Μέχρι και την προηγούμενη εβδομάδα η σύντομη απελευθέρωση των δύο ελλήνων στρατιωτικών από τις τουρκικές φυλακές ακουγόταν ως κάτι ουτοπικό. Για να αλλάξουν άρδην τα πράγματα, χρειάστηκε να διαλύσει η Τουρκία τη σχεδόν ολοκληρωμένη συμφωνία με τις ΗΠΑ για την απελευθέρωση του αμερικανού πάστορα Μπράνσον, να επιτεθεί ευθέως ο αμερικανός πρόεδρος στην τουρκική λίρα και η τελευταία να χάσει σε πέντε ημέρες περισσότερο από το 25% της αξίας της.

Ο Ερντογάν έχει αποδείξει και στο παρελθόν ότι είναι απολύτως ρεαλιστής ηγέτης. Το 2015 κατέρριψε ένα ρωσικό αεροσκάφος προκειμένου να τραβήξει το ΝΑΤΟ σε σύγκρουση με τη Ρωσία στη Συρία. Οταν είδε ότι το σχέδιό του δεν μπορούσε να ευοδωθεί, επέλεξε να στοιχηθεί με τον Πούτιν που είχε αναδειχθεί στον πιο ισχυρό παίκτη στη Συρία.

Σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να εντάξουμε και την απόφασή του να απελευθερώσει τους δύο Ελληνες. Οι ΗΠΑ έχουν απειλήσει ότι θα προχωρήσουν σε νέα μέτρα εις βάρος της Τουρκίας, εάν ο αμερικανός πάστορας δεν απελευθερωθεί σε μία εβδομάδα. Με την κίνησή του για τους δύο Ελληνες, ο Ερντογάν αφήνει να εννοηθεί ότι υπάρχει περιθώριο επιλύσεως του θέματος με εκ νέου προσφυγή στην τουρκική Δικαιοσύνη. Ετσι άλλωστε αφέθηκαν ελεύθεροι και οι δύο Ελληνες. Ανήμερα τον Δεκαπενταύγουστο ένα τουρκικό δικαστήριο παρέπεμψε το νέο αίτημα του πάστορα Μπράνσον για άμεση απελευθέρωση σε ανώτερο δικαστήριο. Ο φιλοκυβερνητικός τουρκικός Τύπος ψιθυρίζει ότι εάν η αμερικανική πλευρά πει ότι ο πάστορας έχει ψυχολογικά προβλήματα λόγω της σχεδόν διετούς παραμονής του στις τουρκικές φυλακές, θα αφεθεί κι αυτός ελεύθερος.

Επίσης κερδίζει χρόνο ως προς τις διεθνείς αγορές. Από την Παρασκευή 10 Αυγούστου που ξεκίνησε η μεγάλη πτώση της τουρκικής λίρας, ανώτατοι τούρκοι αξιωματούχοι έχουν επισκεφθεί όσα μη δυτικά κράτη έχουν τη θεωρητική δυνατότητα να δανείσουν χρήματα στην Τουρκία. Την τιμητική τους έχουν τα κράτη του Κόλπου και κυρίως το Κατάρ. Αυτό οδήγησε σε μείωση των πιέσεων προς τη λίρα. Η απελευθέρωση των δύο Ελλήνων κατεγράφη ήδη θετικά από τις διεθνείς αγορές που παρακολουθούν τις εξελίξεις. Θεωρήθηκε ένα βήμα που μπορεί να οδηγήσει σε αποκατάσταση των αμερικανοτουρκικών σχέσεων. Αυτό μειώνει ακόμη περισσότερο τη διεθνή πίεση προς το τουρκικό νόμισμα.

Υπάρχουν δύο ερωτήματα. Το πρώτο είναι εάν θα σταματήσει η Τουρκία την τακτική των αυθαίρετων συλλήψεων ξένων πολιτών από τη Δύση που τους χρησιμοποιεί στη συνέχεια ως διαπραγματευτικό όπλο. Αυτό θα φανεί τις επόμενες ημέρες. Δεν είναι μόνον η απελευθέρωση του αμερικανού πάστορα. Θα πρέπει σύντομα να αφεθούν ελεύθεροι οι υπόλοιποι Αμερικανοί και Ευρωπαίοι που κρατούνται στις τουρκικές φυλακές.

Το δεύτερο ερώτημα είναι εάν δόθηκε κάποιο αντάλλαγμα από την Ελλάδα. Είναι σαφές πως εάν δεν υπήρχε η σύγκρουση ΗΠΑ – Τουρκίας για τον πάστορα, το θέμα των δύο Ελλήνων ήταν κλειστό. Αυτό δεν εμποδίζει, όμως, την Τουρκία να ζήτησε κάποιο αντάλλαγμα. Πολλοί φοβούνται ότι το αντάλλαγμα σχετίζεται με τις δύο θέσεις των μουφτήδων Ξάνθης και Κομοτηνής που κενώθηκαν πριν από λίγες ημέρες. Η ελπίδα είναι ότι οι φήμες θα διαψευσθούν τις αμέσως επόμενες ημέρες με την τοποθέτηση των τοποτηρητών στις δύο μουφτείες.

Ο Αγγελος Μ. Συρίγος είναι αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής