Ηταν στην Κούβα, πολλά πολλά φεγγάρια πίσω, κάποιο διεθνές φεστιβάλ, μιλούσε ο lider maximo, ο μακαρίτης Φιντέλ Κάστρο. Δεν ξέρω ισπανικά, δεν καταλάβαινα τίποτα. Αλλά στο τέλος της μακρόσυρτης ομιλίας του ήρθε η ώρα των «καταδικάζουμε» (ιμπεριαλισμό, σιωνισμό, καπιταλισμό, Αμερική…) και των «χαιρετίζουμε» (σοσιαλισμό, Παλαιστινίους, Σοβιετική Ενωση…), οπότε κάτι έπιανα, συνθήματα ήσαν. Κάποια στιγμή ξεχωρίσαμε τις λέξεις Κύπρος και Μακάριος –σηκωθήκαμε και χειροκροτήσαμε οι Ελληνες που ήμασταν εκεί. Ελεγε διάφορα ονόματα, οι εκάστοτε ενδιαφερόμενοι χειροκροτούσαν. Ξεχώρισα κάποια στιγμή και τα «Κορέα… Κιμ Ιλ Σουνγκ» –και βλέπω φίλο του ΠΑΣΟΚ, από τα πιο αξιόλογα στελέχη του, που τον εκτιμούσα ιδιαίτερα, να τινάζεται και να χειροκροτεί και να τον ακολουθούν οι υπόλοιποι του ΠΑΣΟΚ που κάθονταν γύρω του.

Ξέραμε από τότε τι ήταν η Βόρεια Κορέα και ο γενάρχης της δυναστείας Κιμ –του είπα όταν τέλειωσε η εκδήλωση: «Μα να χειροκροτήσεις εσύ αυτόν τον στυγνό δικτάτορα;». Και η απάντηση ήταν «α, δεν τα ξέρεις καλά: ο Κιμ Ιλ Σουνγκ έχει προσφέρει στην Κορέα, η οικογένειά του έχει μεγάλη παράδοση, έχει πρωτοστατήσει στους αγώνες για εθνική ανεξαρτησία. Είναι κάπως σαν τους Παπανδρέου για την Ελλάδα». Είχα μείνει άφωνος· τότε ήμουν σίγουρος ότι η πίστη στις δυναστείες, ξένες ή ελληνικές, ήταν τελειωμένη υπόθεση, ζούμε σε δημοκρατίες –αλλά τώρα ξέρω πως είχα άδικο: εξακολουθεί να υπάρχει στην πολιτική κάτι που είναι πέρα από συντάγματα, νόμους και καταστατικά κομμάτων, κάτι που έχει σχέση με πρωταρχικά συναισθήματα πίστης, αφοσίωσης, αλλά και φόβου, κάτι θρησκευτικού, ιερού χαρακτήρα μάλλον. Η εξουσία και η πολιτική δεν έχουν απομαγευθεί πλήρως, όπως νομίζαμε.

Μάλλον είναι για όλους προφανές πια πως «εθνική ανεξαρτησία» σήμαινε και σημαίνει «δυναστική κυριαρχία» για τους Κιμ: το Σύνταγμα της χώρας προβλέπει ρητά ότι ο ηγέτης της πρέπει «αιωνίως» να προέρχεται από την οικογένειά τους –για τούτο και οι εκκαθαρίσεις συγγενών, δυνητικών διεκδικητών της εξουσίας, όπως γινόταν κάποτε στο Βυζάντιο και σε άλλες αυτοκρατορίες.

Καμιά κυβέρνηση στον κόσμο δεν μπορεί να πάρει την απόφαση να αντιμετωπίσει τον Κιμ Γιονγκ Ουν χρησιμοποιώντας πυρηνικά όπλα –ο ίδιος όμως είναι ικανός να το κάνει αν νιώσει ότι απειλείται η εξουσία του, γιατί δεν φαίνεται να έχει άλλες δεσμεύσεις πέρα από το δυναστικό συμφέρον. Το θέμα είναι λοιπόν πόσο «ιερή» θεωρείται στη Βόρεια Κορέα η οικογένεια Κιμ, και αν κάποιοι θα τολμήσουν να τα βάλουν μαζί του. Η τυχόν ανατροπή του θα είναι οικογενειακή ή αυλική υπόθεση –αλλά τίποτα δεν μας εγγυάται ότι ο διάδοχός του θα είναι λιγότερο απειλητικός από αυτόν. Ωσπου να απομαγευθεί η πολιτική, θα απειλούμαστε από τους Κιμ και τις δυναστείες.