Αναζήτηση
Του Μιχάλη Μητσού
«Ολοι εμείς οι διεθνιστές αισθανόμαστε σήμερα λίγο ορφανοί»: αυτό δήλωσε ο εθνικός γραμματέας του Γαλλικού Κομμουνιστικού Κόμματος Πιερ Λοράν όταν πληροφορήθηκε τον θάνατο του γαλλοαιγύπτιου οικονομολόγου Σαμίρ Αμίν σε ηλικία 87 ετών στο Παρίσι.
Ο Αμίν γεννήθηκε το 1931 στο Κάιρο. Σπούδασε τη δεκαετία του 1950 στο Παρίσι και στη συνέχεια επέστρεψε στην πατρίδα του, όπου εργάστηκε από το 1957 ως το 1960 στο πεδίο της οικονομικής ανάπτυξης. Στη συνέχεια υπηρέτησε ως σύμβουλος της κυβέρνησης του Μάλι, προτού αναγορευθεί καθηγητής στα πανεπιστήμια του Πουατιέ, του Ντακάρ και της Βενσέν. Από το 1980 ήταν επικεφαλής του Φόρουμ του Τρίτου Κόσμου με έδρα στο Ντακάρ.
Θεωρητικός των σχέσεων κυριαρχίας Βορρά – Νότου, του μαρξισμού και του μαοϊσμού, ο Αμίν ήταν μία από τις ηγετικές μορφές των κινημάτων κατά της παγκοσμιοποίησης. Εγραψε εκτενώς για το δίκαιο, την κοινωνία των πολιτών, τον σοσιαλισμό, την αποικιοκρατία και την ανάπτυξη, ιδιαίτερα στην Αφρική και τον αραβικό κόσμο. Το 1970 έγραψε το βιβλίο «Η συσσώρευση σε παγκόσμια κλίμακα», ένα από τα σπουδαιότερα μαρξιστικά βιβλία πολιτικής οικονομίας στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, ενώ το 1973 εξέδωσε το βιβλίο του «Η άνιση ανάπτυξη: δοκίμιο για τις κοινωνικές μορφές του περιφερειακού καπιταλισμού».
Το 1997, σε ένα άρθρο του στη Monde diplomatique, αναφερόταν στην ιδέα μιας «καθαρής» οικονομίας που είχε αρχίσει να επιβάλλεται. «Μπορεί κανείς να φανταστεί», αναρωτιόταν, «μια ιατρική που θα αναπαριστά τη λειτουργία του ανθρώπινου σώματος με βάση μόνο τα βασικά του συστατικά – τα κύτταρα -, αγνοώντας την ύπαρξη οργάνων όπως η καρδιά ή το συκώτι; Ευτυχώς για τη σωματική μας υγεία, οι γιατροί δεν έχουν εμπνευστεί μια «καθαρή» ιατρική».
Το 2013, αναφερόμενος στην Αραβική Ανοιξη, εξέφραζε τον ενθουσιασμό του για ένα σύνθημα που διάβασε σε έναν τοίχο του Καΐρου: «Η επανάσταση δεν άλλαξε το σύστημα, άλλαξε όμως τον λαό». Ακόμη λοιπόν κι αν το σύστημα κατάφερνε να επιστρέψει, τόνιζε, το σημαντικό ήταν ότι ο λαός είχε πολιτικοποιηθεί, είχε ανοίξει τα μάτια, είχε ξαναπάρει κουράγιο και δεν θα επέτρεπε μια επιστροφή στα παλιά.
Μετά το ξέσπασμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης, ο Αμίν τάχθηκε υπέρ της αποχώρησης της Ελλάδας από το ευρώ. Σε συνέντευξη που είχε δώσει τον Απρίλιο του 2010 στον «Κόσμο του Επενδυτή», είχε χαρακτηρίσει ηλιθιότητα τη δημιουργία του ευρώ και είχε πει ότι αν βρισκόταν στη θέση του έλληνα πρωθυπουργού (που τότε ήταν ο Γιώργος Παπανδρέου) θα επαναθέσπιζε τη δραχμή, θα την υποτιμούσε κατά 25%, θα επέβαλλε συναλλαγματικούς ελέγχους για να αποφύγει διαδοχικές υποτιμήσεις και μόνο τότε θα πήγαινε να διαπραγματευθεί με τους Ευρωπαίους την αποπληρωμή του χρέους.
Τροφή σκέψης και έμπνευση δράσης για όλους τους αριστερούς χαρακτήρισε τις αναλύσεις του Αμίν ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, ενώ ο Παναγιώτης Λαφαζάνης εξέφρασε τη λύπη του για τον θάνατο ενός ανθρώπου που «μέχρι την τελευταία του πνοή επιδείκνυε έμπρακτη αλληλεγγύη στον αγώνα του ελληνικού λαού ενάντια στα μνημόνια και τη λιτότητα».
«Η σύγχρονη οικονομική σκέψη χάνει μία από τις επιφανέστερες φυσιογνωμίες της» ανέφερε ο πρόεδρος της Σενεγάλης Μακί Σαλ στον λογαριασμό του στο Twitter, χαιρετίζοντας έναν άνθρωπο ο οποίος «αφιέρωσε όλη τη ζωή του στη μάχη για την αξιοπρέπεια της Αφρικής, στην υπόθεση των λαών και στους πιο στερημένους».
