Αναζήτηση
Στο Χρηματιστήριο δεν εισήχθησαν Εταιρείες. Στο ΛΟΤΤΟ δεν κληρώνονται
αριθμοί. Στο Στοίχημα δεν ενδιαφέρουν τα γκολ. Στο Καζίνο δεν στροβιλίζεται η
μπίλια. Στην πραγματικότητα, εμείς οι ίδιοι γινόμαστε το αντικείμενο του
τζόγου και του τζίρου.
Οι άνθρωποι ήλθαν πιο κοντά
αλλά ταυτόχρονα έχασαν την ικανότητα
να επικοινωνούν στο δημόσιο χώρο
Ν. Δεμερτζή,
Παγκοσμιοποίηση, κοινότητα και δημόσιος χώρος
Μολονότι οι πάντες θέλουν να μας πείσουν ότι είμαστε τα υποκείμενα ίσως και
οι κυρίαρχοι του παιχνιδιού, σιγά σιγά συνειδητοποιούμε ότι στα κάθε είδους
τραπέζια, τερέν, κληρώσεις, οθόνες δεν διακυβεύονται τα συμφέροντά τους, αλλά
παίζεται (και χάνεται) ο δικός μας χιτώνας και εμπαίζεται η δική μας
αξιοπρέπεια.
*Σε πρώτη φάση χώρισαν τους ανθρώπους στο «εμείς» και οι «άλλοι».
Υπεργενικεύσεις, προκαταλήψεις, κομφορμισμοί κατασκευάζουν μύθους ανώτερων
φυλών, supermen, φαντασιακών και αναλώσιμων ηρώων που μας καθ-οδηγούν στο ν’
αναζητούμε συνεχώς κριτήρια διάκρισης και διαχωρισμού.
Ποιος είμαι εγώ, ποιος είναι ο πλαϊνός/ή, ο απέναντί μου, και ποια είναι η
θέση μου και η θέση του μέσα σ’ αυτόν τον κόσμο, προκύπτουν από το life style,
τις ετικέτες και τις εικόνες. Μιλάμε για τους άλλους, αντί να συνομιλούμε με
τους άλλους. Υψώνουμε τεχνηέντως τείχη δίχως όμως να ξέρουμε ποιος είναι ο
έγκλειστος. Σε μια δεύτερη φάση χώρισαν την ψυχή από το σώμα μας. Το σώμα
έγινε ο «εαυτός μας». Μάσκες, πόζες, προσωπεία προκαλούν σύγχυση για το αν
είμαστε αυτό που φαινόμαστε. Η κοινωνιολογία και η σημειολογία του στυλ
υπερισχύουν της όποιας γνήσιας και αυθεντικής ανάγκης για ψυχική επικοινωνία
και επαφή με τους συνανθρώπους (και όχι βέβαια με τους συνδαιτυμόνες ή
συνεταίρους).
Οι καθρέφτες και τα πάθη του σώματος μας τυραννούν, ενώ τα πάθη (και τις
αγωνίες) της ψυχής τα σιγάζουμε με χάπια. Στην τρίτη φάση χώρισαν την ίδια τη
ζωή μας σε κομμάτια, σε μερίδια, σε κλάσματα. Ο πολίτης διαχωρίζεται από τον
άνθρωπο. Ο επαγγελματίας από τον οικογενειάρχη. Ο νεόπλουτος από το αριστερό
του παρελθόν. Ο μάνατζερ από τον φιλοσοφούντα εαυτό του. Ο ασφαλής και
εξασφαλισμένος από τα φοβισμένα του όνειρα.
*Αβεβαιότητες και διαψεύσεις euro-greek dreams, που γκρεμίζουν τις
ψευτοσυνταγές άμεσης και άκοπης επιτυχίας, μας ταρακούνησαν άραγε αρκετά, ώστε
να καταλάβουμε πως δεν υπάρχει «μικρή επιβίωση»; Κανείς δεν πρόκειται τελικά
να διασωθεί σώζοντας απλώς τον εαυτό του. Κανείς δεν πρόκειται τελικά να
ευτυχήσει κερδίζοντας παντού και πάντα. Όσο ψηλά κι αν νομίζουμε ότι
φτάσαμε δεν θα ξεφύγουμε από τα τεθειμένα όρια. Ποτέ δεν θα γίνουμε παίκτες.
Θα (αν)ισορροπούμε, διακινδυνεύοντας ακόμα και τη ζωή μας, καθώς άλλοτε θα
(μας κάνουν να) αισθανόμαστε ότι είμαστε τα (κίβδηλα) ζάρια και άλλοτε ότι
έχουμε υποθηκεύσει το μέλλον των παιδιών μας (τα οποία θα εμφανίζονται στα
χρεωστικά μας υπόλοιπα ότι έχασαν/ατύχησαν χωρίς να ‘χουν ποτέ παίξει).
Διαθέτουν το ρευστό, τις πληροφορίες, τις διαπλεκόμενες άκρες. Ελέγχουν τους
ανταγωνιζόμενους και τους επιδιαιτητές. Αλλάζουν κατά βούληση τους νόμους και
τους κανόνες του χρήματος. Με τι όρους και προϋποθέσεις πάμε να μπούμε στα
παιχνίδια τους; Πέραν, δηλαδή, της ηθικής και της πολιτικής απαξίας
αναρωτιέμαι πώς εκτιμάνε τους κινδύνους αυτοί που οραματίζονται να γίνουν
βασιλιάδες της αγοράς (και καταλήγουν στην πλειοψηφία τους «μετοχές
αζήτητες»). Τυφλωμένοι, τυφλώνουν και τους εισέτι μη-τυφλούς.
*Επειδή πιστεύω ότι οι άνθρωποι κάνουν τη διαφορά (και όχι οι μηχανισμοί), ότι
οι ακέραιοι άνθρωποι δείχνουν τον δρόμο του μέλλοντος (και όχι οι κομμένοι
σε μετοχές επενδυτές), κρίνω ότι τώρα είναι η πλέον κατάλληλη ώρα για μια
δήλωση επί της αρχής και για μια κίνηση επί της ουσίας.
Η δήλωση προς κάθε κατεύθυνση (κυρίως δε προς τον εαυτό μας) είναι απλά ότι
δεν θα γίνουμε σαν κι αυτούς που δέχτηκαν να ζυγιστούν, να μετρηθούν και να
κοπούν σε τεμάχια. Η κίνηση είναι να βγούμε στον δρόμο, με την έννοια να
ξανασυναντήσουμε τη ζωή εκεί που γεννιέται και εξελίσσεται. Να πάψουμε να
‘μαστε εγκλωβισμένοι στη λογική του κέρδους και κλειδωμένοι στο σπίτι μας από
τον φόβο και την ανασφάλεια. Δεν γεννηθήκαμε supermen, για να κινούμαστε στο
Διάστημα. Δεν γίναμε όμως και ποντίκια, για να κρυβόμαστε στα υπόγεια της
ύπαρξής μας.
Καιρός για περισσότερο καθαρό αέρα.
Ο Γιάννης Πανούσης είναι καθηγητής της Εγκληματολογίας στο Τμήμα
Επικοινωνίας και ΜΜΕ στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
