Τριπλάσιος ο πληθυσμός της Γης μέσα σε έναν αιώνα

Στις 12 Οκτωβρίου 1999, η Γη έγινε ο πλανήτης των 6 δισεκατομμυρίων κατοίκων.

Κι όμως στις αρχές του αιώνα ο πληθυσμός δεν ξεπερνούσε το 1,6 δισεκατομμύρια

ανθρώπους. Αυτό σημαίνει ότι τα τελευταία 100 χρόνια ο πληθυσμός τριπλασιάστηκε!

Ο παγκόσμιος πληθυσμός αυξάνεται κατά 78 εκατομμύρια ανθρώπους κάθε χρόνο.

Οι πιο γοργοί ρυθμοί αύξησης σημειώνονται στις πιο φτωχές και λιγότερο

αναπτυγμένες χώρες. Εάν αυτοί οι ρυθμοί διατηρηθούν ο πληθυσμός του πλανήτη

μας προβλέπεται να φθάσει τα 8,9 δισεκατομμύρια το 2050. Η μετακίνηση μεγάλου

μέρους του πληθυσμού προς τα αστικά κέντρα συνεχίζεται, με αποτέλεσμα σχεδόν

το 50% του πληθυσμού της Γης να ζει σε αστικές περιοχές.

Σε σύγκριση με τις αρχές του αιώνα αρδεύονται και καλλιεργούνται εξαπλάσιες

εκτάσεις. Με την χρήση λιπασμάτων και την τεχνολογική πρόοδο η γη παράγει

τριπλάσια συγκομιδή.

Από το 1950 η άντληση νερού παγκοσμίως έχει αυξηθεί με ρυθμούς διπλάσιους

απο εκείνους της δημογραφικής αύξησης. Ομως 250 εκατομμύρια άνθρωποι δεν

διαθέτουν πρόσβαση στο πόσιμο νερό.

1912 Οι ΗΠΑ στέλνουν πεζοναύτες στη Νικαράγουα για προστατεύσουν τα

συμφέροντα της αμερικανικής εταιρείας σιδηροδρόμων από τις επιθέσεις των

επαναστατικών δυνάμεων του στρατηγού Λουίς Μένα. Ο Α’ Βαλκανικός Πόλεμος ξεσπά

στις 10 Οκτωβρίου.

*Τον Απρίλιο ο «Τιτανικός» βυθίζεται, παρασύροντας στον θάνατο 1.500 από τους

2.300 επιβάτες του, επειδή δεν έχουν προβλεφθεί αρκετές σωσίβιες λέμβοι.

*Ο Χένρυ Φορντ εγκαινιάζει την πρώτη αλυσίδα μαζικής παραγωγής αυτοκινήτων,

που απευθύνονται πλέον όχι στους εύπορους αλλά σε όλους τους πολίτες.

*Ο Γερμανός αρχαιολόγος Λούντβιχ Μπόρχαρντ ανακαλύπτει στην Αίγυπτο την

προτομή της βασίλισσας Νεφερτίτης. Ο Τόμας Μαν δημοσιεύει τον «Θάνατο στη

Βενετία», ενώ πεθαίνει ο μεγάλος Σουηδός συγγραφέας Αύγουστος Στρίντμπεργκ.

1913 Οι Νεότουρκοι με στρατιωτικό πραξικόπημα ανατρέπουν την οθωμανική

κυβέρνηση. Τον Μάιο τερματίζεται ο Βαλκανικός Πόλεμος, με τη σύσταση του

κράτους της Αλβανίας. Μεγάλες ταραχές ξεσπούν στη Νότια Ιρλανδία. Στο Μεξικό ο

Πάντσο Βίλα προελαύνει προς την πόλη του Μεξικού.

*Οι σουφραζέτες στη Βρετανία βάζουν βόμβα στο σπίτι του Λόυδ Τζωρτζ, αρχηγού

του φιλελεύθερου κόμματος, ενώ στις ΗΠΑ κάνουν μεγάλες διαδηλώσεις στην

Ουάσιγκτον ζητώντας το δικαίωμα ψήφου.

*Καθώς εγκαινιάζεται η Διώρυγα του Παναμά, ο Γάλλος πρωθυπουργός προτείνει

στον Βρετανόο ομόλογό του την κατασκευή σήραγγας 100 μ. κάτω από την επιφάνεια

της θάλασσας για τη σύνδεση της Γαλλίας με το Ντόβερ.

*Το Χόλιγουντ μετατρέπεται σε παγκόσμια πρωτεύουσα του κινηματογράφου.

1914 Στο Σαράγεβο δολοφονούνται από Σέρβο εθνικιστή ο διάδοχος της

Αυστρίας αρχιδούκας Φραγκίσκος Φερδινάνδος και η σύζυγός του. Ο Κάιζερ λέει

στον Αυστριακό αυτοκράτορα να κάνει ό,τι θέλει και φεύγει για διακοπές στη

Νορβηγία. Οι Αυστριακοί απευθύνουν τελεσίγραφο στους Σέρβους και λίγο αργότερα

τους κηρύσσουν τον πόλεμο. Οι Ρώσοι σπεύδουν σε βοήθειά τους, οι Γερμανοί

κηρύσσουν πόλεμο σε Ρωσία και Γαλλία. Στο τέλος του Αυγούστου 17 εκατομμύρια

στρατιώτες από 8 ευρωπαϊκά κράτη έχουν εμπλακεί στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

* Περισσότεροι από 100.000 εργάτες κατεβαίνουν σε απεργία και διαδηλώνουν στην

Πετρούπολη, τη Μόσχα και τη Ρίγα, με συνδικαλιστικά αιτήματα.

* Ο Τζόζεφ Κόνραντ εκδίδει την «Ευκαιρία» και ο Τζέιμς Τζόις τους

«Δουβλινέζους». Στην Αμερική η Μαίρη Φελπς Τζέικομπ εφευρίσκει ένα νέο

εσώρουχο: το σουτιέν.

1915 Ο πόλεμος συνεχίζεται με αμείωτη ένταση. Οι Γερμανοί χρησιμοποιούν

δηλητηριώδη αέρια στο Δυτικό Μέτωπο, βομβαρδίζουν με «Ζέπελιν» το Παρίσι και

βυθίζουν το βρετανικό επιβατηγό πλοίο «Λουζιτάνια», με αποτέλεσμα να πνιγούν

περισσότερα από 1.000 άτομα. Η Ιταλία μπαίνει στον πόλεμο.

* Οι Τούρκοι σφαγιάζουν εκατομμύρια Αρμενίους, θέλοντας, όπως γράφει ο

Γερμανός πρεσβευτής στην Κωνσταντινούπολη, «να επωφεληθούν από τον πόλεμο και

να εξουδετερώσουν τους εσωτερικούς εχθρούς της, τους χριστιανούς, χωρίς

διπλωματική παρέμβαση».

* Ο Τόμας Μάζαρικ ζητεί την ανεξαρτησία της Τσεχίας και ο στρατηγός Πισούλτσκι

της Πολωνίας.

* Ο Ρομέν Ρολάν τιμάται με το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Ο Άλμπερτ Αϊνστάιν, μετά την

ειδική θεωρία της σχετικότητας, διατυπώνει τη γενική θεωρία της σχετικότητας

αλλάζοντας την άποψη της βαρύτητας, που διατύπωσε ο Νεύτωνας δύο αιώνες νωρίτερα.

Ο ΤΖΕΪΜΣ ΤΖΟΪΣ ΣΥΝΕΒΑΛΕ ΣΤΗΝ «ΝΕΑ ΤΕΧΝΗ» ΤΟΥ ΑΙΩΝΑ

Ο Δουβλινέζος που άλλαξε την πορεία της λογοτεχνίας

Ο Τζέιμς Τζόις είχε πει κάποτε σ’ έναν φίλο του: «Ένα από τα πράγματα με τα

οποία δεν συμβιβάστηκα στη νιότη μου ήταν η διαφορά που βρήκα μεταξύ ζωής και

λογοτεχνίας». Ο Τζόις αφιέρωσε την καριέρα του στο να σβήσει αυτήν τη διαφορά

και στην πορεία έφερε πολλά καινούργια πράγματα στη λογοτεχνία του 20ού αιώνα.

Γεννημένος στο Δουβλίνο το 1882, ο Τζέιμς Ογκουστίν Αλοΐσιους ήταν ο

πρεσβύτερος από τα 10 παιδιά του Τζον και της Μέρι Τζέιν Τζόις. Όλη του η

εκπαίδευση έγινε στα χέρια Ιησουιτών μοναχών και όταν πια αποφοίτησε από το

Πανεπιστήμιο του Δουβλίνου, το 1902, αποφάσισε ότι είχε μάθει αρκετά ώστε να

απορρίψει τη θρησκεία και όλες τις υποχρεώσεις του προς την οικογένεια, την

πατρίδα και τους Βρετανούς που είχαν την εξουσία. Η λογοτεχνία θα γινόταν η

μόνη του ασχολία.

Το 1904 εγκαταλείπει την Ιρλανδία με τη Νόρα Μπάρνακλ, μια υπηρέτρια που έχει

γνωρίσει στις αρχές του χρόνου. Μαζί της και με τα δύο τους παιδιά

περιφέρονται σε ευρωπαϊκές πόλεις ­ Πόλα, Τεργέστη, Ζυρίχη, Ρώμη, Παρίσι ­

όπου ο Τζόις εργάζεται ως δάσκαλος. Το πρώτο του βιβλίο που εκδίδεται είναι οι

«Δουβλινέζοι» (1914). Το «Πορτρέτο του Καλλιτέχνη ως Νεαρού Άνδρα» (1916)

αποτελεί ένα είδος αυτοβιογραφίας από τη γέννησή του έως την απόφασή του να

εγκαταλείψει το Δουβλίνο σε αναζήτηση της τέχνης.

Το «Πορτρέτο» δεν πήγε καλά από πωλήσεις ώστε να λύσει τα χρόνια οικονομικά

προβλήματα του Τζόις, τράβηξε όμως την προσοχή πολλών διανοουμένων, μεταξύ των

οποίων και του Έζρα Πάουντ που πίστευε ότι ο νέος αιώνας απαιτούσε νέα τέχνη ­

ποίηση, λογοτεχνία, μουσική, τα πάντα. Αυτοί οι υποστηρικτές έδωσαν κουράγιο

στον συγγραφέα για να συνεχίσει το έργο του παρά τις αντιξοότητες.

Ξεκίνησε τον «Οδυσσέα» το 1914, αποσπάσματα του οποίου εμφανίστηκαν στο

βρετανικό περιοδικό «Egoist» και στο αμερικανικό «Little Review», μέχρις ότου

η Ταχυδρομική Υπηρεσία των ΗΠΑ κατέσχεσε τρία τεύχη, βάσει του νόμου περί

ασέμνων. Η λογοκρισία αύξησε το ενδιαφέρον για το βιβλίο και έτσι πριν

δημοσιευθεί ακόμα, οι κριτικοί συνέκριναν τα επιτεύγματα του Τζόις με εκείνα

του Φρόυντ και του Αϊνστάιν.

Στον «Οδυσσέα» παρακολουθούμε τη ζωή των κατοίκων του Δουβλίνου για μία ημέρα

­ τη 16η Ιουνίου 1904 (ημερομηνία του πρώτου ραντεβού του συγγραφέα με τη

μετέπειτα σύζυγό του).

Το έργο που άλλαξε την πορεία της λογοτεχνίας του αιώνα μας, μπορεί να

διαβαστεί σε πολλά επίπεδα. «Έβαλα τόσα πολλά αινίγματα και γρίφους», έλεγε ο

ίδιος ο Τζόις, «που θα απασχολεί τους καθηγητές επί αιώνες προκειμένου να

βρουν τι εννοώ. Αυτός είναι και ο μόνος τρόπος για να εξασφαλίσει κανείς την αιωνιότητα».

Ακολούθησε, επί 17 χρόνια, η συγγραφή του «Finnegans Wake», ενός βιβλίου για

τη ζωή που ζούμε στον ύπνο, όπου ο Τζόις προσπάθησε να εφεύρει μια νέα γλώσσα

που θα εμιμείτο την εμπειρία του ονείρου ­ μια προσπάθεια που ξεσήκωσε πολλές

αντιδράσεις.

Ο ίδιος ο Τζόις παρέμεινε μέχρι το τέλος πιστός στην προσπάθεια να βάλει τη

ζωή στη λογοτεχνία. «Μπορώ να φιλήσω το χέρι που έγραψε τον Οδυσσέα;» τον

ρώτησε κάποτε ένας θαυμαστής του. «Όχι», του απάντησε εκείνος. «Ξέρετε, έχει

κάνει και πολλά άλλα πράγματα».