών της, συμπεριλαμβανομένου και του

πρωθυπουργού. Άλλοι, μέσα και έξω, κρίνουν ότι η κυβέρνηση Ερντογάν «είναι

στην πραγματικότητα υπέρ του πολιτικού Ισλάμ», άλλοι ότι «το Λευκό Κόμμα θα

μπορούσε να πραγματοποιήσει την ισλαμική εκδοχή της προτεσταντικής

μεταρρύθμισης».

Οι σφυγμομετρήσεις

Οι σφυγμομετρήσεις που είχαν γίνει τους μήνες πριν και μετά τον πόλεμο στο

Ιράκ (Φεβρουάριος – Μάιος) έδειχναν το ποσοστό του κόμματος σε καθοδική πορεία

(λόγω κυρίως της επαμφοτερίζουσας στάσης του τη στιγμή που το 95% της

τουρκικής κοινής γνώμης έλεγε όχι στον πόλεμο). Στην τελευταία σφυγμομέτρηση,

όμως (Αυγούστου), της εταιρείας Βέρσο, το κυβερνών κόμμα φαίνεται να έχει

αυξήσει το ποσοστό του κατά 7%.

Μεταξύ των παραγόντων που έχουν ενισχύσει τη θέση της κυβέρνησης είναι: η

σχετική καλυτέρευση της οικονομίας, η «χαλάρωση» που επέφερε η διετής αναβολή

πληρωμής 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων στο ΔΝΤ (που επιτεύχθηκε μετά την

επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών Γκιούλ στην Ουάσιγκτον και θεωρείται ότι έχει

σχέση «με την υπόσχεση αποστολής στρατού στο Ιράκ») και το θετικό κλίμα που

δημιουργούν οι ευρωπαϊκές μεταρρυθμίσεις. Όλα αυτά δημιουργούν μια

συγκρατημένη αισιοδοξία.

Το Λευκό Κόμμα θα εορτάσει σήμερα τα δύο χρόνια από την ίδρυσή του με γιορτή,

στην οποία θα «μεταγράψει» στις τάξεις του τρεις βουλευτές κουρδικής καταγωγής

(δύο που παραιτήθηκαν πρόσφατα από το Λαϊκό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα και έναν

ανεξάρτητο) και μερικούς δημάρχους μεγάλων πόλεων. Εμείς πρέπει μάλλον να

περιμένουμε έως τις δημοτικές εκλογές – ή τις επόμενες βουλευτικές – για να

βρούμε απάντηση στο ποια ακριβώς είναι η πολιτική του για να πέσει φως στο

δικό μας σκοτάδι.

Δοκιμασία οι δημοτικές εκλογές το 2004

Το Λευκό Κόμμα, όμως, θα δοκιμαστεί τον Απρίλιο του 2004 – στις

δημοτικές εκλογές – λένε ακόμη και τα μέλη του Συλλόγου Τούρκων Βιομηχάνων, οι

οποίοι στηρίζουν την κυβέρνηση Ερντογάν (και διά μέσου των Μέσων Μαζικής

Ενημέρωσης που ανήκουν εν πολλοίς σε μεγαλοεπιχειρηματίες). Τότε, αν κερδίσει,

όπως αναμένεται, θα δείξει – θεωρούν – «το πραγματικό της πρόσωπο» – αν είναι

ειλικρινής στο θέμα της ένταξης στην E.E. ή προχωράει την πορεία μόνο για να

σπάσει τη δύναμη του στρατού και είναι ακόμη περίεργοι να δουν κατά πόσο θα

«ξεθαρρέψει» και θα αρχίσει εκστρατεία δημιουργίας δικής της κεφαλαιοκρατίας

εναντίον τους.