Ο πρώην δήμαρχος και υφυπουργός Εσωτερικών Κ. Καϊσερλής κινδυνεύει να χάσει

τη βουλευτική έδρα. Ήδη εξέπεσαν ο πρώην νομάρχης Ευρυτανίας Δημ. Τσιαμάκης

και ο διευθυντής εξοπλισμών στο υπουργείο Άμυνας Ι. Σμπώκος

Από… δήμαρχος κλητήρας, με ενδιάμεση στάση στα βουλευτικά έδρανα; Είναι

εφικτό, αρκεί να συναντηθεί ο ενδιαφερόμενος με το άρθρο 56 του Συντάγματος

και το Εκλογοδικείο… Ο κ. Δημ. Τσιαμάκης μπορεί να το επιβεβαιώσει. Νομάρχης

Ευρυτανίας έως την προκήρυξη των εθνικών εκλογών του περασμένου Απριλίου,

κατέβηκε υποψήφιος βουλευτής με τη Ν.Δ. στον νομό, εξελέγη με μεγάλη διαφορά

ψήφων και τώρα θα παραδώσει την έδρα στον συνυποψήφιό του (και αντίδικο…) κ.

Δημ. Τσίπρα. Εξέπεσε του βουλευτικού αξιώματος, επειδή δεν παραιτήθηκε

εγκαίρως (20 ημέρες προ των εκλογών, δηλαδή…), από τη θέση του νομάρχη. Είχε

κώλυμα εκλογής ­ και το Εκλογοδικείο στάθηκε αμείλικτο. Έπρεπε να παραιτηθεί

πριν ανακηρυχθεί υποψήφιος, λένε Σύνταγμα και δικαστές. Τώρα, βεβαίως, δεν

μπορεί να επιστρέψει στο Καρπενήσι ούτε ως νομάρχης…

Την αγωνία του κ. Τσιαμάκη περνάει αυτόν τον καιρό και ο υφυπουργός Εσωτερικών

κ. Κων. Καϊσερλής. Έως την προκήρυξη των εκλογών ήταν δήμαρχος στην Κω,

εξελέγη με την πρώτη βουλευτής Δωδεκανήσων με το ΠΑΣΟΚ, μπήκε στην κυβέρνηση

και τώρα μια ένσταση στο Εκλογοδικείο τον βάζει σε περιπέτειες. Ο αρμόδιος

εισηγητής ζήτησε την περασμένη Τετάρτη την έκπτωσή του από το βουλευτικό

αξίωμα. Ο κ. Καϊσερλής, μάλιστα, είχε παραιτηθεί εγκαίρως από τη δημαρχία,

αλλά ­ κατά τον εισηγητή και τον αντίδικό του ­ δεν παραιτήθηκε εγκαίρως από

τη διοίκηση διαδημοτικής επιχείρησης στο νησί. Άλλο κώλυμα. Εάν η έδρα χαθεί,

ο κ. Καϊσερλής μπορεί τουλάχιστον να παραμείνει εξωκοινοβουλευτικός

υφυπουργός. Όπως η κ. Μιλένα Αποστολάκη, υφυπουργός Εμπορίου, αλλά όχι πλέον

και βουλευτής της Β’ Αθηνών ­ αυτή γιατί δεν παραιτήθηκε εγκαίρως από θέση

συμβούλου υπουργού.

Τα κωλύματα καταγράφονται με ειδικό τρόπο στο άρθρο 56 του Συντάγματος (που

τελεί υπό Αναθεώρηση), αλλά σε αρκετές περιπτώσεις χρειάστηκε το Εκλογοδικείο

να δώσει τη δική του ερμηνεία για το αν μια συγκεκριμένη θέση έβαζε φραγμούς

στην υποψηφιότητα και τελικώς στην εκλογή ενός βουλευτή. Γιατί από το 1976 που

άρχισε να λειτουργεί, βάσει του ισχύοντος Συντάγματος, οι αλλαγές στον

κατάλογο με τις «ύποπτες» θέσεις είναι συνεχείς. Και οι ερμηνείες του

κορυφαίου δικαστικού οργάνου όλο και περισσότερο διασταλτικές, με αποτέλεσμα

το πεδίο των κωλυμάτων συνεχώς να διευρύνεται. Το παράδειγμα των νομαρχών

είναι ενδεικτικό: έως το 1994 οι διορισμένοι νομάρχες αντιμετωπίζονταν ως

δημόσιοι υπάλληλοι. Με τους αιρετούς, που δεν αποτελούν πλέον όργανα της

κρατικής διοίκησης, το Εκλογοδικείο ακολούθησε νέους δρόμους.

Όλα τα κωλύματα ελέγχονται, κατ’ αρχήν, με το… χρονόμετρο. Όπως προβλέπει το

σχετικό συνταγματικό άρθρο:

­ Τουλάχιστον έξι μήνες πριν από το τέλος μιας (τετραετούς) βουλευτικής

περιόδου θα πρέπει να έχουν παραιτηθεί όλοι οι γενικοί γραμματείς υπουργείων

που θέλουν να είναι υποψήφιοι. Εάν οι εκλογές γίνουν πρόωρα (έως τα 3,5

χρόνια) το Εκλογοδικείο έχει κρίνει ότι δεν έχουν κώλυμα όσοι δεν

παραιτήθηκαν.

­ Πριν από την επίσημη ­ με απόφαση του Πρωτοδικείου ­ ανακήρυξη της

υποψηφιότητάς τους (περίπου 20 ημέρες πριν από τις εκλογές), θα πρέπει να

έχουν παραιτηθεί από τις θέσεις τους οι έμμισθοι δημόσιοι λειτουργοί και

υπάλληλοι, οι αξιωματικοί Ενόπλων Δυνάμεων και Σωμάτων Ασφαλείας, οι υπάλληλοι

ΟΤΑ και ΝΠΔΔ, οι δήμαρχοι και κοινοτάρχες, οι διοικητές ή πρόεδροι των

Διοικητικών Συμβουλίων ΝΠΔΔ ή δημοσίων και δημοτικών επιχειρήσεων, οι

συμβολαιογράφοι και οι υποθηκοφύλακες. Η παραίτηση πρέπει να υποβληθεί

εγγράφως. Διαφορετικά δεν μπορούν να είναι υποψήφιοι και εάν εκλεγούν (και

υποβληθεί ένσταση εις βάρος τους…) η εκλογή τους ακυρώνεται.

­ Εάν έχουν υπηρετήσει σε μια εκλογική περιφέρεια για διάστημα μεγαλύτερο των

τριών μηνών κατά την τελευταία τριετία προ των εκλογών, έχουν κώλυμα και δεν

μπορούν να είναι υποψήφιοι σε αυτή την περιφέρεια οι έμμισθοι δημόσιοι

υπάλληλοι, οι εν ενεργεία στρατιωτικοί και αξιωματικοί των Σωμάτων Αασφαλείας,

οι υπάλληλοι ΝΠΔΔ, οι διοικητές και υπάλληλοι δημοσίων ή δημοτικών

επιχειρήσεων και κοινοφελών ιδρυμάτων. Ο περιορισμός αυτός δεν καλύπτει τους

κατώτερους υπαλλήλους των κεντρικών κρατικών υπηρεσιών, ενώ όλοι οι παραπάνω

μπορούν να εκλεγούν σε άλλη εκλογική περιφέρεια (εάν έχουν παραιτηθεί εγκαίρως

από τη θέση τους).

Ανατροπές

Το τελευταίο κώλυμα με αποφάσεις του Εκλογοδικείου έχει επεκταθεί πανελλαδικώς

για μία σειρά διοικητών και υπαλλήλων, οι οποίοι δεν «διασώζονται» εάν απλώς

μετακομίσουν σε άλλη περιφέρεια. Επιπλέον, το Εκλογοδικείο δεν δεσμεύεται από

χαρακτηρισμούς των νόμων για το ποιος είναι δημόσιος λειτουργός, ποια είναι

δημόσια επιχείρηση ή τα όρια του δημοσίου τομέα, αλλά έχει δικά του

ερμηνευτικά κριτήρια που οδηγούν συχνά και σε ανατροπή της νομολογίας του. Με

αποτέλεσμα μία θέση που τα προηγούμενα χρόνια είχε κριθεί ότι δεν δημιουργούσε

κώλυμα, να έχει οδηγήσει ­ με νεώτερη απόφαση ­ σε έκπτωση βουλευτή.

Έτσι, με τις αποφάσεις του Εκλογοδικείου έχει κριθεί ότι:

­ Αντιμετωπίζουν κώλυμα όλοι οι υπάλληλοι με σχέση εργασίας δημοσίου δικαίου,

μετακλητοί ή όχι, αν δεν τηρούνται οι συγκεκριμένες χρονικές προϋποθέσεις.

­ Οι μετακλητοί υπάλληλοι στην Προεδρία της Δημοκρατίας και στο πρωθυπουργικό

γραφείο (περιπτώσεις Μιχ. Λιάπη, Μιχ. Καρχικάκη, Αθ. Μερεντίτη) έχουν

πανελλαδικό κώλυμα. Και θα πρέπει να παραμείνουν στη θέση τους το περισσότερο

τρεις μήνες κατά την τελευταία τριετία προ των εκλογών, ακόμη κι αν γίνουν

πρόωρα. Το κώλυμα ισχύει και για τους μετακλητούς υπαλλήλους που δεν

προέρχονται από τον δημόσιο τομέα.

­ Οι έμμισθοι σύμβουλοι υπουργών, αλλά και οι διευθυντές υπουργείων έχουν

επίσης πανελλαδικό κώλυμα, σύμφωνα με τις τελευταίες αποφάσεις του

Εκλογοδικείου για την εκλογή της κ. Αποστολάκη και του κ. Ι. Σμπώκου (ήταν

διευθυντής εξοπλισμών στο υπουργείο Εθνικής Άμυνας). Και δεν μπορούν να

υπηρετούν πέραν του τριμήνου κατά την τελευταία τριετία προ των εκλογών.

­ Οι αιρετοί νομάρχες έχουν κώλυμα μόνον εάν δεν παραιτηθούν εγκαίρως

(θεωρήθηκαν σύστοιχος θεσμός με τους δημάρχους), ενώ όταν ήταν διορισμένοι

έπρεπε να θέσουν υποψηφιότητα σε άλλη περιφέρεια.

­ Οι γιατροί του ΕΣΥ έχουν τοπικό κώλυμα που, όπως έχει κριθεί, συναρτάται

ευθέως όχι από την εκλογική, αλλά από την υγειονομική περιφέρεια, όπου

υπηρετούν. Έτσι, για παράδειγμα, ένας γιατρός που υπηρετεί σε κρατικό

περιφερειακό νοσοκομείο του Λεκανοπεδίου, αντιμετωπίζει φραγμούς για την

εκλογή του και στην Εύβοια, η οποία εντάσσεται στην ίδια υγειονομική

περιφέρεια (περίπτωση Ν. Παπανδρέου, Ν.Δ. Ευβοίας).

­ Αντίστοιχα κωλύματα που διευρύνουν την εκλογική περιφέρεια, συνοδεύουν

ελεγκτικές θέσεις δημοσίων υπαλλήλων. Με αυτό το σκεπτικό το Εκλογοδικείο έχει

ακυρώσει την εκλογή του Βασ. Μπαρμπαγιάννη (Ν.Δ., Β’ Πειραιά), επειδή ήταν

ελεγκτής-γιατρός του ΙΚΑ στην Α’ Πειραιά, και του Κ. Καραμπίνα (Ν.Δ., Άρτας),

γιατί ως ελεγκτής της ΔΕΗ είχε αρμοδιότητες που επεκτείνονταν σε όλες τις

περιφέρειες (πανελλαδικό κώλυμα).

­ Οι συνδικαλιστές στον δημόσιο τομέα, παρά τη συνδικαλιστική τους άδεια,

έχουν πανελλαδικό κώλυμα εάν δεν απέχουν πλήρως από διοικητικής φύσεως

καθήκοντα. Σε αυτή την απόφαση κατέληξε η παρούσα σύνθεση του Εκλογοδικείου,

ακυρώντας την εκλογή τού πρώην προέδρου της ΑΔΕΔΥ, Ι. Κουτσούκου, γιατί

μετείχε σε υπηρεσιακά συμβούλια. Με τη συγκεκριμένη απόφαση, το Εκλογοδικείο

ανέτρεψε τη νομολογία του ως προς τη συμμετοχή των συνδικαλιστών στις εθνικές

εκλογές.

Οι δημοσιογράφοι

­ Οι δημοσιογράφοι σε δημοτικά μέσα ενημέρωσης έχουν κώλυμα (τοπικό) εάν δεν

εργάζονται με σύμβαση έργου (περίπτωση Κων. Γκιουλέκα). Αντίστοιχο κώλυμα έχει

τεθεί και για τους δημοσιογράφους της ΕΡΤ, με την εισήγηση εις βάρος της

βουλευτού Χρύσας Αράπογλου, την οποία θα κρίνει προσεχώς το Εκλογοδικείο.

­ Οι πρόεδροι των Διοικητικών Σσυμβουλίων δημοσίων οργανισμών και επιχειρήσεων

δεν έχουν κώλυμα στην περίπτωση που δεν τους έχουν ανατεθεί αποφασιστικές

αρμοδιότητες. Όπως έχει κριθεί, εάν ο πρόεδρος δεν αποτελεί μονοπρόσωπο όργανο

διοίκησης με αποφαστιστικές αρμοδιότητες, κώλυμα αντιμετωπίζει ο διευθύνων

σύμβουλος ή γενικός διευθυντής της επιχείρησης, ο οποίος εκτελεί καθήκοντα

διοικητή, κατά τη συνταγματική επιταγή. Έτσι, για παράδειγμα, δεν έχασαν στο

πρόσφατο παρελθόν την έδρα τους η κ. Άννα Διαμαντοπούλου (ήταν πρόεδρος στον

ΕΟΜΜΕΧ), ο Ευάγγ. Βλασσόπουλος (πρόεδρος στον Εθνικό Οργανισμό Πρόνοιας) κ.λπ.

­ Οι διοικητές του ΟΓΑ, ΙΚΑ και εν γένει των ΝΠΔΔ που είναι υποψήφιοι, αρκεί

να παραιτηθούν πριν από την ανακήρυξη της υποψηφιότητάς τους, σε αντίθεση με

τους υποδιοικητές που έχει κριθεί ότι εμπίπτουν στην κατηγορία των δημοσίων

υπαλλήλων (περίπτωση Γερ. Γιακουμάτου) και αντιμετωπίζουν τα αντίστοιχα

κωλύματα.

­ Οι υπάλληλοι και τα διευθυντικά στελέχη σε επιχειρήσεις του ευρύτερου

δημόσιου τομέα (ΔΕΗ, Ο.Α., ΟΠΑΠ, ΔΕΠ, ΕΡΤ κ.ά.) αντιμετωπίζουν τα κωλύματα των

δημοσίων υπαλλήλων, σε αντίθεση με τους υπαλλήλους της Εθνικής και Κτηματικής

Τράπεζας που εποπτεύονται από την κρατική διοίκηση, αλλά δεν θεωρήθηκαν

δημόσιες επιχειρήσεις.

­ Οι αντινομάρχες, βοηθοί νομάρχη, αντιδήμαρχοι, πρόεδροι νομαρχιακών και

δημοτικών συμβουλίων δεν έχουν κανένα (τοπικό ή χρονικό) κώλυμα εκλογής και

μπορούν να διατηρήσουν και αυτήν τη θέση εάν εκλεγούν βουλευτές, καθώς δεν

υπάρχει ασυμβίβαστο ανάμεσα στις δύο ιδιότητες. Το ασυμβίβαστο περιορίζεται

στον νομάρχη, τον δήμαρχο ή τον κοινοτάρχη.