Η ψυχολογία του αθλητή είναι το Α και το Ω, αφού αυτή καθορίζει την τελική απόδοσή του. Απόδειξη; Στο ερώτημα εάν οι αντοχές των δρομέων είναι μετρήσιμες, οι ειδικοί απαντούν θετικά. Αρχικά παραθέτουν μια σειρά από μεταβολικούς παράγοντες, όπως είναι η συγκέντρωση γαλακτικού οξέος στο αίμα και τα επίπεδα μυϊκού γλυκογόνου, που καθορίζουν την κόπωση.

Ομως, προς το τέλος της ανάλυσης μερίδα επιστημόνων καταλήγει ότι η κούραση είναι και εγκεφαλική υπόθεση. «Εκτός από τους μεταβολικούς παράγοντες που ευθύνονται για την κόπωση, έχει προσφάτως προστεθεί και μια ψυχολογική μεταβλητή –η σχετική αντίληψη της κόπωσης. Πώς, δηλαδή, αντιλαμβάνεται ένας αθλητής το αίσθημα της κόπωσης τη στιγμή που τη νιώθει» εξηγεί ο κλινικός διαιτολόγος-διατροφολόγος MSc, ειδικός στην αθλητική διατροφή, Μιχάλης Μακρυλλός.

Υπάρχει όμως τρόπος για να τονώσει κανείς τον εγκέφαλό του; Ερευνες δείχνουν ότι συγκεκριμένες θρεπτικές ή φαρμακευτικές ουσίες βελτιώνουν τις αθλητικές επιδόσεις επιδρώντας κατευθείαν στον εγκέφαλο. «Πρόκειται ωστόσο για θέμα υπό διερεύνηση και συνεπώς θα πρέπει να διεξαχθούν περισσότερες μελέτες» προσθέτει ο κ. Μακρυλλός.

Πρωτεΐνες

Σειρά μελετών του Πανεπιστήμιου των ΗΠΑ Τζέιμς Μάντισον έδειξε ότι τα αθλητικά ποτά που περιέχουν πρωτεΐνη – εκτός από υδατάνθρακες – είναι πιο αποτελεσματικά. Μια πιθανή απάντηση είναι ότι η κατανάλωση του συνδυασμού αυτού κατά τη διάρκεια της εξάσκησης αυξάνει τα διακλαδισμένα αμινοξέα στο αίμα. «Τα αμινοξέα αυτά ανταγωνίζονται ένα άλλο αμινοξύ, που ονομάζεται τρυπτοφάνη. Το στοίχημα είναι ποια θα επικρατήσουν μέσα στον εγκέφαλο. Εχει φανεί, λοιπόν, ότι εάν χορηγούμε πολλά διακλαδισμένα αμινοξέα τότε εκτοπίζεται η τρυπτοφάνη. Με τον τρόπο αυτόν αναστέλλεται η παραγωγή της σεροτονίνης και άρα μειώνεται το αίσθημα της κόπωσης» εξηγεί ο κ. Μακρυλλός. Μια άλλη εκδοχή είναι ότι οι πρωτεΐνες αποτρέπουν την καταστροφή του μυϊκού ιστού και συνεπώς δίνουν ώθηση στην προσπάθεια των αθλητών.

Καφεΐνη

Πριν από περίπου δεκαπέντε χρόνια – όταν ο ρόλος του εγκεφάλου στις αθλητικές επιδόσεις ήταν σχεδόν ανύπαρκτος για τους επιστήμονες – οι ειδικοί πίστευαν ότι τα οφέλη της καφεΐνης περιορίζονταν στο κάψιμο του λίπους, μέσω του οποίου βελτιώνεται η διάρκεια της αντοχής. Σήμερα είναι γνωστό ότι η καφεΐνη βελτιώνει τις αθλητικές επιδόσεις, καθώς αδρανοποιεί τους υποδοχείς της αδενοσίνης και διώχνει έτσι τον πόνο της προπόνησης.

Υδατάνθρακες

Για τους δρομείς οι υδατάνθρακες είναι μια μαγική ουσία: μετατρέπονται σε γλυκόζη (ζάχαρη), η οποία αποθηκεύεται στους μυς με τη μορφή γλυκογόνου. Το καύσιμο αυτό τροφοδοτεί τον οργανισμό κατά την άσκηση. Φαίνεται όμως ότι η δράση τους δεν σταματά εκεί. Σειρά ερευνών που διενεργήθηκαν στο Πανεπιστημίο Μπέρμιγχαμ, στην Αγγλία, έδειξαν ότι η αντοχή αυξάνεται όταν οι αθλητές απλώς βρέχουν την στοματική τους κοιλότητα με ένα αθλητικό ποτό – χωρίς να το καταπιούν. Με τον τρόπο αυτόν ενεργοποιούνται οι υποδοχείς υδατανθράκων που επικοινωνούν με εκείνο το τμήμα του εγκεφάλου που ρυθμίζει την αίσθηση της κόπωσης. «Μέσω του μηχανισμού αυτού φαίνεται ότι ο αθλητής νιώθει ότι μπορεί να αντέξει λίγο ακόμη την έντονη σωματική άσκηση. Ομως η επίδραση αυτή έχει στατιστικά σημαντικό αποτέλεσμα όταν η παρουσία υδατανθράκων στην στοματική κοιλότητα διαρκεί περισσότερα από δέκα δευτερόλεπτα» επισημαίνει ο κ. Μακρυλλός.

Μενθόλη

Η μενθόλη είναι ένα ισχυρό οργανικό συστατικό, γνωστό για τη δροσιστική του γεύση. Βρίσκεται στα αιθέρια έλαια φυτών όπως η μέντα, ο δυόσμος. Οι επιστήμονες ωστόσο σημειώνουν ότι η μενθόλη στην πράξη δεν δροσίζει τη γλώσσα ή το δέρμα όταν έρχεται σε επαφή με αυτά. Αντίθετα, πρόκειται για μια απάτη των αισθήσεων: παραπλανά τον εγκέφαλο διατάσσοντάς τον να προκαλέσει αυτό το ψυχραντικό αποτέλεσμα. Το 2009 ερευνητές ανακάλυψαν ότι εάν ένας ποδηλάτης ξεπλένει το στόμα του κάθε δέκα λεπτά με μενθόλη αυξάνεται η απόδοση κατά 9% όταν ο καιρός είναι ζεστός. Για την ακρίβεια, οι επιστήμονες ζήτησαν από τους ποδηλάτες να ασκηθούν με μια καθορισμένη ένταση έως ότου να νιώσουν εξοντωμένοι. Αυτό που διαπίστωσαν ήταν ότι η μενθόλη μετρίασε την αίσθηση της κόπωσης, κάνοντας την άσκηση να μοιάζει πιο εύκολη, με αποτέλεσμα να αντέξουν περισσότερο τη δοκιμασία.