Ο δρόμος για την Ιθάκη είναι ακόμα μακρύς. Οι κακοτοπιές πολλές και κατ’ ουσίαν η οδύσσεια του ελληνικού λαού θα διαρκέσει ακόμα. Το μνημονιακό ταξίδι ενδεχομένως να τελειώσει τυπικά με τη λήξη του τρίτου προγράμματος, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι και η περιπέτεια τελειώνει.

Παρά το γεγονός ότι συμπληρώθηκε περίπου μια δεκαετία από την «ελληνική μεγάλη ύφεση» και η Ελλάδα πορεύεται στο όγδοο έτος Μνημονίων, θα χρειαστεί πολύ μεγάλη προσπάθεια για να βρει την δημοσιονομική Ιθάκη της. Η κατάσταση δεν αλλάζει από τη μια μέρα στην άλλη όσοι επενδυτές και να έρθουν από το εξωτερικό σε μια καθημαγμένη χώρα. Οι προτροπές του Πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα από τις ΗΠΑ και τα ευχολόγια και οι καλές κουβέντες του αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ δεν λύνουν το πρόβλημα. Και αυτό διότι με βάση και τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ καταγράφηκαν σωρευτικές απώλειες του ΑΕΠ και από τα 242 δισ. ευρώ το 2008 διαμορφώθηκαν στα 66,1 δισ. ευρώ το 2016. Αυτό σημαίνει ότι υπήρξε μείωση κατά 175,9 δισ. ευρώ, που σημαίνει πολλά για την ελληνική οικονομία η οποία προσπαθεί να σταθεί στα πόδια της. Και σίγουρα δεν στέκεται με νέες αγορές εξοπλιστικών ή έστω την αναβάθμιση πολεμικών αεροσκαφών, όπως τα F-16, όταν υπάρχουν τεράστιες ανάγκες σε ζωτικής σημασίας πεδία του κοινωνικού κράτους, όπως υγεία και παιδεία.

Οι προβλέψεις για το 2017 δεν είναι ενθαρρυντικές για την πορεία της ελληνικής οικονομίας και αναμφίβολα θα επηρεάσουν και τον στόχο της ανάπτυξης που δεν έρχεται με μαγικό τρόπο. Και να έρθει όμως αυτή η περιβόητη ανάπτυξη –άγνωστο με ποιους όρους και σε ποιες συνθήκες -, για να διαχυθεί το προϊόν της σε κοινωνικές ομάδες που έχουν πληγεί τα μέγιστα, θα απαιτηθεί πάρα πολύ χρόνος. Η χώρα έχει ακόμα παθογένειες που δεν αντιμετωπίζονται από τη μια μέρα στην άλλη και τα προβλήματα είναι παρόντα σε συνδυασμό με την ελληνική γραφειοκρατία και την υψηλή φορολόγηση. Στο παρελθόν ο Αλ. Τσίπρας έχει μιλήσει για τον κεϊνσιανισμό ως λύση στο πρόβλημα, μόνο που και στην περίπτωση της Ελλάδας αυτή μπορεί να προέλθει με δύο τρόπους: α) με την ενίσχυση της προσφοράς αγαθών και υπηρεσιών και β) με την ενίσχυση της ζήτησης που συνδέεται με την παραγωγή. Και οι δύο αυτοί τρόποι είναι εκτός σημερινής ελληνικής πραγματικότητας.

Επίσης, πολλοί οικονομολόγοι μεταδίδουν ότι για να αλλάξει ουσιαστικά το κλίμα στην ελληνική οικονομία απαιτούνται περισσότερες από 100 δισ. ευρώ επενδύσεις την επόμενη επταετία, προοπτική εξαιρετικά δύσκολη. Ως εκ τούτου, η οδύσσεια του ελληνικού λαού πιθανότατα να συνεχιστεί και η Ιθάκη είναι μακριά ενώ ούτε το νησί των Φαιάκων –τελευταίος ουσιαστικός σταθμός πριν τον τελικό προορισμό, όπως είπε την περασμένη άνοιξη ο Αλ. Τσίπρας –δεν φαίνεται στον ορίζοντα. Μακάρι να διαψευστούμε!