Πτυχία εξπρές, ύστερα από 3 χρόνια σπουδών στα πανεπιστήμια, επιχειρεί να
καθιερώσει η Ευρώπη, μέσω της Διακήρυξης της Μπολόνιας που υπέγραψαν πρόπερσι
29 ευρωπαϊκές χώρες με αρχική πρωτοβουλία των μεγαλύτερων κρατών (Αγγλία,
Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία).
Τα ελληνικά πανεπιστήμια όμως αντιδρούν εντονότατα, κάνοντας λόγο για
επιχειρούμενη εξάρτηση των ΑΕΙ από τις επιχειρήσεις. Αντιθέτως, τα ΤΕΙ
συμφωνούν. Και το υπουργείο Παιδείας τονίζει ότι το καθεστώς των σπουδών στην
Ελλάδα δεν πρόκειται να αλλάξει, αντιθέτως ίσως και να αυξηθεί η διάρκειά
τους.
Όλα αυτά, που αφορούν το μέλλον της ευρωπαϊκής Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης και
έχουν αναστατώσει το χώρο, συζητήθηκαν στη διάρκεια διεθνούς συνεδρίου που
οργάνωσε το διήμερο που μας πέρασε η χώρα μας για τη Διακήρυξη της Μπολόνιας.
Όπως φάνηκε θα ακολουθήσουν «μάχες» διαπραγματεύσεων ανάμεσα στα μικρά κράτη
που δεν εξάγουν εκπαίδευση και στα μεγαλύτερα που θέλουν να προσελκύσουν
φοιτητές και να εξυπηρετήσουν πιο άμεσα τις ανάγκες στην αγορά εργασίας. Οι
επόμενες θα γίνουν τον Μάρτιο στην ισπανική πόλη Σαλαμάνκα, ανάμεσα στους
Ευρωπαίους πρυτάνεις, και τον Μάιο στην Πράγα, ανάμεσα στους υπουργούς
Παιδείας. «Μάχες» που αφορούν το μέλλον της ευρωπαϊκής Τριτοβάθμιας
Εκπαίδευσης και τον βαθμό στον οποίο τα διαφορετικά σήμερα σε κάθε χώρα
συστήματα θα συγκλίνουν μέχρι το 2010.
«Αν υπακούσουμε στο βασικό σημείο της Διακήρυξης για μείωση των
προπτυχιακών σπουδών σε 3 χρόνια, θα υποβαθμίσουμε τα ελληνικά πανεπιστήμια
και θα διευρύνουμε το χάσμα των εχόντων και μη εχόντων, καθώς μόνο όσοι έχουν
χρήματα θα μπορούν να παίρνουν το απαραίτητο πλέον μεταπτυχιακό. Θα έχουμε
πανεπιστήμια-επιχειρήσεις», είπαν οι Έλληνες πανεπιστημιακοί. «Εμείς είμαστε
έτοιμοι», είπαν όμως οι εκπρόσωποι των ΤΕΙ.
«Είστε ελεύθεροι να ακολουθήσετε την σύγκλιση όσο νομίζετε. Αν όμως
αδιαφορήσετε, οι φοιτητές σας θα έχουν πρόβλημα αναγνώρισης των πτυχίων τους
στην υπόλοιπη Ευρώπη. Και τότε ακριβώς θα δημιουργηθεί ταξικό χάσμα, αφού οι
έχοντες θα πηγαίνουν στην Ευρώπη για να πάρουν ένα διεθνώς «αναγνωρίσιμο»
πτυχίο, ενώ οι μη έχοντες θα περιορίζονται στα εθνικά πτυχία», απάντησε
μιλώντας στα «ΝΕΑ» ο Γερμανός εμπνευστής του «εκπαιδευτικού Μάαστριχτ».
«Δεν πρόκειται να μειώσουμε τον χρόνο των σπουδών στα ΑΕΙ. Αντίθετα, θα τον
αυξήσουμε! Από 13 εβδομάδες που είναι σήμερα κατ’ ελάχιστο όριο η διάρκεια
ενός εξαμήνου, θα αυξηθεί ακόμα ώστε να πλησιάσουμε τα ευρωπαϊκά στάνταρ. Και
πολύ καλύτερο από τα μικρής χρονικής διάρκειας πτυχία κάποιων μεγάλων
ευρωπαϊκών κρατών είναι ήδη το πτυχίο του ελληνικού Πολυτεχνείου, διάρκειας 5
ετών, το οποίο όμως ισοδυναμεί με μάστερ αντί για μπάτσελορ. Οι Έλληνες
πτυχιούχοι θα είναι στο μέλλον διεθνώς περιζήτητοι», ήταν το νόημα των
απαντήσεων του υπουργού Παιδείας κ. Π. Ευθυμίου και του γραμματέα Τριτοβάθμιας
Εκπαίδευσης κ. Δ. Κλάδη.
Αλλά και η φράση του πρώην υπουργού κ. Γ. Αρσένη, που είχε υπογράψει
πρόπερσι τη Διακήρυξη της Μπολόνιας για τη σύγκλιση των ευρωπαϊκών συστημάτων
εκπαίδευσης, φροντίζοντας όμως να διατυπωθεί με μη δεσμευτικούς όρους, καθώς
είχε διαβλέψει τις ελληνικές αντιδράσεις, ήταν ενδεικτική. Τόνισε ότι καλή
είναι η διευρωπαϊκή συνεργασία, αλλά «ας μη μιλάμε διαρκώς για
ανταγωνιστικότητα, γιατί θα καταλήξουμε να μπερδέψουμε την Παιδεία με τα
επαγγελματικά δικαιώματα και να την περιορίσουμε…».
Ναι από τα ΤΕΙ, όχι από τα Πανεπιστήμια
|
|
«Η μη εναρμόνιση με τη Διακήρυξη της Μπολόνια θα είναι πράγματι ένα σοβαρό
πρόβλημα για την Ελλάδα. Ο βαθμός συμβατότητας μεταξύ του δικού σας
εκπαιδευτικού συστήματος και των συστημάτων των άλλων ευρωπαϊκών χωρών θα
μειωθεί σημαντικά. Το γεγονός θα κάνει ακόμα πιο δύσκολη τόσο τη συνεργασία
των Πανεπιστημίων της Ελλάδας με αυτά του εξωτερικού όσο και την κινητικότητα
των Ελλήνων φοιτητών, αφού τα πτυχία τους ίσως δεν θα αναγνωρίζονται στην
Ευρώπη». Με αυτά τα λόγια ο Γκι Χάουγκ, διευθύνων σύμβουλος της Ένωσης
Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων στη Γενεύη και ένας από τους διαμορφωτές των βασικών
αρχών της Διακήρυξης της Μπολόνια, περιέγραψε τις συνέπειες για τη χώρα μας,
αν δεν συμμορφωθεί με τη Διακήρυξη, παρ’ ότι ο ίδιος είχε νωρίτερα σημειώσει
στην ομιλία του, κατά τη διάρκεια της διημερίδας, ότι η σύγκλιση είναι μία
«ελεύθερη διαδικασία που στηρίζεται στην αρχή της συνεργασίας». Εντούτοις, για
τις χώρες που δεν θα συμμορφωθούν, υπαινίχθηκε τη δημιουργία φοιτητών δύο
ταχυτήτων. Εκείνων που θα έχουν «εθνικό» πτυχίο, που όμως δεν θα αναγνωρίζεται
στο εξωτερικό, και μίας άλλης ομάδας-ελίτ φοιτητών «ενδεχομένως των πλουσίων»,
που θα έχουν τη δυνατότητα να σπουδάσουν στο εξωτερικό και να πάρουν ένα
«υπερεθνικά» αναγνωρισμένο πτυχίο. «Η Διακήρυξη αναφέρεται στη σύγκλιση των
δομών των συστημάτων Ανώτατης Εκπαίδευσης και όχι στο περιεχόμενό τους»,
τόνισε ο κ. Χάουγκ και υπογράμμισε την ανάγκη, αφενός, να διατηρηθεί η
ποικιλία και η διαφορετικότητα που υπάρχει στις κατευθύνσεις των σπουδών και,
αφετέρου, να διαμορφωθούν κοινώς αποδεκτές βαθμίδες (πτυχίο – μεταπτυχιακό –
διδακτορικό). Η διάρκεια των σπουδών, το περίφημο «3-5-8», δεν είναι
δεσμευτικό για τις 29 χώρες που υπέγραψαν τη Διακήρυξη και ούτε μπορεί να
εφαρμοστεί σε όλους τους κλάδους των επιστημών.
ΛΟΥΤΣΙΑΝΟ ΜΟΝΤΙΚΑ, πρόεδρος πρυτάνεων Ιταλίας
Γιατί υποχωρείτε;
|
|
«Οι μικρές χώρες χρειάζονται την Ευρώπη. Η Ευρώπη, αντιθέτως, μπορεί να
συνεχίσει και χωρίς αυτές», λέει στα «ΝΕΑ» η σύμβουλος Εκπαίδευσης του
φινλανδικού υπουργείου Παιδείας κ. Ανίτα Λεϊκόινεν αναφερόμενη στη Φινλανδία,
την Ελλάδα και τις μεταρρυθμίσεις που πρέπει να γίνουν και στις δύο χώρες στο
πλαίσιο της Διακήρυξης της Μπολόνια.
Η ίδια άλλωστε υποστήριξε τη Διακήρυξη της Μπολόνια και κατά τη διάρκεια της
ομιλίας της στο Συνέδριο, όπου τόνισε ότι «χρειαζόμαστε, ειδικά οι μικρές
χώρες, ένα δυαδικό σύστημα που θα προωθεί την ποιότητα της γνώσης αλλά και την
ανταπόκριση στις απαιτήσεις της αγοράς εργασίας».
Η κ. Ανίτα Λεϊκόϊνεν πιστεύει πως η Μπολόνια «θα ενισχύσει την κινητικότητα
των φοιτητών, όχι μόνο την εσωτερική αλλά και τη διεθνή». Κι επειδή, όπως
λέει, «η Ευρώπη είναι μια πολυπολιτισμική κοινωνία, στην οποία απαιτείται να
έχει κανείς πολλές γνώσεις και ικανότητες», όταν προχωρήσουν σε όλες τις χώρες
οι διαδικασίες εναρμόνισης των εκπαιδευτικών συστημάτων που προβλέπονται από
τη Διακήρυξη, τότε «η Ευρώπη θα εδραιώσει τον εαυτό της ως μια ήπειρος με
μεγάλο πολιτισμικό υπόβαθρο και θα μπορέσει να γίνει πόλος έλξης για ολόκληρο
τον κόσμο».
Στη Φινλανδία, άλλωστε, ήδη έχουν γίνει τα πρώτα βήματα. «Θέλουμε να αλλάξουμε
τα Πανεπιστήμια, ώστε οι φοιτητές μας να σπουδάζουν στη Φινλανδία, κι αφού
πάρουν πτυχίο να μην πηγαίνουν στο εξωτερικό για μεταπτυχιακά, αλλά να
επωφελούνται από το δικό μας εκπαιδευτικό σύστημα», λέει η κ. Λεϊκόινεν.
ΑΞΕΛ ΑΡΧΤΕΝ, εκπρόσωπος Ένωσης Ευρωπαίων Φοιτητών
Όχι στα δίδακτρα
|
|
«Εκείνο που εμείς θέλουμε, είναι μία ανώτατη εκπαίδευση ανοιχτή σε όλους, που
να είναι δημόσια και να μην ευνοεί τους αποκλεισμούς εξαιτίας οικονομικών ή
κοινωνικών κριτηρίων. Είμαστε ενάντια στην επιβολή διδάκτρων και στις
περικοπές της χρηματοδότησης στην παιδεία. Η Διακήρυξη της Μπολόνια δίνει το
πλαίσιο μέσα στο οποίο οι διαφορετικότητες μπορούν να συνυπάρχουν, παράλληλα
όμως αυξάνει τις δυνατότητες κινητικότητας των Ευρωπαίων φοιτητών», είπε στα
«ΝΕΑ» ο Άξελ Άρχτεν, εκπρόσωπος της ένωσης φοιτητών από την Ευρώπη (ESIB),
στην οποία όμως δεν συμμετέχουν Έλληνες.
«Δεν μπορούν να συμμετέχουν οι Έλληνες, γιατί δεν έχουν μία ένωση φοιτητών
αποδεκτή από όλους (ΕΦΕΕ) και στη δική μας οργάνωση δεν γίνονται δεκτά μέλη
κομματικών παρατάξεων». Μεταπτυχιακός φοιτητής στο Βέλγιο ο ίδιος, γνωρίζει
πως η Διακήρυξη της Μπολόνια έχει ήδη ξεσηκώσει αντιδράσεις σε ομάδες φοιτητών
αλλά και καθηγητών σε όλη την Ευρώπη (και στην Ελλάδα).
ΤΑ 10 ΣΥΝ – ΠΛΗΝ ΤΗΣ ΜΠΟΛΟΝΙΑΣ
Αν «συμμορφωθούμε»
– Το πτυχίο ΑΕΙ θα χορηγείται σε 3 χρόνια
– Θα είναι αναγκαίο το (επί πληρωμή) μεταπτυχιακό για τις καλές θέσεις
εργασίας
– Θα δημιουργηθούν 2 κατηγορίες αποφοίτων: οι έχοντες μεταπτυχιακό και οι μη
έχοντες
– Τα ΑΕΙ θα παρέχουν πιο εξειδικευμένη γνώση πιο νωρίς
– Όλα τα ΤΕΙ θα θεωρούνται εκ των πραγμάτων Πανεπιστήμια
– Θα έχουμε σε λίγα χρόνια ξανά θέμα ιδιωτικών ΑΕΙ
– Οι Έλληνες φοιτητές – διδάσκοντες θα διευκολυνθούν στις εκπαιδευτικές τους
μετακινήσεις εντός Ευρώπης
– Τα ευρωπαϊκά πτυχία θα είναι εύκολα συγκρίσιμα
– Θα θεσπίσουμε κεντρική αξιολόγηση των ΑΕΙ – ΤΕΙ
– Θα διευκολυνθούν διευρωπαϊκές συνεργασίες ιδρυμάτων.
… Αν δεν «συμμορφωθούμε»
– Το πτυχίο θα χορηγείται σε 4 χρόνια ή και σε 5, αλλά θα ισοδυναμεί με
«μάστερ» και δωρεάν
– Τα μεταπτυχιακά θα παραμείνουν πολύ χρήσιμα αλλά όχι αναγκαία
– Θα δημιουργηθούν 2 κατηγορίες φοιτητών: οι έχοντες «ευρωπαϊκό» τίτλο σπουδών
και οι έχοντες ελληνικό
– Τα ΑΕΙ θα συνεχίσουν να παρέχουν γενική Παιδεία με εξειδίκευση προς το τέλος
των σπουδών
– Πολλά, αλλά όχι όλα, ΤΕΙ θα αναβαθμιστούν κατόπιν αξιολόγησης
– Θα προκύψει ούτως η άλλως θέμα ιδιωτικών ΑΕΙ ξανά
– Οι Έλληνες φοιτητές – διδάσκοντες θα έχουν δυσκολία στις εκπαιδευτικές
μετακινήσεις
– Τα ευρωπαϊκά πτυχία δεν θα είναι όλα άμεσα συγκρίσιμα
– Η αξιολόγηση ίσως καθυστερήσει
– Θα προκύψει ίσως ζήτημα συμβατότητας των ελληνικών πτυχίων με τα ευρωπαϊκά
