Αναζήτηση
< |
|
Η επικράτηση του ανθρώπου επί της φύσης επισημαίνεται σήμερα με έναν ξεχωριστό
τρόπο στους δορυφορικούς χάρτες, που αποκαλύπτουν πως το μισό του πλανήτη
φέρει πάνω του το «οικολογικό ίχνος» της ανθρωπότητας, την παρέμβασή της. Μια
τεράστια δέσμη «ροζ» το χρώμα που κάποτε είχε χρησιμοποιηθεί για να δηλώσει
τη Βρετανική Αυτοκρατορία, όμως τώρα επελέγη για να δείξει τη γη που έχει
καλλιεργηθεί ή οδοστρωθεί εκτείνεται κατά μήκος τού 24% του συνόλου της
διαθέσιμης γης. Έκταση που καταλαμβάνει το 26% είναι σήμερα βοσκοτόπι για
εκτρεφόμενα ζώα. Οι επιστήμονες που δημιούργησαν τον χάρτη με τη βοήθεια
σύγχρονων δορυφόρων υψηλής ευαισθησίας δήλωσαν ότι οι άνθρωποι έχουν καταστεί
δύναμη της φύσης «που συγκρίνεται με τα ηφαίστεια». Οι θεαματικές εικόνες
αποκαλύφθηκαν στη Διάσκεψη της Αμερικανικής Ένωσης για την Εξέλιξη της
Επιστήμης (AAAS), που πραγματοποιήθηκε πριν από λίγες μέρες στο Σαν Φρανσίσκο,
και κατασκευάστηκαν με τη χρήση στοιχείων από υψηλής ευκρίνειας ραδιομετρικούς
δορυφόρους. Το 1993 και το 1994 οι δορυφόροι εξέτασαν κάθε εκτάριο γης σε όλο
τον κόσμο, διακρίνοντας τις περιοχές αυτές σε αστικές, καλλιεργημένες, άνυδρες
πεδιάδες αρκτικών εκτάσεων, ερήμους, όρη και δάση. Μια ομάδα της AAAS
μετέτρεψε τα στοιχεία που προέκυψαν σε έγχρωμο παγκόσμιο χάρτη που αποκαλύπτει
την κύρια χρήση της γης για κάθε πέντε τετραγωνικά χιλιόμετρα. Ο χάρτης αυτός
περιλαμβάνεται στον Άτλαντα του Πληθυσμού και του Περιβάλλοντος, που
αναμένεται να εκδοθεί αργότερα φέτος. Με βάση τον χάρτη, σχεδόν κάθε κομμάτι
της Ευρώπης και της Ινδίας είναι γεωργική έκταση ή διατίθεται προς οικοδόμηση.
Τεράστιες εκτάσεις της Βόρειας και της Νότιας Αμερικής, της Ασίας και της
Αφρικής χρωματίζονται επίσης με ροζ. Τα υπόλοιπα τμήματα είναι έρημος,
αγριότοποι, ορεινές εκτάσεις ή καλύπτονται από χιόνι και πάγο και δεν
επιτρέπουν την πρόσβαση του ανθρώπου ώστε να τα εκμεταλλευτεί. Εκτός από τα
δάση της Νότιας Αμερικής και της Κεντρικής Αφρικής, απομένει λίγος χώρος για
περαιτέρω εξάπλωση του πληθυσμού της Γης. «Όταν οι άνθρωποι βλέπουν το μέγεθος
στο οποίο έφτασε η μεταμόρφωση της Γης, συνειδητοποιούν ότι καταλαμβάνει ένα
τεράστιο ποσοστό επί της συνολικής επιφάνειάς της. Ο κόσμος δεν έχει τη
δυνατότητα να έχει παγκόσμια άποψη πολύ συχνά», τόνισε ο Λαρς Μπρόμλεϊ,
ειδικός επιστημονικός αναλυτής της AAAS. Η έκθεση που συνοδεύει τους χάρτες
κάθε άλλο παρά εξυμνεί την «οικολογική συνέπεια» που είχε η ανθρώπινη
παρέμβαση στο περιβάλλον. «Η επιτυχία μας φαίνεται να ξεπερνά τον εαυτό της ή
να απειλεί τις βασικές πηγές από τις οποίες εξαρτιόμαστε», υπογραμμίζεται.
«Σήμερα, οι επιπτώσεις των ενεργειών μας στον πλανήτη ξεπερνούν ό,τι
προηγήθηκε. Σε πολλά σημεία, η παρέμβασή μας στην ομαλή διατήρηση του
περιβάλλοντος υπερνικά τις επιπτώσεις από όλους τους άλλους ζώντες οργανισμούς
συνολικά». Ο Άτλας αποκαλύπτει ότι η περιοχή που χρησιμοποιείται για την
καλλιέργεια σοδειών αυξήθηκε κατά έξι φορές από το 1700, εξαφανίζοντας κυρίως
δάση. Η ποσότητα του γλυκού νερού στο οποίο ο άνθρωπος είχε πρόσβαση , που
επίσης χρησιμοποιήθηκε, ξεπερνά το μισό της διατιθεμένης, ενώ ρυθμίστηκε η ροή
των υδάτων των ποταμών σε ποσοστό που αγγίζει τα δύο τρίτα στο σύνολό τους.
Στην έκθεση προστίθεται: «Έχουμε γίνει τεράστια δύναμη εξέλιξης όχι μόνο για
τα νέα είδη που εκτρέφουμε και εμφανίζουμε διά της γενετικής μηχανικής, αλλά
και για χιλιάδες άλλα, τη φυσική κατοικία των οποίων τροποποιούμε, οδηγώντας
τα στον αφανισμό, ενώ εξαναγκάζουμε άλλα να εξελιχθούν και να προσαρμοστούν
στις δικές μας ανάγκες. Έχουμε μετατραπεί σε δύναμη της φύσης που συγκρίνεται
με τα ηφαίστεια ή την κυκλική περιστροφή της Γης…». Ο Άτλας περιλαμβάνει
επίσης χάρτες για την ανάπτυξη του πληθυσμού σε διαφορετικά σημεία του πλανήτη
μεταξύ του 1990 και του 1995. Ως το 2000, κατά μέσο όρο, 45 άτομα ζουν ανά
τετραγωνικό χιλιόμετρο γης. Οι περιοχές που εμφάνισαν την ταχύτερη πληθυσμιακή
ανάπτυξη κατά την ίδια πενταετία βρίσκονται στον Αμαζόνιο, στα σύνορα μεταξύ
των δασικών και των αγροτικών εκτάσεων, στην Κεντρική Αφρική και το Βόρειο
Μεξικό.
Η Ρωσία και η Ανατολική Ευρώπη γνώρισαν πτώση στην πυκνότητα του πληθυσμού, με
βάση τα στοιχεία που περιλαμβάνει ο Άτλας. Το 1950, μόλις το 29% του πληθυσμού
της Γης ζούσε σε αστικές περιοχές. Το ποσοστό αυτό ανέρχεται σήμερα στο 47%
και αναμένεται να αγγίξει το 60% έως το 2030. Στις ανεπτυγμένες χώρες, ο μέσος
όρος των μελών μιας οικογένειας έπεσε από το 3,6 που ήταν το 1950 στο 2,7
το 1990. Αιτίες για την αλλαγή αυτή μπορεί να θεωρηθούν η γήρανση, το γεγονός
δηλαδή ότι πολλοί χηρεύουν και ζουν μόνοι, χωρίς να υπάρχει αναλογία στην
αύξηση του πληθυσμού με τις γεννήσεις αντίθετα μάλιστα, ο αριθμός των
διαζυγίων αυξάνει, όπως και η ηλικία των ατόμων που αποφασίζουν να
παντρευτούν, όπως και η αποχή των ζευγαριών από την τεκνοποίηση. Στις
αναπτυσσόμενες χώρες, το μέγεθος της οικογένειας επίσης παρουσίασε μείωση,
μερικώς ως αποτέλεσμα του σχεδίου οικογενειακού προγραμματισμού που
εφαρμόστηκε από διεθνείς οργανισμούς.
LINKS:
