Η κλιματική κρίση ως εθνική ευκαιρία

Το κρίσιμο πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής είχε μια ευοίωνη πτυχή. Ηταν η αφορμή να δοθεί μεγάλη έμφαση στην ανάπτυξη των ΑΠΕ. Οι πόροι που διατέθηκαν και η ένταση της έρευνας για την ανάπτυξη των ΑΠΕ, καθώς και η μαζική εμπορική παραγωγή έκαναν το θαύμα τους. Η ηλεκτροπαραγωγή από τον ήλιο και τον άνεμο έγινε η πιο φθηνή μορφή ενέργειας! Η μέχρι χθες δικαιολογημένη εντύπωση πως η ηλεκτροπαραγωγή από ΑΠΕ επιβαρύνει οικονομικά τους καταναλωτές δεν ισχύει πια. Σήμερα η ενέργεια από ΑΠΕ συμφέρει οικονομικά και οι εξελίξεις στον ενεργειακό τομέα είναι ραγδαίες.

Ο συνδυασμός καθαρής, άφθονης, ανεξάντλητης και φθηνής ενέργειας πολύ σύντομα θα καταστήσει τις ΑΠΕ πρωταγωνιστή στο ενεργειακό τοπίο. Υποδεχόμαστε, λοιπόν, μια επανάσταση στην ενέργεια. Μια επανάσταση που θα αλλάξει τον κόσμο και τον τρόπο που ζούμε, όπως έκαναν το Διαδίκτυο και η κινητή τηλεφωνία.

Ο βαθμός διείσδυσης των ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα θα εξαρτηθεί από την ταχύτητα και την έκταση στην οποία θα αντιμετωπιστεί το βασικό πρόβλημα των ΑΠΕ (διακυμάνσεις και στοχαστική παραγωγή). Η απάντηση στο πρόβλημα έχει δύο σκέλη, την αποθήκευση και τα δίκτυα ενέργειας.

Αποθηκευση. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι σήμερα όλα τα εργαστήρια του κόσμου τρέχουν στην κούρσα για φθηνή και λειτουργική αποθήκευση ενέργειας. Το κόστος αποθήκευσης μειώνεται διαρκώς, αλλά μένει ακόμη δρόμος να διανύσουμε.

Το γερασμένο ηλεκτρικό δίκτυο του 20ού αιώνα θα αντικατασταθεί από τα έξυπνα δίκτυα (smart grids), ένα νέο μοντέλο δικτύων που θα διαχειρίζονται αποτελεσματικά την αποκεντρωμένη στοχαστική παραγωγή των ΑΠΕ.

Η Ελλάδα είναι προικισμένη με πλούσιο αιολικό και ηλιακό δυναμικό όσο καμιά άλλη χώρα στην Ευρώπη. Ζούμε μέσα σ΄ ένα αειθαλές ενεργειακό κοίτασμα. Και χάρις στις εξελίξεις των τελευταίων ετών το κόστος «εξόρυξης» της ενέργειας από τον ήλιο και τον άνεμο είναι πια πολύ ανταγωνιστικό και υπόσχεται στη χώρα ενεργειακή αυτάρκεια και φθηνή εξαγώγιμη ενέργεια.

ΤΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΑ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΑ. Ο «νέος κόσμος», αργά ή γρήγορα, θα φτάσει και στην Ελλάδα. Ολοένα αυξανόμενο μέρος της ηλεκτρικής ενέργειας θα παράγεται από ΑΠΕ. Ολοένα και περισσότερα ηλεκτρικά αυτοκίνητα θα κυκλοφορούν στους δρόμους. Και η ταχύτητα ενσωμάτωσης των νέων εξελίξεων θα κρίνει τον βαθμό ανάδειξης και αξιοποίησης ενός ισχυρού ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος, που δεν είχε στο παρελθόν η χώρα μας αλλά αποκτά τώρα «χάρις στην κλιματική αλλαγή». Χρειάζεται, όμως, να νοιαστούμε περισσότερο για το μέλλον. Τώρα, όχι σε λίγο!

Διότι, σε αντίθεση με την τηλεφωνία, ο ενεργειακός τομέας χαρακτηρίζεται από μακροχρόνιες περιόδους ωρίμασης. Οι αλλαγές απαιτούν πολύ χρόνο, μεγάλες επενδύσεις, μακροπρόθεσμο σχεδιασμό. Οι ραγδαίες εξελίξεις στις ΑΠΕ και η υψηλή «αδρανειακή μάζα» του ενεργειακού τομέα απαιτούν ένα δύσκολο μείγμα ταχείας δράσης στα πλαίσια ενός προσεκτικού, μακροπρόθεσμου και διαρκώς μεταβαλλόμενου σχεδιασμού. Ο σχεδιασμός και ο προγραμματισμός θα είναι οι κρίσιμοι παράγοντες, αυτοί θα κρίνουν τον βαθμό αξιοποίησης των άυλων πλουτοπαραγωγικών πηγών της χώρας.

Φυσικά, μπορούμε και να καθυστερήσουμε. Οπως καθυστερήσαμε 20 χρόνια τη διασύνδεση των νησιών. Μόνο… 700 εκατ. ευρώ τον χρόνο κοστίζει. Της Κρήτης μόνο η μη διασύνδεση και μόνο κατά τη δεκαετία της κρίσης, κόστισε σωρευτικά 3,5 δισ.ευρώ, ενώ το έργο που θα έλυνε άπαξ και διά παντός το πρόβλημα απαιτεί επενδύσεις κάτω του 1 δισ. ευρώ.

Μπορούμε και να αγκιστρωθούμε στο χθες. Οπως η επένδυση της ΔΕΗ στην Πτολεμαΐδα V –η μεγαλύτερη ενεργειακή επένδυση τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα που δεσμεύει πόρους στον λιγνίτη με ορίζοντα 40-50 ετών.

Συνεχίζοντας στον δρόμο που βαδίζουμε σήμερα, παρατείνουμε την περίοδο της ακριβής ενέργειας και εντείνουμε την αιμορραγία της εθνικής οικονομίας σε εισαγωγές ορυκτών καυσίμων.

Και, δυστυχώς, ενώ ειπώθηκαν και γράφτηκαν πολλά για το βάρος από τα πρωτογενή πλεονάσματα (2%) μέχρι το 2060, δεν κουβεντιάζουμε καθόλου για την αξιοποίηση του ήλιου και του ανέμου που, σε συνδυασμό με την ηλεκτροκίνηση, θα μπορούσε να προσφέρει ισοδύναμη ελάφρυνση στην εθνική οικονομία και μάλιστα πολύ νωρίτερα.

Ενας ηλεκτροκίνητος στόλος αυτοκινήτων τροφοδοτούμενος με ηλεκτρική ενέργεια από ΑΠΕ μπορεί να μειώσει δραστικά τα ετήσια εμβάσματα της χώρας προς τις πετρελαιοπαραγωγούς χώρες. Ισως ακούγεται επιστημονική φαντασία, αλλά οι εξελίξεις τρέχουν.

Η Ολλανδία θα απαγορεύσει την κυκλοφορία νέων αυτοκινήτων με συμβατικά καύσιμα από το 2030. Στη Νορβηγία το ¼ των αυτοκινήτων που πουλήθηκαν το 2017 ήταν ηλεκτρικά. Εμείς δεν χρειάζεται να βιαστούμε να εισαγάγουμε νέες ακριβές ακόμα τεχνολογίες. Χρειάζεται να σχεδιάσουμε μακροπρόθεσμα.

Μπορεί σε λίγο η έξοδος από τα Μνημόνια να συμβεί, αλλά η έξοδος από τη μιζέρια δεν θα έρθει αυτόματα. Θα είναι αποτέλεσμα σχεδιασμού και δράσεων με στόχο το βέλτιστο αποτέλεσμα σε κάθε επιμέρους τομέα. Ως γνωστόν, το μέλλον ανήκει σ’ εκείνους που το προετοιμάζουν.