Η μαύρη τρύπα των τηλεπικοινωνιών

Αυτούς που οι θεοί της Γουώλ Στρητ καταστρέφουν έχουν προνοήσει να τους

ανεβάσουν πριν στα ουράνια. Η συνεχιζόμενη πτώση της τιμής της μετοχής της

ΑΤ&Τ, για να μην αναφέρουμε τα οικονομικά προβλήματα της εταιρείας

τηλεπικοινωνιακού εξοπλισμού Λούσεντ Τεκνόλοτζις, είναι μόνο τα πιο τρανταχτά

παραδείγματα της επιδημίας που μαστίζει τον τηλεπικοινωνιακό κλάδο. Μόλις πριν

από δύο χρόνια ο συγκεκριμένος κλάδος ήταν το «λιβάδι των ονείρων» όπου όλες

οι ευχές έβγαιναν αληθινές. Τώρα θυμίζει ένα παλιό τηλεπαιχνίδι όπου σχεδόν

όλοι οι παίκτες όποια απάντηση και να έδιναν ήταν χαμένοι.

Στην Ευρώπη ο γαλλικός τηλεπικοινωνιακός όμιλος Φρανς Τέλεκομ πούλησε τη

συμμετοχή της στη θυγατρική της κινητής τηλεφωνίας Όραντζ με τίμημα πολύ

χαμηλότερο από αυτό που προϋπολόγιζε. Η τιμή της μετοχής της Όραντζ σημείωσε

σημαντικές απώλειες τις πρώτες ημέρες διαπραγμάτευσής της μετά την εισαγωγή

της στο χρηματιστήριο. Ο βρετανικός τηλεπικοινωνιακός όμιλος Μπρίτις

Τελεκομιουνικέισονς δέχεται έντονες πιέσεις για να ακυρώσει την αντίστοιχη

δημόσια προσφορά μετοχών της θυγατρικής της εταιρείας κινητής τηλεφωνίας.

Παράλληλα, η τιμή της μετοχής του γερμανικού πρώην κρατικού τηλεπικοινωνιακού

ομίλου Ντόιτσε Τέλεκομ συνεχίζει την πτωτική της πορεία λόγω της εξαγοράς της

Βόιστριμ Γουάιρλες, της αμερικανικής τηλεπικοινωνιακής εταιρείας που οι ζημίες

της αυξάνονται συνεχώς. Η Νόρτελ Νέτγουορκς ανακοίνωσε πρόσφατα ότι η

κατάσταση στην παγκόσμια τηλεπικοινωνιακή βιομηχανία είναι τόσο άσχημη που το

τρέχον τρίμηνο θα πραγματοποιήσει ζημίες. Επιπλέον, ανακοίνωσε ότι θα

προχωρήσει σε περικοπές θέσεων εργασίας. Η ΑΤ&Τ προχώρησε σε αναδιοργάνωση

της δομής της με τρόπο που θα μειώσει τις αποδόσεις των μετόχων της αλλά θα

της προσφέρει ένα επιπλέον ποσό ύψους 3 δισεκατομμυρίων δολαρίων το οποίο θα

χρησιμοποιήσει για να αποπληρώσει μέρος του υπέρογκου χρέους της. Ο δείκτης

πιστοληπτικής ικανότητας της Λούσεντ είναι τόσο χαμηλός που η εταιρεία

αδυνατεί να διαθέσει στην αγορά ομόλογά της. Αυτό την αφήνει έρμαιο στις

ορέξεις των τραπεζών για την παροχή χρηματοδότησης. Αν είχατε αγοράσει μετοχές

της ΑΤ&Τ τον Σεπτέμβριο του 1996, λίγο πριν από την πώληση της Λούσεντ,

και κρατούσατε αυτές τις μετοχές τα πρώτα δυο χρόνια θα πετυχαίνατε μεγάλες

αποδόσεις. Τώρα όμως όλες οι υπεραξίες σας θα είχαν εξανεμιστεί.

Η αιτία

Τι ήταν αυτό που πήγε στραβά; Πάντως ήταν μόνο η κακή επιχειρηματική

στρατηγική της ΑΤ&Τ ή οι λογιστικές ατασθαλίες της Λούσεντ. Απλώς

σημειώθηκαν μεγάλες επενδύσεις σε πάγιο εξοπλισμό. Είτε στα ασύρματα

συστήματα, σε νέους τοπικούς τηλεπικοινωνιακούς φορείς ή δίκτυα οπτικών ινών,

οι προοπτικές φαίνονταν ανεξάντλητες και όλο και περισσότερες επιχειρήσεις

εισέρχονταν στον κλάδο. Η ανάπτυξη του Ίντερνετ και των ασύρματων επικοινωνιών

δικαιολογούσε κάθε επένδυση όσο μεγάλη και να ήταν και αυτοί που δίσταζαν να

μπουν στο χορό θα έχαναν την ευκαιρία. Οι επενδυτές στα χρηματιστήρια και στην

αγορά επιχειρηματικών ομολόγων ήταν διψασμένοι για τηλεπικοινωνίες.

Οι μεγάλοι υφιστάμενοι παίκτες χρειάζονταν επιχειρηματικές στρατηγικές για να

ανταγωνιστούν μεταξύ τους. Οι κατασκευαστές τηλεπικοινωνιακού εξοπλισμού

διαπίστωσαν ότι έπρεπε να προσφέρουν χρηματοδότηση στους πελάτες τους. Μεγάλες

τηλεπικοινωνιακές εταιρείες, είτε η ΑΤ&Τ είτε η Φρανς Τέλεκομ, προχώρησαν

σε πολλές εξαγορές ανεβάζοντας στα ύψη την αξία μικρών εταιρειών και

συσσωρεύοντας βουνά από χρέη τα οποία τώρα αποδεικνύονται δύσκολα

προσπελάσιμα.

Τώρα υπάρχει πλεόνασμα παραγωγικού δυναμικού σε πολλούς κλάδους της

τηλεπικοινωνιακής βιομηχανίας. Ωστόσο οι ανάγκες για επενδύσεις προκειμένου να

ολοκληρωθούν τα προγράμματα που ξεκίνησαν υφίστανται. Χαρακτηριστικό

παράδειγμα είναι τα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας τρίτης γενιάς για τα οποία οι

τηλεπικοινωνιακές εταιρείες πλήρωσαν δισεκατομμύρια δολάρια σε κυβερνήσεις

προκειμένου να πάρουν τις σχετικές άδειες. Οι κυβερνήσεις θα αποδειχθούν ίσως

οι μόνοι κερδισμένοι όταν ολοκληρωθούν τα δίκτυα.

Εχθρικές αγορές

Πρόσφατα η Φρανς Τέλεκομ διαπίστωσε ότι οι αγορές κεφαλαίου δεν είναι πλέον

φιλικές προς τις τηλεπικοινωνιακές εταιρείες. Οι εταιρείες αξιολόγησης

πιστοληπτικής ικανότητας υποβαθμίζουν συνεχώς τα ομόλογα των εταιρειών του

τηλεπικοινωνιακού κλάδου καθώς οι τελευταίες δεν μπορούν πλέον να πουλήσουν

περιουσιακά τους στοιχεία με τα προσδοκώμενα τιμήματα. Ο ανταγωνισμός στα

τιμολόγια των τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών είναι πλέον ιδιαίτερα οξύς. Αυτό

είναι πολύ καλό για τους καταναλωτές, αλλά όχι για τις τηλεπικοινωνιακές

εταιρείες και τους πιστωτές τους. Η ζήτηση για αυτές τις υπηρεσίες αυξάνεται

συνεχώς, αλλά όχι σε τόσο μεγάλο βαθμό που να καλύπτει την προσφορά. Οι πιο

αδύναμες εταιρείες αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο χρεοκοπίας. «Μέρα με την ημέρα η

κατάσταση γίνεται όλο και πιο δύσκολη», λέει ο Τσαρλς Κλαφ, στέλεχος μεγάλης

εταιρείας χρηματοοικονομικών υπηρεσιών. Οι μεγάλες εταιρείες που πούλησαν

μέρος του εξοπλισμού τους διαπιστώνουν ότι οι αγοραστές αδυνατούν να

συνεχίσουν τις πληρωμές. Μερικοί από αυτούς προσπαθούν να αντλήσουν ρευστό

πουλώντας μεταχειρισμένο τηλεπικοινωνιακό εξοπλισμό.

Στο τέλος θα σημειωθεί μεγάλη ανάπτυξη για να απορροφήσει το πλεονάζον

παραγωγικό δυναμικό της παγκόσμιας τηλεπικοινωνιακής βιομηχανίας. Αλλά αυτή η

διαδικασία θα διαρκέσει χρόνια και όχι μήνες. Οι χρηματοπιστωτικές αγορές δεν

έχουν ακόμη προεξοφλήσει πλήρως τα προβλήματα που θα προκύψουν. Λανθασμένες

είναι και οι ρόδινες οικονομικές προβλέψεις που προεξοφλούν ότι η επιβράδυνση

της οικονομίας θα είναι σύντομη.

Η θηλιά

Οι τηλεπικοινωνιακές εταιρείες έπεσαν θύματα των υπερβολικών και

υπεραισιόδοξων προοπτικών της κινητής τηλεφωνίας τρίτης γενιάς. Στους

σχετικούς πλειοδοτικούς διαγωνισμούς που διενεργήθηκαν στη Γερμανία και τη

Βρετανία για τη χορήγηση των αδειών παροχής υπηρεσιών κινητής τηλεφωνίας

τρίτης γενιάς μεγάλες τηλεπικοινωνιακές εταιρείες κατέβαλαν περισσότερα από

150 δισεκατομμύρια δολάρια. Η αντίδραση των αγορών ήταν αρνητική και οι

επενδυτές γύρισαν την πλάτη στις εταιρείες του τηλεπικοινωνιακού κλάδου

θεωρώντας ότι τα δώρα που θα φέρει η τρίτη γενιά κινητών τηλεπικοινωνιών

(ασύρματη πρόσβαση στο Ίντερνετ, ασύρματο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο και ασύρματη

μετάδοση δεδομένων εικόνας και ήχου) δεν είναι τόσο πολύτιμα όσο πίστευαν

αρχικά. Οι αντίστοιχοι διαγωνισμοί χορήγησης αδειών κινητής τηλεφωνίας τρίτης

γενιάς που πραγματοποιήθηκαν στη συνέχεια στην Ελβετία, την Ιταλία και τη

Γαλλία ουσιαστικά απέτυχαν αφού δεν υπήρξε μεγάλο ενδιαφέρον από τις

τηλεπικοινωνιακές εταιρείες. Οι άδειες είτε παραχωρήθηκαν με χαμηλό τίμημα,

είτε έμειναν αδιάθετες.

Το ντεμπούτο των υπηρεσιών κινητής τηλεφωνίας τρίτης γενιάς θα γίνει φέτος

στην Ιαπωνία. Η αγορά κινητής τηλεφωνίας της Ιαπωνίας είναι η πιο ανεπτυγμένη

στον κόσμο καθώς η εταιρεία ΝΤΤ Ντόκομο έχει αναπτύξει την υπηρεσία i-mode που

βασίζεται στην τεχνολογία WAP. Η υπηρεσία αυτή διαθέτει περισσότερα από δέκα

εκατομμύρια συνδρομητές οι οποίο ανταλλάσσουν μηνύματα ηλεκτρονικού

ταχυδρομείου και έχουν πρόσβαση σε ειδικά διασκευασμένες ιστοσελίδες του

Διαδικτύου. Από την έκβαση που θα έχει η παροχή των υπηρεσιών τρίτης γενιάς

στην Ιαπωνία θα εξαρτηθεί όχι μόνο το μέλλον τους αλλά και το μέλλον των

τηλεπικοινωνιακών εταιρειών.

* Ο Floyd Norris είναι οικονομικός σχολιαστής της αμερικανικής

εφημερίδας «The New York Times»

Επιμέλεια διεθνών οικονομικών θεμάτων: Σπύρος Δημητρέλης