Εν μέσω των επιθέσεων του προέδρου Τραμπ, η μάχη για το μέλλον του πολυμερισμού έχει ήδη αρχίσει. Η διεκδίκηση ρεαλιστικών μεταρρυθμίσεων έχει μετατραπεί σε πίεση για την ολοκληρωτική μεταμόρφωση – ή ακόμα και την καταστροφή – του συνολικού πλαισίου των πολυμερών θεσμών. Ο Τραμπ προτιμάει ένα σύστημα όπου οι διμερείς συμφωνίες αντικαθιστούν την πολυμερή έννομη τάξη. Και οι επιθέσεις του μπορεί να σημαίνουν το τέλος του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου.

Ο διάλογος για το μέλλον του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου είναι μέρος ενός ευρύτερου διαλόγου για τον πολυμερισμό, ο οποίος περιλαμβάνει τον ΟΗΕ, το G20 και το ΔΝΤ. Τρία εναλλακτικά συστήματα φαίνονται εφικτά. Η πρώτη εναλλακτική λύση είναι ένα σύστημα όπου κυριαρχούν οι διμερείς συμφωνίες και όπου οι διεθνείς κανόνες και το διεθνές δίκαιο δεν υπάρχουν. Αυτό το σύστημα θα εφαρμόζεται όχι μόνο στο εμπόριο, αλλά και στα εγχώρια ρυθμιστικά θέματα που έχουν γίνει μέρος των εμπορικών διαπραγματεύσεων. Επιπλέον, αυτό το σύστημα θα περιορίσει τον ρόλο του ΔΝΤ και του Συμβουλίου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Στην πιο ακραία μορφή του πρόκειται για ένα σύστημα όπου κυριαρχεί ο νόμος της ζούγκλας.

Η δεύτερη εναλλακτική λύση είναι το σημερινό σύστημα, όπου οι χώρες χρησιμοποιούν τον παγκόσμιο πολυμερισμό για να διασφαλίσουν την τήρηση των κοινών κανόνων. Αυτό το σύστημα περιλαμβάνει πολλούς περιφερειακούς οργανισμούς, όμως στην κορυφή του βρίσκονται οι παγκόσμιοι πολυμερείς θεσμοί, όπως το ΔΝΤ, η Παγκόσμια Τράπεζα και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου. Ο ρόλος αυτών των θεσμών είναι να θεσπίσουν τους παγκόσμιους κανόνες και τα παγκόσμια πρότυπα.

Τέλος, μπορούμε να φανταστούμε ένα σύστημα όπου η προσπάθεια για τη θέσπιση παγκόσμιων κανόνων εγκαταλείπεται, αλλά ομάδες περιφερειών και χωρών με παρόμοιες αντιλήψεις θεσπίζουν τους δικούς τους κανόνες. Ενα τέτοιο σύστημα λαμβάνει υπόψη τις διαφορετικές προτιμήσεις των χωρών. Θεωρητικά, είναι εύκολο να φανταστούμε δύο διαφορετικά ρυθμιστικά συστήματα που αντικατοπτρίζουν, για παράδειγμα, τις διαφορετικές προτεραιότητες των ΗΠΑ και της Ευρώπης αναφορικά με την προστασία των προσωπικών δεδομένων. Πρακτικά όμως είναι δύσκολο να εφαρμόσουμε δύο διαφορετικά συστήματα.

Το πρώτο σύστημα απορρίπτει όλες τις προσπάθειες για τη διανομή παγκόσμιων δημόσιων αγαθών και τη διαχείριση των αρνητικών επιπτώσεων. Οι χώρες θα συμμετέχουν σε ένα παιχνίδι αντιποίνων που μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε ένοπλη σύγκρουση. Αυτό ήθελαν να αποφύγουν οι ηγέτες μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο.

Ωστόσο η απόρριψη του νόμου της ζούγκλας δεν σημαίνει αυτόματα ότι τα πάντα λειτουργούν σωστά κάτω από τους σημερινούς θεσμούς και κανόνες. Πρέπει λοιπόν να υιοθετήσουμε το τρίτο σύστημα, τον κατακερματισμένο πολυμερισμό, ο οποίος δεν αφήνει πολύ χώρο για παγκόσμιους θεσμούς;

Αν λάβουμε υπόψη την αλληλεξάρτηση των οικονομιών και των κοινωνιών, τότε είναι εμφανές ότι ένα κατακερματισμένο σύστημα δεν μπορεί να μας παραδώσει τα πολυπόθητα παγκόσμια δημόσια αγαθά. Η συνεργασία ανάμεσα σε χώρες με ανάλογες απόψεις σίγουρα πρέπει να ενθαρρύνεται. Αλλά δεν αντικαθιστά τους παγκόσμιους κανόνες και τα παγκόσμια πρότυπα που χρειάζονται για να αντιμετωπιστούν οι σημερινές και οι μελλοντικές προκλήσεις.

Ο Κεμάλ Ντερβίς είναι πρώην υπουργός Οικονομικών της Τουρκίας