Εμμανουήλ Κριαράς

Είναι γεγονός ότι θα πρέπει κάποτε να αποφασίσουμε, αφού λέμε ότι η γλώσσα

είναι σκέψη, πως δεν μπορεί να μιλάμε για ισότητα των φύλων χωρίς η ισότητα

αυτή να αποτυπώνεται και στη γλώσσα. Βέβαια ο άνθρωπος χαρακτηρίζει εύκολα ως

άκομψο ό,τι ξεφεύγει από τις γλωσσικές του συνήθειες. Και η δυσκολία να

μιλήσει κανείς για «συγγράφισσα» και «γραμμάτισσα» είναι πραγματική. Ίσως όμως

κάποιες κακές γλωσσικές συνήθειες που πια μόνο σύγχυση δημιουργούν, θα πρέπει

να κοπούν διά μιας, όπως το τσιγάρο. Ο Εμμανουήλ Κριαράς που, στα 95 του

χρόνια, συνεχίζει ακάματος να υπερασπίζεται τη γνήσια δημοτική γλώσσα, έγραψε

πρόσφατα στη ζακυνθινή εφημερίδα «Η φωνή των Βολιμιατών» σειρά άρθρων για

ζητήματα της γλώσσας.

…«έχθρισσα» τη γλώσσα

Ως προς το συγκεκριμένο θέμα έλεγε: «Εξακολουθούμε να γράφομε: η νομάρχης, η

γυμνασιάρχης, η βουλευτής, η δικαστής! Γράφομε ακόμη το πιο τερατώδες η

αναπληρωτής υπουργός, ενώ όλοι ξέρομε ότι το αναπληρωτής έχει κανονικό θηλυκό

αναπληρώτρια. Θα μπορούσαμε να γράψομε: η νομάρχισσα, η γυμνασιάρχισσα, η

βουλεύτρια ή το κοινό βουλευτίνα, η δικάστρια ή το κοινό δικαστίνα. Σημειώνω

ότι το δικάστρια είναι ήδη μαρτυρημένο σε πολύ παλαιό γραμματειακό κείμενο.

Σημειώνω επίσης ότι το γραμμάτισσα απαντά σε νεοελληνικά γραπτά του 1829 και

1830, όπως αλλού παλαιότερα έδειξα. Το συγγράφισσα πάλι το έχει χρησιμοποιήσει

λίγο παλαιότερα ο Γρηγόριος Ξενόπουλος. Ως εκ περισσού προσθέτω ότι και στη

σύγχρονη γλώσσα έχομε πολλά θηλυκά σε -ισσα, αλλά πάμπολλα και στη γλώσσα των

βυζαντινών χρόνων και της Τουρκοκρατίας. Περιορίζομαι να μνημονεύσω το

έχθρισσα (θηλυκό του εχθρός) που το βρίσκω στη «Γυναίκα της Ζάκυθος» του

Σολωμού…». Ο Εμμανουήλ Κριαράς, του οποίου η «Επιτομή του Λεξικού της

Μεσαιωνικής Δημώδους Γραμματείας» (1100-1669) κυκλοφόρησε πέρυσι από το Κέντρο

Ελληνικής Γλώσσας, τιμάται διαρκώς σε όλη την Ελλάδα. Αποκαλυπτήρια μαρμάρινης

πλάκας προς τιμήν του στον Αδάμαντα της Μήλου, ανακήρυξή του σε επίτιμο δημότη

Ακρωτηρίου Χανίων. Τον Ιούλιο θα γίνει επίτιμος δημότης και της Ιεράπετρας

αφού η γλώσσα μας είναι η πραγματική μας, ιδιαίτερη πατρίδα.

Τελευταία Νέα