Κόντρα στο ρεύμα της Ιστορίας και με τη βρετανική κοινή γνώμη παραδοσιακά αμφίθυμη απέναντι στην Ευρώπη, ο Κάμερον οδήγησε τη χώρα του στο δημοψήφισμα της Πέμπτης. Και στην έξοδο από την Ευρώπη. Εκπληρώνοντας μια προεκλογική δέσμευση που είχε αναλάβει προκειμένου να κατευνάσει τις τάξεις των ευρωσκεπτικιστών στο κόμμα του. Υποτιμώντας το ρεύμα του λαϊκισμού και ευρωσκεπτικισμού που σαρώνει όχι μόνο τη χώρα του αλλά όλη την Ευρώπη. Και υπερτιμώντας τη δική του δυνατότητα να σύρει το βρετανικό άρμα προς την ευρωπαϊκή κατεύθυνση.

Τερτίπια της Ιστορίας. Ο Κάμερον και οι Βρετανοί κατάφεραν μόνοι τους ό,τι δεν είχε καταφέρει ο Ντε Γκολ εις βάρος τους. Οταν μπλοκάρισε την είσοδο της Βρετανίας στην Κοινότητα δύο φορές, φοβούμενος ότι θα αποτελούσε τον «αμερικανικό δούρειο ίππο στην Ευρώπη».

Οι Βρετανοί ήταν παραδοσιακά αμφίθυμοι απέναντι στην Ευρώπη. Ηταν η γεωπολιτική τους θέση που τους έδινε απόσταση ασφαλείας από τον ευρωπαϊκό χώρο. Και τους έδινε τη δυνατότητα να μένουν μακριά από τις ευρωπαϊκές ίντριγκες. Παρεμβαίνοντας μόνο ως εξωχώριος εξισορροπητής. Οποτε χρειαζόταν να μεταβάλουν την ισορροπία δυνάμεων υπέρ των βρετανικών συμφερόντων. Στο μυαλό των περισσότερων Βρετανών η Βρετανία ήταν μια αυτοκρατορία και παραμένει μια μεγάλη ναυτική δύναμη. Ο Τσόρτσιλ και η βρετανική ελίτ έβλεπαν τη Βρετανία στο επίκεντρο τριών ομόκεντρων γεωπολιτικών κύκλων. Της κοινοπολιτείας, της ειδικής σχέσης με την Αμερική και της Ευρώπης. Ο Τσόρτσιλ υποστήριζε μεν τη συμμετοχή της Βρετανίας στην Ευρώπη αλλά με όρους. Οπως χαρακτηριστικά τόνιζε, «είμαστε με την Ευρώπη αλλά όχι της Ευρώπης. Είμαστε συνδεδεμένοι, αλλά δεν συμπεριλαμβανόμαστε. Ενδιαφερόμαστε και συνεταιριζόμαστε, αλλά δεν απορροφόμαστε».

Η συμμετοχή της Βρετανίας στο ευρωπαϊκό εγχείρημα ήλθε σε μια περίοδο επαναπροσδιορισμού των γεωπολιτικών της προτεραιοτήτων. Προκειμένου να επηρεάσει τη διαδικασία της ευρωπαϊκής ενοποίησης και να αποτελέσει αντίβαρο στον γαλλογερμανικό άξονα. Αποκομίζοντας συγχρόνως τα οφέλη από τη συμμετοχή στην κοινή αγορά. Ποτέ όμως δεν ήταν ψήφος εμπιστοσύνης για τη δημιουργία μιας ομόσπονδης Ευρώπης. Οπως άλλωστε κατέστησε σαφές η Μάργκαρετ Θάτσερ στην ιστορική ομιλία της στην Μπριζ.

Το timing που επέλεξε ο Κάμερον για το δημοψήφισμα δεν μπορούσε να είναι χειρότερο. Το ευρωπαϊκό όραμα έχει θαμπώσει. Η οικονομική κρίση μαζί με το Προσφυγικό – Μεταναστευτικό και την τρομοκρατία δοκιμάζουν την εμπιστοσύνη των πολιτών στους ευρωπαϊκούς θεσμούς.

Σε αυτό το περιβάλλον οι Βρετανοί επέλεξαν να είναι ένα νησί προστατευτισμού σε μια θάλασσα παγκοσμιοποίησης. Είναι πολιτικός αταβισμός. Οπως θα φανεί από τις οικονομικές συνέπειες και τις φυγόκεντρες τάσεις στο ίδιο το Ηνωμένο Βασίλειο. Καθώς η Σκωτία και η Βόρεια Ιρλανδία μπορεί να προτιμήσουν την Ενωμένη Ευρώπη από το Ηνωμένο Βασίλειο. Οσο για την Ευρώπη, ας μην βιαστούμε για επικήδειους. Η ταλάντωση του εκκρεμούς μπορεί να είναι προς την κατεύθυνση της περαιτέρω ενοποίησης και όχι της διάλυσης.

Ο Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος είναι καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου και πρώην υπουργός

Τελευταία Νέα