Αυτί το μάτι, στόμα το χέρι

Η μικρή Ευγενία ακούει με τα μάτια και μιλάει με τα χέρια και τις

εκφράσεις. Δεν είναι ούτε 6 χρόνων και όμως νάτην, διηγείται με θάρρος στα

υπόλοιπα ­ και μεγαλύτερα ­ παιδιά της τάξης ένα παραμύθι.

Βλεπει το βιβλίο με τις εικόνες, μεταφράζει στη γλώσσα της, την Ελληνική

Νοηματική Γλωσσα, και διηγείται με τις κινήσεις των χεριών και του σώματος, με

γκριμάτσες, με τα μάτια. Γελάει ολόχαρη που τα κατάφερε. Τη θέση της παίρνει ο

Αριστείδης, ένα διστακτικό παιδί ως πριν από λίγο καιρό. Τώρα διηγείται με

κέφι τη δική του ιστορία με νοήματα. Και τα υπόλοιπα παιδιά σηκώνουν ψηλά και

κουνάνε ρυθμικά τα χέρια τους. Τους χειροκροτούν στη γλώσσα τους!

Μαθαίνουν κανόνες

Το μεγάλο κατόρθωμα της Ευγενίας και του Αριστειδη, όμως, δεν ήταν ότι

διηγήθηκαν το παραμύθι. Ήταν ότι το κατανόησαν κοιτώντας ένα βιβλίο, ότι τα

νοήματα των λέξεων γίνονται κατανοητά με τη βοήθεια των νοημάτων, πως αρχίζουν

να αντιλαμβάνονται ότι μια γλώσσα διέπεται από κανόνες συντακτικούς και

γραμματικούς. Και περισσότερο ότι απέκτησαν οικειότητα και θάρρος για να

επικοινωνήσουν. Τόσο μαζί μας, δηλαδή με τον κόσμο των ακουόντων στα ελληνικά

που σιγά-σιγά μαθαίνουν, όσο και ­ με τη βοήθεια της Νοηματικής ­ με τα άλλα

παιδιά στο Εθνικό Ίδρυμα Προστασίας Κωφών, που πιλοτικά εφαρμόζει τη

διδασκαλία της Νοηματικής ως πρώτης γλώσσας – εργαλείου σε κωφά παιδία.

Οι δάσκαλοι

Η πρωτοποριακή μέθοδος, που λέγεται «Νόημα στην εκπαίδευση», υποστηρίζεται από

το πρόγραμμα «Σχολείων Εφαρμογής Πειραματικών Προγραμμάτων Εκπαίδευσης»

(ΣΕΠΠΕ) του υπ. Παιδείας και του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και αναμένεται να

επεκταθεί σταδιακά στη διδασκαλία των κωφών παιδιών. Οι δάσκαλοι είναι και

αυτοί κωφοί, εκπαιδευμένοι όμως στη διδασκαλία της Ελληνικής Νοηματικής –

Ελληνικής, γιατί κάθε γλώσσα έχει τη δική της νοηματική εκδοχή. Στόχος δεν

είναι να μάθουν τα παιδιά Νοηματική για να συνεννοούνται μόνο μεταξύ τους,

αλλά να τη χρησιμοποιήσουν για να μάθουν τα ελληνικά και συνεπώς, να

συνεννοηθούν καλύτερα με τους ακούοντες, λέει ο επιστημονικός διευθυντής του

Ιδρύματος κ. Βασ. Κουρμπέτης, που παρατηρεί: «Με τα συμβατικά προγράμματα

διδασκαλίας κωφών, χωρίς τη Νοηματική δηλαδή, παρατηρήθηκε ότι ο μέσος όρος

αναγνωστικής ικανότητας κωφών παιδιών του Γυμνασίου ήταν της τάξης Β’

Δημοτικού. Παρατηρήθηκε επίσης όμως ότι αν τα κωφά παιδιά προέρχονταν από

κωφούς γονείς, άρα χρησιμοποιούσαν Νοηματική, τότε η κατανόηση των ελληνικών αυξανόταν».

Δεν διδάσκεται

Γιατί αυτό είναι το δυσκολότερο με τα κωφά παιδιά. Να κατανοήσουν τη γλώσσα

και να επικοινωνήσουν. Και, όσο κι είναι… «κουφό», ακόμα και σήμερα η

Νοηματική γλώσσα δεν διδάσκεται στα παιδιά αυτά, ούτε καν στα ειδικά σχολεία!

«Προσπαθούσαμε να τους μάθουμε ελληνικά χρησιμοποιώντας τα ελληνικά, κάτι που

είναι δυσκολότερο από το να προσπαθεί ένας Έλληνας μη κωφός, αλλά αγράμματος,

να μάθει λατινικά μαζί με το συντακτικό και τη γραμματική τους κατευθείαν,

χωρίς μετάφραση. Σαν να διδάσκουμε το άγνωστο με το άγνωστο», λέει ο κ. Κουρμπέτης.

Μπορούν να διαβάζουν

Έτσι, η Ευγενία αύριο, με τη χρήση της Νοηματικής ως «εργαλείου» για την

καλύτερη κατανόηση της ελληνικής γλώσσας, θα μπορεί να διαβάζει, να

χρησιμοποιεί κομπιούτερ και τηλέφωνα μηνυμάτων, να κατανοεί, να μιλάει με μη

κωφούς ελληνικά, να παραγγέλνει στο εστιατόριο, κ.λπ. Να ενταχθεί δηλαδή

ισότιμα στην κοινωνία και όχι σαν παιδί άλλου θεού.

«Τα μάτια μου είναι αυτιά μου. Γράφω όπως κάνω νεύματα. Τα χέρια μου είναι

δίγλωσσα. Σας προσφέρω τη διαφορά μου.

Η καρδιά μου ακούει τα πάντα σε αυτό τον διπλό κόσμο», γράφει μια αφίσα στην

τάξη της.

«Προσπαθώντας να διδάξουμε ελληνικά στα κωφά παιδιά χωρίς τη Νοηματική, είναι

σαν να θέλουμε να διδάξουμε το άγνωστο με το άγνωστο», παρατηρεί ο

επιστημονικός διευθυντής του Εθνικού Ιδρύματος Προστασίας Κωφών