Η έγκαιρη Κεντροαριστερά

Εάν η υπόθεση συγκρότησης της Κεντροαριστεράς εξαντληθεί σε κομματικά κόλπα, ντρίμπλες, συγκολλήσεις και διεμβολισμούς, χάθηκε. Ποιος χάνει απ’ αυτή την απώλεια; Οχι απαραίτητα ομάδες που διεκδικούν τον χώρο και που πιθανόν θα επιζήσουν. Χάνει η ίδια η Κεντροαριστερά ως διάβημα, η κεντρώα ερμηνευτική, η συνθετική αντίληψη του πολίτη, η ποιότητα να βλέπει και διά του άλλου. Θεολογικό; Για μεγάλο μέρος του ιστορικού υποσυνείδητου της Αριστεράς, το Κέντρο υπήρξε ο μετεμφυλιακός χώρος στον οποίο έσωζε το κεφάλι του ο αριστερός και η Κεντροαριστερά ο μεταδικτατορικός χώρος που πραγμάτωνε το απωθημένο ένταξης και ενσωμάτωσής του στο σύστημα, γινόμενος κανονικός νοικοκύρης από διωκόμενος.

Σήμερα, μετά την πολυδιάσπαση του χώρου, τη κρίση των κεντρώων όσο και αριστερών παραδόσεων που ενσωμάτωσε και παρόλη τη δυσμενή συγκυρία που συντείνει σε μια απίστευτη πολεμική ανάμεσα στα κόμματα, το Κέντρο, η «μεσότητα» που έγραφα σε προηγούμενο σημείωμα, μπορεί να συστήσει ένα προωθημένο πεδίο μεταρρυθμιστικού εξορθολογισμού. Με πρόφαση λοιπόν το Συνέδριο της Δημοκρατικής Συμπαράταξης, τις συζητήσεις και τα μιντιακά καρφιά, σημειώνω ανακεφαλαιωτικά: Η ανασυγκρότηση της Κεντροαριστεράς κατά τη γνώμη μου είναι η μόνη πολιτική σύνθεση που μπορεί να απαντήσει σε δομικές αντιφάσεις ανάπτυξης κράτους και ευρωπαϊκού υπερκράτους. Να απαντήσει στο πεδίο της οικονομίας και του θεσμικού σχεδιασμού. Να αντιμετωπίσει ζητήματα πρόνοιας, δικαίου και παραγωγικής ταυτότητας, αφού στα απλοϊκά, ξεπερασμένα, νεοφιλελεύθερα ιδιώματα, τα τρία αυτά στοιχεία είναι αποκλίνοντα.

Στον τόπο μας η φυσιολογική σχέση των χώρων και ο ιδεολογικός ανταγωνισμός σκοντάφτουν, μεταξύ άλλων, στην απόλυτη καχυποψία υφαρπαγής και διεμβολισμού ή στη ρηχότητα συγκυριακών, καιροσκοπικών συγκολλήσεων. Το συναισθηματικό υπόστρωμα, ενώ είναι άτυπο στοιχείο, εντούτοις παράγει πολιτική: δύσκολα μπορείς να συνεργαστείς με κάποιον που σε ακύρωσε. Συμβαίνει μεταξύ ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και μεταξύ ομάδων και συνιστωσών. Η υπόθεση της Κεντροαριστεράς όμως δεν ορίζεται ούτε από το απλό άθροισμα των ομάδων και ρευμάτων ούτε από τη βιογραφική ιδιοτυπία των προσώπων.

Η σοβαρότερη αδυναμία διαλόγου είναι το ότι τα κόμματα δεν αρχίζουν από το πρόβλημα στο οποίο πρέπει να απαντήσουν, αλλά από το «ποιος είσαι εσύ που ρωτάς», «τι έλεγες τότε», κυρίως «τι έλεγες σε μένα προσωπικά τότε». Θέλω να πω ότι ενώ διαφαίνεται μια ευρεία προγραμματική σύγκλιση πάνω στον τύπο ανάπτυξης της χώρας, στα δικαιώματα, στον ευρωπαϊσμό ως ηγεμονική ιδεολογική κατεύθυνση, ενώ υπάρχει εγγύτητα στις κεντρικές πολιτικές επιλογές εξωτερικής πολιτικής, κοινωνικής πολιτικής κ.λπ., κατισχύει το τραύμα.

Η σοσιαλδημοκρατία, μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, αμήχανη, συμπιέστηκε. Σήμερα στην ιδεολογική ακινησία του απλοϊκού νεοφιλελευθερισμού και του συμμετρικού του φαινομένου ενός εσωστρεφούς λαϊκισμού, τα ρεύματα της ελληνικής Κεντροαριστεράς και σοσιαλδημοκρατίας κινδυνεύουν να χάσουν την καίρια στιγμή.

Τι πρέπει να κάνουμε, σε ποια παραγωγική και πολιτική κατεύθυνση και πώς θα εκλογικευτούν οι αναπόφευκτες συγκρούσεις; Η απαίτηση μιας εκμηδενιστικής συγγνώμης που συχνά προβάλλεται δεν έχει λειτουργικότητα, αφού το αίτιο είναι πιο σύνθετο, μακρόσυρτο, ανθεκτικό.

Ο Δημήτρης Σεβαστάκης είναι βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ Σάμου, πρόεδρος Διαρκούς Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων