Ηταν μια από τις μικρές, μονόστηλες ειδήσεις της εβδομάδας: Ενας από τους τρεις μεγάλους οίκους αξιολόγησης έβγαλε τα πορτογαλικά ομόλογα από την κατηγορία «junk» και τους έδωσε επενδυτικό στάτους. Ετσι, η Πορτογαλία εγκατέλειψε τον μεγάλο σκουπιδοτενεκέ όπου ζούσαμε παρέα τα τελευταία χρόνια. Μας αφήνει μ’ ένα αίσθημα μοναξιάς. Μα και μια γνώριμη απορία: ποια καλή τύχη ευλόγησε τη μελαγχολική αυτή χώρα των φάντος και της βγαίνουν καλά, ή σχεδόν καλά, όσα σ’ εμάς βγαίνουν στραβά και ανάποδα;

Περίληψη προηγουμένων: Η Πορτογαλία έκλεισε το 2009 με έλλειμμα 9,4%, λίγο μικρότερο από το δικό μας, αλλά υπερβολικά μεγάλο. Η Βουλή της, όμως, ψήφισε αλλεπάλληλα πακέτα μέτρων λιτότητας, με συναίνεση κυβέρνησης και αντιπολίτευσης, κι έτσι άντεξε ώς τον Απρίλιο του 2011. Τότε, έναν χρόνο ύστερα από εμάς, ήρθε και για εκείνους η ώρα του Μνημονίου. Κυβερνούσαν οι Σοσιαλιστές του Σόκρατες, όπως καλή ώρα σ’ εμάς το ΠΑΣΟΚ του Γιώργου Παπανδρέου. Η συντηρητική αντιπολίτευση, όμως, δεν πήγε στο Εστορίλ (αν υποθέσουμε ότι αυτό είναι το πορτογαλικό αντίστοιχο του Ζαππείου) για να υψώσει το λάβαρο του αντιμνημονιακού αγώνα. Πήρε μέρος στις διαπραγματεύσεις με τον κακόφημο Πολ Τόμσεν και δέχθηκε να υπερψηφίσει το αποτέλεσμά τους, το πορτογαλικό memorandum, υπό τον όρο να γίνουν αμέσως εκλογές. Τις οποίες κέρδισε και ανέλαβε να υλοποιήσει τα συμφωνηθέντα.

Η Πορτογαλία μπήκε στο Μνημόνιο ένα χρόνο έπειτα από εμάς. Βγήκε τέσσερα χρόνια πριν από εμάς (εκείνοι τον Ιούνιο του 2014, εμείς, Θεού θέλοντος, τον Αύγουστο του 2018). Στα τρία χρόνια του δικού της Μνημονίου, η Πορτογαλία έχασε το 3,4% του ΑΕΠ της (εμείς 25%) και η ανεργία έφθασε το 17,5% (σ’ εμάς 27%). Μα, από την άλλη πλευρά, οι εξαγωγές της αυξήθηκαν κατά 25% στα χρόνια του Μνημονίου και ακόμη περισσότερο μετά το τέλος του. Ενώ οι δικές μας…

Οι οικονομικοί δείκτες βεβαιώνουν πως η Πορτογαλία εφάρμοσε το ίδιο ακριβώς πρόγραμμα με εμάς, με ασύγκριτα μικρότερο οικονομικό κόστος και κοινωνικό πόνο. Ελυσε το πρόβλημα; Ισως όχι. Οι περισσότεροι αναλυτές επισημαίνουν ότι το δημόσιο και ιδιωτικό χρέος της χώρας παραμένει, αθροιστικά, πολύ ψηλό (390%) και η οικονομία της ίσως αποδειχθεί εύθραυστη. Προς το παρόν, πάντως, είχε τον υψηλότερο ρυθμό ανάπτυξης στην ευρωζώνη το 2017 (3% σχεδόν) και ο οίκος αξιολόγησης που την «αποσκουπιδοποίησε» προβλέπει διπλάσιο ρυθμό για του χρόνου.

Τα πολιτικά της εξίσωσης παραμένουν, πάντως, πιο ενδιαφέροντα από τα οικονομικά.

Τον Οκτώβριο του 2015, λίγο έπειτα από εμάς, η Πορτογαλία, εκτός Μνημονίου πια, έκανε εκλογές. Η συντηρητική κυβερνητική πλειοψηφία πρώτευσε στις κάλπες, αλλά δεν εξασφάλισε αυτοδυναμία. Ετσι σχηματίστηκε κυβέρνηση μειοψηφίας του Σοσιαλιστικού Κόμματος, με την κοινοβουλευτική υποστήριξη της Αριστεράς που είχε αντιταχθεί στη λιτότητα, το Κομμουνιστικό Κόμμα και το Μπλόκο που συριζοφέρνει. Η κυβέρνηση αυτή επανέφερε συντάξεις και επιδόματα που είχαν περικοπεί στα χρόνια του Μνημονίου, δήλωσε όμως ότι θα σεβαστεί ευλαβικά τις μεταμνημονιακές υποχρεώσεις της χώρας και τους συμφωνημένους δημοσιονομικούς στόχους. Αποτέλεσμα: Η ιδιωτική κατανάλωση αυξήθηκε, αλλά οι εξαγωγές αυξήθηκαν περισσότερο, η πορτογαλική οικονομία αναπτύσσεται με ρυθμούς ρεκόρ και η κυβέρνηση απολαμβάνει μια σπάνια υψηλή δημοτικότητα.

Δεν ξέρω αν κάποιος στο περιβάλλον του Αλέξη Τσίπρα ξέρει προτογαλικά. Αλλά όλο και κάποιος, ελπίζω, θα βρεθεί να του πει: Αλέξη, πόσο ηλίθια φερθήκαμε το 2015! Δες τι θα μπορούσαμε να είχαμε καταφέρει, για τη χώρα αλλά και για εμάς, αν δεν προσπαθούσαμε επί επτά μήνες να υποκριθούμε ότι πιστεύουμε οι ίδιοι τις ανόητες προεκλογικές αντιμνημονιακές μας υποσχέσεις…