Για το θέμα παιδεία και τις παραμέτρους της –υπαρξιακές, επιστημονικές, οικονομικές και κοινωνικές –μπορεί να γραφούν σελίδες επί σελίδων και να μην έχει ψελλίσει κανείς καν τα βασικά. Οταν συνδυάζονται όμως μέσα σε λίγη ώρα δύο «εκκωφαντικές» περιπτώσεις, αυτόματα το βάρος του θέματος παιδεία μοιάζει να αποκτά πολλαπλάσια σημασία. Πρόκειται για την απερίφραστη ομολογία δύο πατεράδων σε μια παρέα φίλων, όταν ο πρώτος με κάποια συστολή, είναι αλήθεια, είπε ότι «η κόρη μου μαθαίνει βουλγάρικα γιατί αποφάσισε να σπουδάσει στη Βουλγαρία μετά την αποτυχία της στην Ελλάδα» και ο δεύτερος με αδιαπραγμάτευτη έπαρση συμπλήρωσε: «Γιατί βουλγάρικα; Εμάς ο γιος μας θα σπουδάσει στην Κύπρο».

Αναρωτιέται κανείς: Είναι δυνατόν ένα κράτος –ακόμη κι αν πρόκειται για το ελληνικό –να μην έχει εναλλακτικές λύσεις για όσους συμβαίνει ν’ αποτυχαίνουν, ώστε η μόνη διέξοδος που έχει απομείνει είναι να μάθουν βουλγάρικα, ρουμάνικα, τσέχικα και ουγγρικά; Δηλαδή αν ένας νέος δεν κατορθώσει να μπει στην Αρχιτεκτονική της Κομοτηνής, δεν του απομένει παρά ο ξενιτεμός, με την αναπόφευκτη εκροή συναλλάγματος που συνεπάγεται; Δεν χρειάζεται να επιμείνει κανείς περισσότερο για να φτάσει στην περιβόητη αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος που απαγορεύει την ιδιωτική ανώτατη παιδεία. Δεν πρόκειται για πανευρωπαϊκό, αλλά για παγκόσμιο πρωτάθλημα πρωτοτυπίας. Από τη μια αναγνωρίζουμε ότι η ανώτατη παιδεία υπάγεται ασυζητί στον κρατικό έλεγχο, που θεωρεί ως εγκληματική εμπορευματοποίηση την ιδιωτική πρωτοβουλία, κι από την άλλη ότι η εμπορευματοποίηση αυτή δεν υφίσταται αν πετάξει κανείς ώς τη Σόφια ή κολυμπήσει ώς την Κύπρο.

Σε μια χώρα λοιπόν όπως η δική μας, με τα χιλιάδες οικονομικά προβλήματα, όπου ο διορισμός είκοσι καθαριστριών αποτελεί εθνικό οικονομικό επίτευγμα, δεν αποτελούν δέλεαρ ούτε οι σπουδές χιλιάδων νέων στην ημεδαπή ούτε αντίστοιχα η εργασία για χιλιάδες έλληνες καθηγητές. Τι κρίμα, αλήθεια, που τα ελληνικά στρατεύματα μπήκαν τρεις ώρες νωρίτερα, σε σχέση με τα βουλγάρικα, στη Θεσσαλονίκη. Εχασαν την ευκαιρία η Καιτούλα κι ο Γιαννάκης να είναι τα βουλγάρικα η μητρική τους γλώσσα.