Τα τροφοφάρμακα τα εμβόλια του μέλλοντος

Σε λίγα χρόνια, η ευεργετική επίδραση που θα έχει στον ανθρώπινο οργανισμό μια

μπανάνα, ένα πιάτο με ρύζι ή μια μερίδα τηγανητές πατάτες δεν θα εξαντλείται

μόνο στο κάλλιο, το άμυλο ή τους υδατάνθρακες. Πολύ περισσότερο αυτές οι

τροφές, όπως και άλλες, θα είναι σε θέση να εφοδιάζουν τον οργανισμό μας με τα

αντιγόνα εκείνα που θα αποτελούν τη φυσική μας άμυνα ενάντια σε διαφόρων ειδών

ασθένειες. Σαν ένα εμβόλιο δηλαδή, με διαφορετική όμως… γεύση.

Όπως όλα δείχνουν, τα «τροφοφάρμακα» θα είναι σε λίγα χρόνια μια

πραγματικότητα. Η παρασκευή τους θα είναι το αποτέλεσμα της συνδυαστικής

δράσης πολλών επιστημών, ανάμεσα στις οποίες και η γενετική μηχανική. Κάτι

αντίστοιχο άλλωστε συνέβη και πριν από λίγες ημέρες στη χώρα μας. Στη

Θεσσαλονίκη μια ομάδα επιστημόνων, με επικεφαλής τον καθηγητή Αθανάσιο

Τσαυτάρη, κατάφερε ύστερα από τριετή προσπάθεια και σε συνεργασία με το

Ινστιτούτο Παστέρ στην Αθήνα και το Κέντρο Ιατρικών Ερευνών της Γαλλίας, να

«δημιουργήσουν» μια πιπεριά, η οποία να λειτουργεί σαν εμβόλιο κατά της

ηπατίτιδας C.

Η δημιουργία

Η τόσο διαφορετική από τις άλλες εργαστηριακή αυτή πιπεριά δημιουργήθηκε στο

Εργαστήριο Γενετικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης, όταν οι

επιστήμονες κατάφεραν να ενσωματώσουν στο DNA του συγκεκριμένου φυτού ένα

κομμάτι από το DNA της πρωτεΐνης που κωδικοποιεί ο ιός της ηπατίτιδας. Το

αποτέλεσμα είναι η πιπεριά να συνθέτει η ίδια την πρωτεΐνη που κωδικοποιεί ο

ιός με αποτέλεσμα, εφόσον φαγωθεί, να κάνει τον οργανισμό μας να παράγει τα

αντιγόνα εκείνα που καταπολεμούν την ηπατίτιδα.

Η δημιουργία της πιπεριάς θα μπορούσε κάλλιστα να χαρακτηριστεί ως ένα πρώιμο

στάδιο της διαδικασίας παραγωγής των τροφοφαρμάκων, αφού ο σκοπός της

θωράκισης του ανθρώπινου οργανισμού είναι ο ίδιος. Ο κ. Αθανάσιος Τσαυτάρης

λέει στα «ΝΕΑ» ότι στα τροφοφάρμακα θα μπορούν να συγκαταλέγονται τροφές όπως

οι μπανάνες, το ρύζι, οι πατάτες, οι πιπεριές κ.ά. Εξηγώντας την ενδεχόμενη

ωφέλεια που θα έχει ο άνθρωπος από την κατανάλωση τέτοιων τροφών, ο κ. Α.

Τσαυτάρης στέκεται ιδιαίτερα στην αντιμετώπιση ορισμένων ασθενειών που

λέγονται αυτοάνοσες αρρώστιες.

Αντισώματα

Οι αρρώστιες αυτές εκδηλώνονται όταν ο ανθρώπινος οργανισμός, για λόγους που η

επιστήμη δεν έχει ακόμα κατανοήσει, παράγει αντισώματα ενάντια στα δικά του

αντιγόνα. Μπερδεύεται δηλαδή και φτιάχνει ουσίες ώστε να καταπολεμήσει τις ήδη

υπάρχουσες ουσίες που είναι επιφορτισμένες με την άμυνά του. «Αυτό συμβαίνει,

για παράδειγμα, στη ρευματοειδή αρθρίτιδα όπου ο οργανισμός χτυπά τα κύτταρα

του νευρικού συστήματος» ή στις μυϊκές δυστροφίες, όπου χτυπά το δικό του

οστεϊκό σύστημα.

Ο κ. Α. Τσαυτάρης μάς λέει ότι τα τροφοφάρμακα που θα καταναλώνουμε σε λίγα

χρόνια θα χτίζουν την άμυνα του οργανισμού μας ενάντια σε ασθένειες, όπως

είναι η διάρροια και η χολέρα. «Πρόκειται για ασθένειες που, σύμφωνα με

αρκετές εκτιμήσεις, θα επανεμφανιστούν σε μεγάλα αστικά κέντρα του πλανήτη μας

εξαιτίας των κακών συνθηκών υγιεινής. Ορισμένες πόλεις της Λατινικής Αμερικής,

με ανύπαρκτα δίκτυα αποχέτευσης και με αμφίβολης ποιότητας πόσιμο νερό,

ευνοούν την εμφάνιση τέτοιων ασθενειών».

Η πατάτα

Αμερικανικά εργαστήρια έχουν ήδη πειραματιστεί στη «δημιουργία» πατάτας, η

οποία όταν καταναλώνεται να μπορεί να εγείρει αντιγονική δράση στον ιό της

ηπατίτιδας Α. Και τα κατάφεραν. Δοκίμασαν μάλιστα τις νέες πατάτες σε μερικές

δεκάδες εθελοντές και είδαν πως πράγματι ο οργανισμός τους άρχισε να φτιάχνει

την άμυνά του πάνω στον συγκεκριμένο ιό. Η πιπεριά που παρασκευάστηκε στο

Αριστοτέλειο δεν δοκιμάστηκε στον άνθρωπο. Η αντιγονική δράση της διαπιστώθηκε

με άλλους τρόπους.

Μετά την πατάτα, στην άλλη άκρη του Ατλαντικού επιχειρούν να κάνουν το ίδιο

και με την μπανάνα. Το συγκεκριμένο φυτό όμως έχει το μειονέκτημα ότι δεν

μπορεί να καλλιεργηθεί παντού, αλλά μόνο σε ζώνες με ιδιαίτερες κλιματικές

συνθήκες. Το γεγονός αυτό φαίνεται πως δεν απασχολεί τους γενετιστές, γιατί η

μπανάνα μπορεί να διατίθεται στην αγορά και ως αποξηραμένος καρπός. Δυο τρεις

λεπτές φλούδες αποξηραμένης μπανάνας υπολογίζεται ότι εμπεριέχουν επαρκή

ποσότητα αντιγόνων ώστε να «τροφοεμβολιαστεί» ένα παιδί για τρία χρόνια.

Η πιπεριά έχει πλούσια θεραπευτική αξία και υψηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνη C

Οι Έλληνες επιστήμονες δεν επέλεξαν τυχαία την πιπεριά για να της προσδώσουν

τις ιδιότητες ενός εμβολίου ενάντια στην ηπατίτιδα C. «Ένας από τους λόγους

που διαλέξαμε την πιπεριά», λέει ο κ. Α. Τσαυτάρης, «είναι ότι πρόκειται για

ένα λαχανικό που καταναλώνεται φρέσκο και έχει πολύ πλούσια θρεπτική αξία, η

οποία οφείλεται τόσο στην υψηλή περιεκτικότητά του σε βιταμίνη C όσο και στην

αντιοξειδωτιική του δράση».

Ο ίδιος προσθέτει ότι η πιπεριά καλλιεργείται σε όλα τα μέρη του κόσμου,

μπορεί να αναπτυχθεί σε περιβάλλον θερμοκηπίου, ενώ ακόμη και σε συνθήκες

συντήρησης, αποξηραμένη είτε ως τουρσί, διατηρεί ενεργό την πρωτεΐνη της.

Οι επιστήμονες στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο δεν δοκίμασαν την καινούργια

πιπεριά στον άνθρωπο γιατί κάτι τέτοιο δεν αποτελούσε μέρος της δικής τους

δουλειάς. Τον έλεγχο της αντιγονικής της δράσης τον έκαναν λίγο καιρό πιο

πριν, όταν εφάρμοσαν την ίδια μεθοδολογία στον καπνό. Το φυτό αυτό επελέγη

σκοπίμως επειδή οι πιθανότητες επιτυχίας του εγχειρήματος ήταν περισσότερες

και οι τεχνικές που απαιτούνταν ευκολότερες. Οι επιστήμονες έκαναν το πρώτο

πείραμα στον καπνό και όταν είδαν ότι αυτό πέτυχε, τότε προχώρησαν στη δεύτερη

φάση του σχεδίου που αφορούσε την πιπεριά. Ο εργαστηριακός καπνός είχε

δοκιμαστεί νωρίτερα σε πειραματόζωα όπου και είχε διαπιστωθεί η αντιγονική του

δράση.

Η προσπάθεια αυτή είχε ξεκινήσει πριν από τρία χρόνια. Το Κέντρο Ιατρικών

Ερευνών της Γαλλίας και το Ινστιτούτο Παστέρ είχαν απομονώσει το τμήμα του DNA

του ιού της ηπατίτιδας C, την οποία χρησιμοποιεί για να πολλαπλασιαστεί, και

το εισήγαγαν στο DNA του κυττάρου της πιπεριάς. Αυτό το πέτυχαν

χρησιμοποιώντας μια βαλλιστική μέθοδο, με ένα πιστόλι που εκτοξεύει

μικροσφαιρίδια χρυσού προς τον πυρήνα του φυτικού κυττάρου. Τα μικροσφαιρίδια

αυτά φέρουν το τμήμα του DNA του ιού.