Ισχύει στη χώρα μας η αρχή της «εικαζομένης συναίνεσης»; Αν δεν δηλώσουμε

εγγράφως την άρνησή μας να γίνουμε δωρητές, αυτομάτως σημαίνει ότι

αποδεχόμαστε τη μετά θάνατον λήψη οργάνων από το σώμα μας ή όχι; Και ποία η

θέση των στενών συγγενών μας; Τι λέει, τέλος πάντων, επ’ αυτού ο περίφημος

«νέος νόμος για τις μεταμοσχεύσεις», ο οποίος έκλεισε αισίως 1,5 χρόνο «ζωής»;

Σε μια στιγμή που η Ελλάδα γίνεται ουραγός της Ευρώπης στις μεταμοσχεύσεις,

καταγράφοντας αρνητικό ρεκόρ μεταμοσχεύσεων το 2000, η Πολιτεία ζητεί από

όλους μας να δηλώσουμε εγγράφως (στις 18 Μαρτίου, ημέρα της απογραφής του

πληθυσμού) αν θέλουμε να είμαστε δωρητές οργάνων ή όχι. Μόνο που, κατά γενική

ομολογία, η ενημέρωση είναι πρακτικά ανύπαρκτη, ενώ και αν ακόμα γίνει δεκτό

ότι έχουν γίνει βήματα προόδου στον τομέα της οργάνωσης (όπως υποστηρίζουν οι

αρμόδιοι), θα χρειασθούν 2-3 χρόνια για να φανούν τα πρώτα αποτελέσματα. Το

ερώτημα είναι τι θα κάνουν έως τότε όσοι έχουν ανάγκη ένα μόσχευμα ­ και πόσοι

θα χάσουν τη ζωή τους περιμένοντας…

Η γλώσσα των αριθμών

1. Στη χώρα μας αναλογούν μόλις δύο δότες οργάνων ανά εκατομμύριο πολιτών,

ενώ στα λοιπά κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης η αναλογία αυτή είναι

τουλάχιστον δεκαπλάσια (στην Αγγλία, λ.χ., αναλογούν 22 δότες ανά εκατομμύριο

πολιτών).

2. Η Ελλάδα κρατά τα πρωτεία σε τροχαία ατυχήματα. Από τους 2.200 και πλέον

ανθρώπους, που χάνουν κάθε χρόνο τη ζωή τους σε τροχαία, το 30% έως 35% θα

μπορούσαν να είναι δότες οργάνων. Αν συνέβαινε αυτό, ο αριθμός των δοτών θα

έφθανε άνετα στην αναλογία των 20 ανά εκατομμύριο πληθυσμού, που είναι αρκετοί

για να καλυφθούν οι ανάγκες της χώρας σε μοσχεύματα.

3. Ο μέσος χρόνος αναμονής για ένα νεφρικό μόσχευμα ξεπερνάει τα 8 χρόνια,

ενώ υπάρχουν ασθενείς που περιμένουν το πολυπόθητο μόσχευμα εδώ και 15 χρόνια.

4. Η εμπιστοσύνη των πολιτών στο κράτος και τους θεσμούς του είναι

κλονισμένη και πολλοί είναι αυτοί που θέτουν ερωτήματα του τύπου «ποιος

εγγυάται ότι δεν θα γίνεται ελαφρά τη καρδία η διάγνωση του εγκεφαλικού

θανάτου σε άτομα, που έχουν δηλώσει πως θέλουν να είναι δωρητές οργάνων».

5. Η χώρα μας διαθέτει μόλις τέσσερις μονάδες μεταμοσχεύσεων και είναι

αμφίβολο αν μπορούν να αντέξουν το βάρος του (προσδοκώμενου) πολλαπλασιασμού

των μεταμοσχεύσεων.

ΙΩΑΝΝΗΣ ΒΛΑΧΟΓΙΑΝΝΗΣ

Ηθικά διάτρητη η υποχρέωση

Πολλοί πιστεύουν ότι το πρόβλημα της έλλειψης μοσχευμάτων στη χώρα μας, πρέπει

να αντιμετωπισθεί με την καθιέρωση της αρχής της εικαζόμενης συναίνεσης,

δηλαδή ότι όλοι οι Έλληνες πολίτες είναι δωρητές οργάνων μετά θάνατον. Μια

τέτοια ρύθμιση θα ήτο ηθικά διάτρητος, γιατί θα υπέκρυπτε υστεροβουλία της

πολιτείας να εξασφαλίσει μοσχεύματα χωρίς την κοινωνική συναίνεση. Η

μεταμόσχευση, όμως, στηρίζεται στην ιδέα της δωρεάς οργάνων που πρέπει να

είναι εθελοντική, αβίαστη, απόλυτα συνειδητή, καρπός ώριμης σκέψης και

ενημέρωσης. Χωρίς την υιοθέτηση της ιδέας αυτής, δεν μπορούν να γίνουν

μεταμοσχεύσεις.


Ο νέος νόμος περί μεταμοσχεύσεων (2737/99) λέει ρητά ότι η αφαίρεση οργάνων

διενεργείται εφόσον ο δυνητικός δότης είχε εγγράφως συναινέσει σε αυτήν,

αποκλείεται δε, αν ο εκλιπών είχε εγγράφως εκφράσει την άρνησή του. Εν

συνεχεία, ο νόμος αναφέρει ότι, αφαίρεση οργάνων διενεργείται μόνον εφόσον δεν

αντιτίθεται σ’ αυτήν ο/η σύζυγος, τα ενήλικα τέκνα, οι γονείς ή τα αδέλφια

του/της. Σημειωτέον ότι, η συναίνεση ή η άρνηση είναι πάντοτε ανακλητή. Ο

τρόπος συναίνεσης, τόσο του ζώντος όσο και του θανόντος δότη, ακολουθεί τους

κανόνες που ορίζει για το θέμα αυτό η σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για

τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, που έχει επικυρωθεί από τη χώρα μας με τον νόμο

2619/98.

Η ελληνική πολιτεία προσπαθεί με τον νόμο αυτό να υπηρετήσει το «θετικό»

δικαίωμα των ασθενών πολιτών της (νεφροπαθών, καρδιοπαθών, ηπατοπαθών κ.λπ.),

που είναι υποχρέωσή της να προσφέρει όλα όσα χρειάζονται για να εξασφαλιστεί η

ζωή ή ένα ικανοποιητικό επίπεδο ανθρώπινης ύπαρξης γι’ αυτούς. Η ίδια, όμως,

κατοχυρώνει όπως υποχρεούται με τη συναινετική μορφή συγκατάθεσης το

«αρνητικό» δικαίωμα που είναι η αυτονομία των πολιτών της.

ΙΩΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

Οργάνωση κι ενημέρωση των πολιτών

Η συναίνεση αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο στη δωρεά οργάνων. Διότι η απόφαση

δωρεάς αποτελεί τη μέγιστη έκφραση αγάπης στον πάσχοντα συνάνθρωπο, απόφαση

που πρέπει να λαμβάνεται με ελεύθερη τη βούληση. Επομένως, θα πρέπει να ισχύει

η αρχή της «απαιτούμενης συγκαταθέσεως» του ιδίου ή ελλείψει αυτής των άμεσων

συγγενών του.

Σε ορισμένες χώρες, όπως την Αυστρία ή το Βέλγιο, ισχύει νομοθετικώς η αρχή

της «εικαζόμενης συγκαταθέσεως». Κατ’ αυτήν, εφ’ όσον ο υποψήφιος δότης δεν

έχει δηλώσει ότι αρνείται να γίνει δότης, θεωρείται ότι συγκατατίθεται.


Για να γίνει όμως αυτό, θα πρέπει: 1) Όλος ο πληθυσμός να είναι πλήρως

ενημερωμένος. Αυτό προϋποθέτει μία γιγαντιαία προσπάθεια που θα εξασφαλίσει

ότι τα 10 εκατομμύρια Έλληνες, διαφόρου μορφωτικού, κοινωνικού και διανοητικού

επιπέδου, γνωρίζουν όλες τις πτυχές των μεταμοσχεύσεων και ενεργητικώς δρώντας

επιλέγουν να μη δηλώσουν άρνηση ­ άρα να υποδηλώσουν θέση εμμέσως θετική. 2)

Θα πρέπει η δήλωση αρνήσεως να μπορεί να καταγράφεται σ’ ένα εθνικό δίκτυο Η/Υ

που θα παρέχει το σύνολο των Ελλήνων. Επειδή, όμως, αυτές οι προϋποθέσεις

είναι αδύνατο να εξασφαλισθούν στη χώρα μας, η Αρχή της Εικαζόμενης

Συγκαταθέσεως δεν είναι νοητό να εφαρμοσθεί υπό τις παρούσες συνθήκες διότι

αποτελεί προσβολή της συνταγματικώς κατοχυρωμένης προσωπικότητας του ατόμου.

Εάν έπειτα από δεκάδες χρόνια αλλάξουν οι κοινωνικές και οι οργανωτικές

συνθήκες, μπορεί ενδεχομένως το νομοθετικό πλαίσιο ν’ αλλάξει. Διότι οι

κοινωνιολογικές όπως και οι βιολογικές επιστήμες μπορεί να μεταβάλλονται. Προς

το παρόν ας αποφύγουμε τα «έμμεσα» και ας αφιερωθούμε στα άμεσα: την ορθή

οργάνωση και ενημέρωση όλων των καλοπροαίρετων πολιτών.

LINKS:

Υπουργείο Υγείας – Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων: http://www.ypyp.gr/Gr/healthgr/eomgr/eomgr.htm

Ευρωπαϊκό Ίδρυμα Μεταμοσχεύσεων http://www.eurotransplant.org/

Πανελλήνιος Σύνδεσμος Νεφροπαθών http://www.psnrenal.gr/

Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Μεταμοσχεύσεων http://www.esot.org

Ο καθηγητής Ιωάννης Βλαχογιάννης είναι πρόεδρος του Διοικητικού

Συμβουλίου του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων.

Ο καθηγητής Χειρουργικής του Πανεπιστημίου Αθηνών Ιωάννης Παπαδημητρίου

είναι πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Μεταμοσχεύσεων.

Τελευταία Νέα