Στο βιβλίο του «Ενάντια στις εκλογές: η υπεράσπιση της δημοκρατίας», που συζητείται πολύ τον τελευταίο καιρό στην Ευρώπη, ο 45χρονος βέλγος ιστορικός Βαν Ρέιμπρουκ υποστηρίζει ότι η εκλογική δημοκρατία δεν εξασφαλίζει την ελευθερία, δεν αποτελεί ανάχωμα στον αυταρχισμό και πρέπει να δώσει τη θέση της σε μια αυθεντική λαϊκή δημοκρατία. Το μοντέλο που προτιμά είναι το σύστημα της αρχαίας Αθήνας: οι κυβερνήτες πρέπει να είναι καθημερινοί άνθρωποι και να επιλέγονται με κλήρο, όπως γίνεται με τους ενόρκους. Μόνο έτσι θα λάβει μέρος στη διαδικασία λήψης αποφάσεων ο απλός λαός, τον οποίο σήμερα οι ελίτ κρατούν σκοπίμως σε απόσταση.

Ανάλογες απόψεις υπέρ της «διαβουλευτικής δημοκρατίας» έχουν εκφράσει και άλλοι πολιτειολόγοι, όπως ο γάλλος πολιτικός φιλόσοφος Μπερνάρ Μανέν («Αρχές της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας») ή ο βρετανός κοινωνιολόγος Κόλιν Κράουτς («Μεταδημοκρατία»). Δεν έχουν βρει εφαρμογή πουθενά. Αποτέλεσαν όμως πηγή έμπνευσης για ανθρώπους όπως ο πρώην υπουργός Δικαιοσύνης της Βρετανίας Μάικλ Γκόουβ, που με τις ιαχές του κατά των «ειδικών» παρέσυρε τους συμπατριώτες του να ψηφίσουν υπέρ της εξόδου από την ΕΕ. Αρέσουν επίσης στον Τραμπ (φωτογραφία): αν εκλεγεί πρόεδρος, θα ταράξει τους Αμερικανούς στη διαβούλευση και το δημοψήφισμα.

Με άλλα λόγια, ο Αλέξης Τσίπρας έχει καλή παρέα. Το όνειρό του για διαρκή προσφυγή στον λαό, από την εκλογή προέδρου της Δημοκρατίας μέχρι το όνομα της γείτονος (αλλά, προς θεού, όχι δημοσιονομικά ζητήματα, εκεί ο λαός παρασύρεται από το ταπεινό του συμφέρον), είναι συνώνυμο της ατολμίας, της ακυβερνησίας και του λαϊκισμού. Αν είχε ήδη τεθεί σε πράξη, θα έγραφαν ακόμη οι ταυτότητές μας το θρήσκευμα. Αλλά ποτέ δεν είναι αργά, με ένα εκατομμύριο υπογραφές φέρνουμε πίσω το αλήστου μνήμης «Χριστιανός ορθόδοξος», όπως μας είπε άλλωστε ο Πρωθυπουργός «για ιστορικούς και πρακτικούς λόγους διατηρείται η αναγνώριση της Ορθοδοξίας ως κρατούσας θρησκείας».

Ούτε αυτό δεν μπόρεσε να κάνει η Πρώτη Φορά Αριστερά. Ούτε έναν κανονικό, ξεκάθαρο, σύγχρονο διαχωρισμό Κράτους και Εκκλησίας δεν μπόρεσε να προωθήσει –εκτός αν θεωρεί επανάσταση την υποχρεωτικότητα του πολιτικού όρκου. Καμιά πραγματική τομή, κανένα άνοιγμα στον χώρο της παιδείας (όπως η θέσπιση των μη κρατικών πανεπιστημίων), μόνο καλλιέργεια ψευδαισθήσεων για τις «κυριαρχικές αρμοδιότητες του κράτους», αμφισβήτηση των ανεξάρτητων αρχών, κολακεία της υποτιθέμενης λαϊκής εξουσίας και εμμονή σε ένα επικίνδυνο εκλογικό σύστημα. Αλλη μια χαμένη ευκαιρία.