Είμαστε ειδικοί στις γενοκτονίες

Τίποτα δεν είναι ποτέ αρκετό να σε προετοιμάσει για την πραγματικότητα του

Άουσβιτς – Μπίρκεναου. Η αίσθηση του κακού πλανάται παντού. Τα άλλα στρατόπεδα

συγκέντρωσης, που έχουν διατηρηθεί, μοιάζουν με επιζώντες του μακρινού

παρελθόντος, σαν κάτι από θολή ασπρόμαυρη εικόνα επικαίρων. Το Άουσβιτς

διαφέρει.

Στο χιόνι του Ιανουαρίου γίνεται σαφές, τα κτίρια ανήκουν στον σημερινό κόσμο.

Είναι η έκταση που καταλαμβάνουν, η εγκατάστασή τους στη βιομηχανική βαθμίδα.

Αναγνωρίζουμε αυτόν τον κόσμο: είναι ο κόσμος της βιομηχανικής εκμετάλλευσης,

της μαζικής παραγωγής, των μελετών του χρόνου και της κίνησης, των συνόδων και

των αποφάσεών τους, της αυτοματοποίησης. Είναι ο κόσμος που παρήγαγε τα

Volkswagen και τα BMW, τις στολές των Ες Ες από την Hugo Boss. Ο κόσμος μας.

Ο κόσμος μας που όχι μόνο κατέστησε εφικτή την πραγματικότητα του Άουσβιτς,

αλλά και εξόχως επιτυχημένη. Περίπου ενάμισι εκατομμύριο άνθρωποι εξοντώθηκαν

εδώ: δηλαδή, κατά μέσον όρο, 800 άνδρες, γυναίκες και παιδιά καθημερινά επί

πέντε χρόνια ­ περίπου 32 τόνοι σάρκας, οστών, λίπους και χόνδρων

ξεφορτώνονταν κάθε 24 ώρες. Η ιδεολογία του χιλιόχρονου Ράιχ μπορεί να

αναδύθηκε εν τέλει από τρελές αντιλήψεις χιλιαστών που συναντώνται στον

Μεσαίωνα, όμως η τεχνολογία που μπορούσε να μετατρέψει ζώντες οργανισμούς σε

32 τόνους σκουπιδιών ημερησίως, ήταν πέρα από κάθε αμφιβολία σύγχρονη.

Ως εκ τούτου και η Ημέρα Μνήμης για το Ολοκαύτωμα. Είναι μια άγρια υπόμνηση

για μας ότι το να δολοφονούνται άνθρωποι μαζικά αποτελεί έργο στο οποίο

ειδικεύτηκε η δική μας εποχή. Το Άουσβιτς ήταν το μεγαλύτερο και το πιο

αποτελεσματικό. Πολλά μικρότερα Άουσβιτς όμως έχουν υπάρξει από το 1945: τα

στρατόπεδα του Ανατολικού Πακιστάν, της Καμπότζης, της Ρουάντα, του Θιβέτ. Η

Ομάρσκα, το μέρος όπου οι Σέρβοι της Βοσνίας βασάνισαν και εξόντωσαν

Μουσουλμάνους, ανταποκρίθηκε στο πρότυπο της γερμανικής εμπειρίας.

Η γενοκτονία δεν είναι κάτι που άλλοι άνθρωποι, σε απίστευτο βάθος χρόνου,

κάποτε εξετέλεσαν. Είναι κάτι στο οποίο η δική μας κοινωνία έχει ειδικευτεί.

Είναι ένα από τα χαρακτηριστικά του πολιτισμού μας.

Αργά αργά, οι περισσότερες χώρες της Δυτικής Ευρώπης υιοθέτησαν την ιδέα να

διατηρούν τη μνήμη του Ολοκαυτώματος. Σήμερα, 27 Ιανουαρίου, ημέρα κατά την

οποία το 1945 τα ρωσικά στρατεύματα απελευθέρωσαν το Άουσβιτς, η Βρετανία

διοργανώνει την πρώτη της τελετή στη μνήμη των θυμάτων. Οι προετοιμασίες

έγιναν από το υπουργείο Εσωτερικών και το BBC, σε απ’ ευθείας σύνδεση με το

Ουέστμινστερ, θα μεταδώσει το γεγονός. Η κάλυψή του ανατέθηκε σ’ εμένα.

Αναπόφευκτα, υπάρχει διχογνωμία. Γιατί, ρωτούν κάποιοι, θα πρέπει η Βρετανία ­

το ιστορικό της οποίας στη διάρκεια του πολέμου είναι θετικό σε αυτό το θέμα ­

να τιμήσει κάτι που πολέμησε τόσο πολύ; Άλλοι παραπονούνται ότι η περίσταση

στο σύνολό της είναι «πολύ εβραϊκή» και πως στις ημέρες μας έχει στηθεί

ολόκληρη βιομηχανία για το Ολοκαύτωμα. Η αρμενική κοινότητα στη Βρετανία

διαμαρτυρήθηκε ότι η γενοκτονία του λαού της από την Τουρκία, το 1915 και το

1916, δεν αποτελεί κεντρικό θέμα στην επετειακή εκδήλωση του Σαββάτου.

Γεγονός είναι ότι οι Εβραίοι ενώ σίγουρα δεν ήταν τα μόνα θύματα του

προγράμματος εξόντωσης των Γερμανών ναζί, ήταν τα πρώτα. Αν και οι ακριβείς

αριθμοί αμφισβητούνται, είναι απόλυτα σαφές ότι πολύ περισσότεροι Εβραίοι

δολοφονήθηκαν την επίμαχη περίοδο, απ’ ό,τι μέλη άλλης εθνικής ή θρησκευτικής

ομάδας στο πέρασμα του αιώνα.

Μισό εκατομμύριο Αθίγγανοι εκτελέστηκαν στα στρατόπεδα θανάτου των ναζί,

200.000 ανάπηροι πέθαναν στο πλαίσιο του επίσημου προγράμματος ευθανασίας,

αποδεκτός όποιος αριθμός πάνω από τις 15.000, όσον αφορά τους ομοφυλόφιλους,

χιλιάδες καθολικοί ιερείς, προτεστάντες υπουργοί και Μάρτυρες του Ιεχωβά.

Συνολικά, τρία εκατομμύρια Πολωνοί σκοτώθηκαν ή δολοφονήθηκαν στην προσπάθεια

να καταστραφεί η Πολωνία ως έθνος, και δεκάδες χιλιάδες Ρώσοι αιχμάλωτοι

πολέμου πέθαναν από βαναυσότητα ή πείνα. Τα νούμερα είναι απίστευτα μεγάλα.

Όμως πέρα και πάνω από τις άλλες απώλειες, οι Εβραίοι, αριθμητικά, υπερτερούν.

Γεγονός που μας παραπέμπει στους Αρμένιους. Η Τουρκία αρνείται ότι σφαγίασε

κάπου ανάμεσα στο ένα και τα δύο εκατομμύρια Αρμενίους για πολιτικούς και

στρατηγικής σημασίας σκοπούς στη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η

βρετανική, όπως και η αμερικανική κυβέρνηση, για τους δικούς τους πολιτικούς

λόγους, προτιμούν να μη θίγουν την Τουρκία εντείνοντας τις πιέσεις για το

θέμα, λίγοι όμως ιστορικοί αρνούνται ότι συνέβη. Οι σύμμαχοι της εποχής το

αποκάλεσαν έγκλημα κατά της ανθρωπότητας και ο Ουίνστον Τσώρτσιλ, αργότερα,

συμφώνησε. Τα τελευταία χρόνια, σημαντικός αριθμός Τούρκων διπλωματών ανά τον

κόσμο δολοφονήθηκαν για λόγους εκδίκησης από Αρμένιους εξτρεμιστές.

Η γενοκτονία των Αρμενίων δεν θα παραγκωνιστεί στο Σέντραλ Χολ του

Ουέστμινστερ. Το υπουργείο Εσωτερικών έχει καλέσει έναν επιζήσαντα των σφαγών,

ενενήντα ετών σήμερα, καθώς επίσης και τον Αρχιεπίσκοπο της Αρμενικής

Εκκλησίας στο Λονδίνο, ο οποίος κατά την εκδήλωση θα βρίσκεται μεταξύ των

θρησκευτικών ηγετών. Οι ίδιοι όσο και η γενοκτονία τους θα τύχουν της

κατάλληλης αναφοράς στον σχολιασμό μου.

Εκτός από μια διακεκριμένη εβραϊκή χορωδία, θα συμμετέχουν τραγουδιστές από τη

Ρουάντα και θα αναγνωσθεί κατάθεση του σερ Ίαν Μακ Κίλεν για τη συστηματική

δολοφονία των ομοφυλόφιλων από του ναζί. Στους ομιλητές περιλαμβάνονται

επιζήσαντες των στρατοπέδων θανάτου της Καμπότζης, όπου όποιος φορούσε γυαλιά

­ ως εκπρόσωπος της μεσαίας τάξης ­ θανατωνόταν και της Ομάρσκα, όπου άνθρωποι

βασανίζονταν μέχρι θανάτου, μόλις πριν από πέντε, έξι χρόνια.

Όταν στέκεσαι πίσω από τις σιδηροτροχιές του Άουσβιτς – Μπίρκεναου, στο σημείο

όπου οι νεοαφιχθέντες διαχωρίζονταν για άμεσο ή «έμμεσο» θάνατο δεν μπορείς να

ξεχάσεις ότι όλα αυτά τα πράγματα υπήρξαν δημιουργήματα του δικού μας κόσμου,

εφικτά λόγω της βιομηχανικής και τεχνολογικής ανάπτυξης. Ίσως, αν το θυμόμαστε

αυτό λίγο περισσότερο, να μην επιτρέψουμε στη λίστα με τις ιστορίες τρόμου να

μεγαλώσει.

Το κείμενο αναδημοσιεύεται από τη «Sunday Times»

LINKS:

* www.holocaustmemorialday.gov.uk

* www.newseum.org/holocaustnews.bbc.co.uk/