«Ζει» η χαμένη αρχαία ζωγραφική

Είναι εκείνοι που θεμελίωσαν την ευρωπαϊκή ζωγραφική. Ο Πολύγνωτος, ο

«ευρετής» της ζωγραφικής τέχνης, ο Απολλόδωρος, ο πρώτος σκιαγράφος, ο

Απελλής, ο προσωπικός πορτρετίστας του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Κι αν ούτε ένα

ζωγραφικό έργο τους δεν έφθασε έως τις ημέρες μας, τα «ίχνη» εκείνων των

αρχαίων Ελλήνων ζωγράφων δεν χάθηκαν. Η σφραγίδα τους «πέρασε» σε

αριστουργήματα της Αναγέννησης, που φιλοτέχνησαν δημιουργοί όπως ο Μποτιτσέλι

και ο Τιτσιάνο.

Τούτη τη σύνδεση ανάμεσα στην αρχαία ελληνική ζωγραφική και εκείνη της

Αναγέννησης τεκμηριώνει για πρώτη φορά η μελέτη «Αρχαία Ελληνική Ζωγραφική και

οι απηχήσεις της στους νεότερους χρόνους» (Εκδόσεις Μέλισσα), που υπογράφει ο

καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης του Πανεπιστημίου Αθηνών, Στέλιος Λυδάκης.

«Οι αναγεννησιακοί καλλιτέχνες θεωρούσαν τέλεια τα έργα της, χαμένης

σήμερα, μεγάλης αρχαίας ελληνικής ζωγραφικής. Και αναζήτησαν τα ίχνη της, όχι

πλέον στους τοίχους και τους ξύλινους πίνακες, από όπου είχαν σβηστεί

οριστικά, αλλά στις «εκφράσεις», τις περιγραφές δηλαδή των αρχαίων

συγγραφέων», εξηγεί στα «ΝΕΑ» ο κ. Λυδάκης.

Ο θαυμασμός για εκείνες τις χαμένες δημιουργίες είναι που έκανε καλλιτέχνες,

όπως τον Ιταλό Σάντρο Μποτιτσέλι και τον μεγαλύτερο Γερμανό δημιουργό της

εποχής Άλμπρεχτ Ντίρερ, να προσπαθήσουν να ανασυστήσουν την περίφημη

«Συκοφαντία» του Απελλή, όπως την περιέγραφε ο Λουκιανός. Και τελικά να

«γεννηθούν» είκοσι διαφορετικές εκδοχές, από διαφορετικούς καλλιτέχνες στην

προσπάθεια αναζήτησης του αρχαίου πρωτοτύπου. Και βέβαια, τούτη δεν ήταν η

μοναδική περίπτωση. Οι ερωτιδείς, η «Γιορτή της Αφροδίτης», ο «Ηρακλής και οι

Πυγμαίοι» είναι μερικά ακόμα παραδείγματα.

Η αποκάλυψη του προσώπου της αρχαίας ελληνικής ζωγραφικής ξεκινά στις σελίδες

του βιβλίου από τη Μινωική Κρήτη, συνεχίζεται μέσα από τις απηχήσεις της σε

αγγεία και ψηφιδωτά, στις τοιχογραφίες των μακεδονικών τάφων, για να καταλήξει

στις παραστάσεις της Πομπηίας – έργα των ελληνικών συναφειών -, αλλά και στα

νεκρικά πορτρέτα Φαγιούμ.

«Εκείνο που είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακό, είναι ότι τόσο οι αρχαίοι

Έλληνες όσο και οι αναγεννησιακοί ζωγράφοι είχαν τους ίδιους στόχους

τελειότητας. Τη μίμηση του φυσικού προτύπου, την τελειότητα του σχεδίου, την

προοπτική, τον σκιοφωτισμό. Και όπως όλα δείχνουν, οι ζωγράφοι της αρχαιότητας

δίνουν τις ίδιες λύσεις που θα δώσουν και οι αναγεννησιακοί συνάδελφοί τους,

είκοσι αιώνες αργότερα, με τη διαφορά ότι στον αρχαίο κόσμο οι λύσεις δεν

είχαν τόσο μαθηματική όσο υποκειμενική βάση».

INFO

Το βιβλίο «Αρχαία Ελληνική Ζωγραφική και οι απηχήσεις της στους νεότερους

χρόνους» παρουσιάζεται απόψε στις 8, στο Μουσείο Μπενάκη (Κουμπάρη 1).

Εκδόσεις Μέλισσα. Σελ. 320. Τιμή: 75 ευρώ.