ΣΤΗ ΦΥΣΗ ΕΙΝΑΙ ΕΝΤΟΝΟΙ ΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ, ΟΙ ΣΥΜΜΑΧΙΕΣ, ΟΙ ΙΝΤΡΙΓΚΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΦΥΤΩΝ,

ΘΑΜΝΩΝ ΚΑΙ ΔΕΝΔΡΩΝ



Στην κορυφή της Πάρνηθας, οι επισκέπτες εντυπωσιάζονται από τη

φυσική ομορφιά και την έντονη βλάστηση. Εκεί, βλέπουν κέδρους να αναπτύσσονται

στα πετρώδη εδάφη των απόκρημνων περιοχών. Στις ρίζες τους φυτρώνουν μικρά

έλατα, χάρη στις ευνοϊκές συνθήκες που τους προσφέρουν οι κέδροι.

Η

ΣΥΝΥΠΑΡΞΗ κέδρων και ελάτων φαίνεται σε όλους αρμονική. Η πραγματικότητα,

όμως, είναι εκ διαμέτρου αντίθετη. Μεταξύ τους υπάρχει ένας αθόρυβος πόλεμος,

από τον οποίο ένας θα επιζήσει. Ο κέδρος, που φυτρώνει σε φτωχά εδάφη, με τις

ρίζες του και το φύλλωμά του δημιουργεί ευνοϊκές συνθήκες για να αναπτυχθεί

δίπλα του το έλατο. Με τον καιρό, όμως, το έλατο δείχνει αχαριστία στον…

ευεργέτη του. Ενώ οφείλει την ύπαρξή του στον κέδρο, μόλις μεγαλώσει τον

πνίγει.

Αν και είναι πιο γνωστός ο ανταγωνισμός στο ζωικό βασίλειο, εξίσου

αδυσώπητος είναι ο αγώνας επιβίωσης και στο φυτικό βασίλειο. Ο πόλεμος του

κέδρου και του έλατου δεν είναι ο μοναδικός. Στους κάμπους και στις

βουνοπλαγιές οι ανταγωνισμοί, οι πόλεμοι, οι ίντριγκες και οι συμμαχίες μεταξύ

φυτών, θάμνων και δένδρων δίνουν και παίρνουν. Το ένα φυτό ανταγωνίζεται το

άλλο και το ισχυρότερο περιορίζει ή εξαφανίζει το άλλο.

ΕΚΤΟΣ ΕΔΡΑΣ

Μπορεί, ωστόσο, το έλατο να νικάει τον κέδρο, αλλά από τη χαλέπιο πεύκη

χάνει. «Αυτό γίνεται, όταν το έλατο βρίσκεται “εκτός έδρας”, σε χαμηλά

υψόμετρα. Σ’ αυτό το υψόμετρο νικητής αναδεικνύεται πάντοτε η χαλέπιος πεύκη,

γιατί με το ριζικό της σύστημα του κλέβει όλα τα θρεπτικά συστατικά», τονίζει

ο δασολόγος κ. Γιώργος Αμοργαννιώτης. Την ίδια τύχη επιφυλάσσει η χαλέπιος

πεύκη και στα μικρότερα αείφυλλα δένδρα, όπως τις κουμαριές, τα πουρνάρια και

τις αριές. Μάλιστα, όπως σημειώνει ο κ. Αμοργιαννιώτης, ένα άλλο είδος πεύκης,

η μαύρη, όταν βρίσκεται σε πλήρη ανάπτυξη, δίπλα της δεν φυτρώνει τίποτε.

Το ίδιο συμβαίνει και με τον ευκάλυπτο, θα πει ο βιολόγος κ. Γιάννης Σφήκας.

«Επειδή το ριζικό του σύστημα είναι πανίσχυρο, όπου βρίσκει υγρασία και

αναπτύσσεται δεν αφήνει κάτω από τη σκιά του να φυτρώσει τίποτα. Γι’ αυτό, ο

ευκάλυπτος που ήρθε από την Αυστραλία στη Μεσόγειο, είχε καταστροφικές

συνέπειες». Αν και όλα τα δένδρα που φυτρώνουν δίπλα σε ευκάλυπτους γέρνουν

τους κορμούς τους για να αποφύγουν τον θανατηφόρο… εναγκαλισμό, στο τέλος

συμφιλιώνονται με την ιδέα του αργού θανάτου.

«Σε κάθε περίπτωση»,

υπογράμμισε ο κ. Αμοργιαννιώτης, «τα δενδρώδη καταπιέζουν τα θαμνώδη και τα

θαμνώδη καταπιέζουν τα ποώδη». Αν δεν υπάρξει ανθρώπινη παρέμβαση, η διαδοχή

γίνεται με κριτήριο την επικράτηση του ισχυρότερου. Η συνεύρεση πολλές φορές

δεν είναι δυνατή. Όταν όμως οι συνθήκες είναι ευνοϊκές για όλους, τότε έχουμε

το μεικτό δάσος.

ΛΑΓΟΙ ΚΑΙ ΑΛΕΠΟΥΔΕΣ

Η αλυσίδα της ζωής

συνεχίζεται με τα είδη της πανίδας. Οι καρποί του φυτικού βασιλείου γίνονται

το μενού των φυτοφάγων ζώων. Και τα φυτοφάγα, με τη σειρά τους, γίνονται το

κυρίως πιάτο των σαρκοφάγων. Ο λαγός, για παράδειγμα. Επειδή έχει πολλούς

εχθρούς και τα νεογνά του εξαφανίζονται από επιθέσεις αλεπούδων, αναγκάστηκε

να αλλάξει τρόπο ζωής. Έτσι, μόλις τα λαγουδάκια μπορούν να τραφούν μόνα τους,

η μητέρα τους τα σκορπίζει σε διάφορα σημεία, για να μην πέσουν όλα μαζί στα

δόντια της… πονηρής αλεπούς. Μ’ αυτόν τον τρόπο, οι λαγοί εξασφαλίζουν τη

διαιώνισή τους.

Κόντρες έχουν μεταξύ τους και τα αγριογούρουνα με τα

ελάφια. Αιτία πολέμου τις περισσότερες φορές είναι ο έλεγχος των πηγών. Στα

αγριογούρουνα αρέσουν τα λασπόνερα, με αποτέλεσμα να θολώνονται τα νερά.

Στα ελάφια, όμως, αν και αρέσει η καλή γειτονία, το κρυστάλλινο νερό είναι

απαραίτητο. Φιλειρηνικά από τη φύση τους, προτιμούν να πάρουν τον δρόμο της

προσφυγιάς. Έτσι, φεύγουν σε άλλες πολιτείες αναζητώντας… καθαρότερους

γείτονες.

ΑΝΙΣΟΡΡΟΠΙΑ

Οι διενέξεις, τόσο στο φυτικό όσο και στο

ζωικό βασίλειο, όταν επιλύονται χωρίς την παρέμβαση του ανθρώπου δεν

δημιουργούν ανισορροπίες. Κάθε άλλο, μάλιστα. Με τον τρόπο τους προστατεύουν

την αλυσίδα της ζωής. Όταν, όμως, ο άνθρωπος αναλαμβάνει αυτόκλητα ρόλο

διαιτητή, τότε τα πράγματα περιπλέκονται περισσότερο.

Οι περιπτώσεις της

αλεπούς και του λύκου είναι χαρακτηριστικές. Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας

και του εξωτερικού, που κατά το παρελθόν τα επικήρυξαν ­ στην προσπάθειά τους

να προστατεύσουν είτε το ελάφι είτε τα κοπάδια των κτηνοτρόφων ­ δημιούργησαν

ανισορροπία στο τοπικό οικοσύστημα: χωρίς τον φόβο της πονηρής αλεπούς και του

κακού λύκου, τα φυτοφάγα πολλαπλασιάστηκαν αποψιλώνοντας τεράστιες εκτάσεις.