«Το σώμα σου το χρησιμοποιείς, διαφορετικά το χάνεις»

Η πρώτη νιότη στο σώμα τελειώνει μετά τα τριάντα. Η αεροβική ικανότητα του οργανισμού μειώνεται, η σκελετική μάζα αρχίζει να συμπιέζεται, η ελαστικότητα του κορμιού περιορίζεται και ο μεταβολισμός πέφτει. Ακόμα και οι καλύτεροι δρομείς, μετά τα πρώτα -άντα αρχίζουν να εντοπίζουν τις διαφορές. Παρ’ όλα αυτά, όσο μένουν στην ενεργό δράση και βγαίνουν για τρέξιμο διατηρούν το βασικό εργαλείο για το αγαπημένο τους χόμπι, το κορμί τους δηλαδή, σε καλή κατάσταση, μειώνοντας την επίδραση του χρόνου. Ενα στοιχείο που οι σημερινοί ώριμοι δρομείς αντιλαμβάνονται περισσότερο απ’ τους συνομηλίκους τους των περασμένων δεκαετιών.

Το σώμα σου το χρησιμοποιείς, διαφορετικά το χάνεις, επισημαίνει ο παλιός αμερικανός πρωταθλητής στον Μαραθώνιο Αμπι Μπέρφουτ, νικητής του Μαραθωνίου της Βοστώνης το 1968 και πλέον σχεδόν 71 ετών. Οταν πρωτοξεκίνησε να τρέχει, περιγράφει, ελάχιστοι πενηντάρηδες έτρεχαν· η συνήθεια αυτή θεωρούταν επιβλαβής για τους μεσήλικες. Το δεδομένο του αρνητικού αντίκτυπου που είχε η πρακτική του τρεξίματος για τους μεγάλους σε ηλικία άρχισε να ανατρέπεται το 1980 με τη δημοσίευση άρθρου του Τζέιμς Φράις, ενός ειδικού στην αρθρίτιδα από το Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ στην «Ιατρική Επιθεώρηση Νέας Αγγλίας». Σε αυτό ανέφερε για πρώτη φορά τον όρο «συμπίεση της νοσηρότητας», κάτι που με απλά λόγια σημαίνει πως κάποιος μένει υγιής τόσο όσο να ρίχνει την πραγματική του ηλικία.

Ο Φράις θεωρούσε πως όταν κάποιος δεν καπνίζει, κάνει μια υγιεινή ζωή κι έχει φυσιολογικό βάρος συμβάλλει στη συμπίεση της νοσηρότητας. Ο πιο σημαντικός παράγωγος για τον επιστήμονα είναι η διατήρηση της άσκησης. Τέσσερα χρόνια αργότερα, δοκίμασε τη θεωρία του σ’ ένα πείραμα. Συγκέντρωσε δύο ομάδες που ήταν όσο το δυνατόν πιο ίδιες. Αμφότερες είχαν 400 περίπου μέλη με μέσο όρο ηλικίας τα 59 έτη, παρόμοιο βάρος, ίδια εκπαίδευση και καλή υγεία. Η μόνη τους διαφορά ήταν ως προς το τρέξιμο. Της μίας ομάδας τα μέλη έκαναν 50-60 χλμ. την εβδομάδα ενώ οι αντίπαλοί τους οι ασχολούνταν λίγο με την άσκηση –κάποιοι ίσως έβγαιναν πού και πού για ένα χαλαρό τζόγκινγκ. Αφού τους πέρασε από ενδελεχή ιατρικό έλεγχο το 1984, στη συνέχεια τους άφησε στα χέρια του χρόνου ζητώντας τους να επιστρέφουν για επανέλεγχο κάθε 7-8 χρόνια, κρατώντας αρχείο με την εξέλιξή τους. Το 2008 δημοσίευσε μια εκτεταμένη μελέτη όπου έκανε μια περίληψη των ευρημάτων του από το 1984 έως το 2005: όσοι δεν είχαν κρεμάσει τα αθλητικά τους παπούτσια αλλά συνέχιζαν να βρίσκονται στους στίβους ζούσαν 7 χρόνια περισσότερα από τους αντιπάλους τους που έκαναν καθιστική ζωή. Μάλιστα οι πρώτοι ένιωσαν σαν να είναι 14 χρόνια νεότεροι διάγοντας δραστήριο βίο.

Σύμφωνα με τα ευρήματα του Φράις, λέει ο Αμπι Μπέρφουτ στο περιοδικό «Runner’s World», η φυσική κατάσταση κάποιου που συνεχίζει να τρέχει σε μεγάλη ηλικία είναι αντίστοιχη με την υγεία τους. Στο ίδιο συμπέρασμα κατέληξε και ο 86χρονος πλέον Κεν Κούπερ, ο άνθρωπος που έκανε παγκοσμίως γνωστό τον όρο αεροβική γυμναστική το 1968, ο οποίος διατηρεί το Κέντρο Υγείας και Ευεξίας Cooper Aerobics στο Τέξας, πραγματοποιώντας 225.000 τεστ κοπώσεως τα τελευταία 46 χρόνια. Χρησιμοποιώντας τα αποτελέσματα από αυτά τα τεστ, έγραψε εκατοντάδες μελέτες αποδεικνύοντας πως η άσκηση μπορεί να επεκτείνει το προσδόκιμο ζωής και να μειώσει τον κίνδυνο θανάτου από αιτίες όπως καρδιοπάθειες, άνοια και υπερβολική αρτηριακή πίεση. Σε έρευνά του το 2015 παρατήρησε πως όσο πηγαίνουν στο γυμναστήριο, χρησιμοποιούν 40% λιγότερες αναρρωτικές άδειες εξαιτίας της καλής τους φυσικής κατάστασης. Μια τριάδα πρόσφατων δημοσιεύσεων που έκανε τον Μάρτιο του 2017 και βασίστηκε στα αποτελέσματα των ελέγχων 6.100 ασθενών μεταξύ 59 και 69 κατέδειξε πως εκείνοι που είχαν την χειρότερη φυσική κατάσταση είχαν 4,42 φορές περισσότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν άνοια ή Αλτσχάιμερ από τους γυμνασμένους. Σε άλλη, είδε το αποτέλεσμα που μπορεί να έχει η επιπλέον γυμναστική στους ασθενείς ικανή να τους μειώσει τον κίνδυνο θανάτου κατά 40%. Η πιο σημαντική, ωστόσο, συντάχτηκε έπειτα από ανάλυση στοιχείων 4.000 ανθρώπων από 60 έως 70 χρόνων, πολλοί εκ των οποίων με σοβαρά προβλήματα υγείας όπως διαβήτης, υψηλή πίεση και καρδιοπάθειες. Αυξάνοντας τις ώρες φυσικής άσκησης είδαν τη ζωή τους να βελτιώνεται θεαματικά, μειώνοντας το ρίσκο επιπλοκών που φέρνουν τον θάνατο από 35% έως 47%. Κοινή συνισταμένη όλων των δεδομένων είναι πως όσοι βάζουν στη ζωή τους την άσκηση βλέπουν μόνο καλό. Ο ιδρώτας στους δρόμους πιάνει τόπο αφού ξορκίζουν τον θάνατο και αποκτούν πιο νεανική εμφάνιση παράλληλα με τη βελτιωμένη φυσική τους κατάσταση.

Η έρευνα του Φράις τρέχει ακόμη. Οσοι από τους εθελοντές της μελέτης του ζουν είναι περίπου 90 ετών. Θα περίμενε κανείς σε αυτή την ηλικία οι διαφορές ανάμεσα στις δύο αρχικές ομάδες να έχουν εξισορροπηθεί. Κι ομως, οι δρομείς ζουν 7 χρόνια περισσότερο ενώ βρίσκονται σχεδόν 16 χρόνια «πίσω» σε θέματα σωματικών δυσλειτουργιών λόγω ηλικίας. Αυτό δεν είναι αρκετό για να σας κάνει να βγείτε για τρέξιμο;