Η Βρετανία βγήκε από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Ε και; Το ερωτηματικό συνοψίζει μια ολόκληρη διάθεση: την ώρα που ακόμη και οι πιο φανατικοί Brexiters αρχίζουν να ανησυχούν για τις επιπτώσεις της απόφασής τους, οι Ευρωπαίοι μοιάζουν με τον τύπο που έχει απαλλαγεί από έναν δυσάρεστο συγκάτοικο και τώρα επιτέλους μπορεί να ξαπλώσει στον καναπέ και να κοιτάζει μακάριος το ταβάνι με το χαμόγελο της αυτοπεποίθησης ζωγραφισμένο στα χείλη. Είναι σαν το ψυχοφθόρο συναίσθημα της κουρασμένης σχέσης να υπερίσχυσε της ανησυχίας για το τέλος της, σαν η απειλή της μοναξιάς να εκμηδενίστηκε από την ανακούφιση του διαζυγίου. Ακόμη χειρότερα για τη Βρετανία και γι’ αυτό που θα μπορούσε να είναι το βρετανικό γόητρο, η Ευρώπη βιάζεται να μείνει μόνη.

Είναι μια αντίδραση που ήταν λιγότερο αναμενόμενη ακόμη και από το αυτοχειριακό Brexit. Για πρώτη φορά τα τελευταία πολλά χρόνια, η ΕΕ δείχνει να μην απολογείται γι’ αυτό που είναι, να μην αισθάνεται ένας προβληματικός υπερεθνικός οργανισμός κι ένα πείραμα της Ιστορίας καταδικασμένο να αποτύχει, αλλά να ανακαλύπτει τον παλιό καλό εαυτό τής ακμής της. Είναι η πρώτη φορά που συμπεριφέρεται σαν εκείνο το κλειστό κλαμπ που ήταν κάποτε και στο οποίο αποτελούσε σπάνια τύχη να ανήκει κανείς, ενώ στις πόρτες του συνωστιζόταν κόσμος και κόσμος. Η Ευρώπη έγινε και πάλι σνομπ.

Μένει να φανεί εάν περισσότερο από μια ψυχολογική κατάσταση πρόκειται για μια πολιτική στάση. Στην πρώτη περίπτωση, η Ευρώπη θα μπορούσε να βυθιστεί και πάλι σε μια κρίση ταυτότητας, προσανατολισμού και αναζήτησης των συντεταγμένων της στον κόσμο. Αν όμως δεν είναι τόσο ψυχολογικά ευμετάβλητη, εάν η αντίδρασή της υπαγορεύτηκε από το πολιτικό της ένστικτο, τότε βρισκόμαστε ενώπιον ενός είδους επανεκκίνησης. Σε ένα πάρτι από το οποίο δεν θα θέλει στο εξής να λείψει κανείς.