Το πιο ενδιαφέρον κομμάτι της ιστορίας ενός δημοψηφίσματος γράφεται συνήθως μετά τις κάλπες. Οπως αποδεικνύεται όμως, η ιστορία του βρετανικού δημοψηφίσματος πριν από την 23η Ιουνίου είναι εξίσου ενδιαφέρουσα με αυτήν που γράφεται εδώ και τέσσερις ημέρες. Ο λόγος είναι ότι η πολιτική μικροϊστορία του Λονδίνου μοιάζει με αυτήν την Αθήνας και του ελληνικού δημοψηφίσματος. Γιατί όσο και αν είναι πρόωρο να προβλέψει κανείς τι θα γίνει από εδώ και μπρος, γίνεται όλο και πιο σαφές τι συνέβη πριν: η καμπάνια του Brexit στηρίχθηκε σε ψέματα και στην επιδεικτική περιφρόνηση της πραγματικότητας.

«Υπάρχουν ψεύτες. Κι έπειτα υπάρχουν ο Μπόρις Τζόνσον και ο Μάικλ Γκόουβ» έγραψε ο Νικ Κόεν στον «Γκάρντιαν». Μπαίνει κανείς στον πειρασμό να προσθέσει στη λίστα του ψεύδους πολλούς από εκείνους που υπερασπίστηκαν την εκστρατεία του «Οχι» εδώ στην Αθήνα πέρυσι το καλοκαίρι. Να υπενθυμίσει την καταφανή τους άρνηση απέναντι στο γεγονός ότι το δημοψήφισμα γινόταν ουσιαστικά για μια πρόταση που δεν υπήρχε πια στο τραπέζι, την εξωπραγματική επιμονή τους ότι η απόρριψη μιας ανύπαρκτης πρότασης θα ενίσχυε τη διαπραγματευτική θέση της χώρας, τις λοιδορίες και την ειρωνεία απέναντι σε εκείνους που επισήμαναν το αυτονόητο: ότι το «Οχι» θα έφερνε μια καταστροφή και ότι το κόστος θα ήταν τεράστιο ακόμη κι αν γινόταν «Ναι» –τελικά ήταν κάπου 100 δισ. ευρώ.

Αν υπάρχει κάτι που συνδέει την επόμενη ημέρα των δύο δημοψηφισμάτων είναι η παγωμάρα στο στρατόπεδο των νικητών. Οι Brexit πέτυχαν τον ονειρικό τους θρίαμβο, αλλά δεν πανηγυρίζουν ακριβώς –όπως δεν πανηγύριζε και το Μαξίμου το βράδυ της 5ης Ιουλίου του 2015. Η διαχείριση της νίκης και εκεί και εδώ ταυτίστηκε με την προετοιμασία της κοινής γνώμης, ή του πυρήνα που είχε εξαπατηθεί, για την αλήθεια. Από αυτό το σημείο αρχίζει να γράφεται η μακροϊστορία.

Τελευταία Νέα