Από χθες μια σειρά αναλυτών επιχειρεί να μας πείσει πως τα 17 εκατομμύρια Βρετανών που ψήφισαν Leave (Brexit) είναι οπαδοί του Φάρατζ και άρα ακροδεξιοί ευρωσκεπτικιστές. Καταλαβαίνω το άγχος και το αδιέξοδο που έχει επιφέρει η αρχιτεκτονική της ΕΕ –που όποτε δίνεται η δυνατότητα στους λαούς την αποδοκιμάζουν –αλλά το UKIP του Φάρατζ πήρε μόνο 3,8 εκατομμύρια ψήφους στις τελευταίες εκλογές. Η δεξαμενή της αποδοκιμασίας της Πέμπτης ήταν ευρεία, επεκτείνεται σε πλατιά περιοχή και προφανώς δεν τέμνεται με τον Σόρος, το City, τον Μπέκαμ και τον Κόρμπιν (που ψήφισαν «Ναι»).

Η ήττα των παλιών εκφράσεων εξουσίας και η απονομιμοποίηση μοιάζει να διαπερνούν όλη την Ευρώπη. Το πλήθος των φτωχών ψήφισε κατά της ΕΕ. Το γεγονός πως δεν υπήρχε μια δημοκρατική – αριστερή πλατφόρμα να αγκαλιάσει το Leave δεν είναι πρόβλημα ακριβώς του βρετανικού λαού. Ο συσχετισμός και η διαπάλη είναι μεγέθη που συστέλλονται και διαστέλλονται. Προφανώς σε στιγμές όξυνσης τα μέτωπα μετρούν επικεφαλής. Κάποιος εκταμιεύει την κάθε πλευρά. Και προφανώς η κάθε όχθη στο βρετανικό δημοψήφισμα ήταν μεικτή και ανομοιογενής. Πολύ περισσότερο για μια πρώην αυτοκρατορία που έχει μια υβριδική σχέση με την ΕΕ, μονίμως ιδιότυπη και στο φόντο διαφορετικού πολιτικού συσχετισμού.

Από το να εξετάζεις όμως με προσοχή το «Οχι» της βρετανικής εργατικής τάξης μέχρι να το χαρίζεις ή να το ταυτίζεις με την Ακροδεξιά, κάποιο πρόβλημα έχει η ανάλυσή σου. Για παράδειγμα, υπήρχε και η αδύναμη αλλά υπαρκτή καμπάνια του Lexit (Brexit απ’ τα Αριστερά) που αποδοκίμαζε την ΕΕ ως τοπίο λιτότητας. Και πολύ περισσότερο το Brexit πλειοψήφησε στους φτωχούς και στους συμπιεσμένους της λιτότητας. Η αίσθηση πως οι λαοί ζουν ερήμην των αποφάσεων και των κεκτημένων που οι ίδιοι απέσπασαν με συλλογικούς αγώνες οδηγεί αναπόφευκτα σε αμφισβήτηση του σχήματος. Από την άλλη, η ταύτιση του αντι-ΕΕ ρεύματος είναι το ύστατο αφήγημα του σημερινού συστημικού μπλοκ στην Ευρώπη. Από τον Τσίπρα μέχρι τον Τουσκ, η νέα επινόηση είναι πως όποιος δεν θέλει ΕΕ ανήκει στη μαύρη επικράτεια. Θα έχει ενδιαφέρον να μας πουν πώς βλέπουν οι ίδιοι το καθεστώς Κιέβου ή τα πεπραγμένα σε Ουγγαρία ή Πολωνία.

Παραφράζοντας τον Μαρξ: Ενα φάντασμα πλανιέται πάνω από την Ευρώπη. Το αντι-ΕΕ φάντασμα. Ολες οι δυνάμεις της γερασμένης Ευρώπης ενώθηκαν σε μια ιερή συμμαχία για να το κυνηγήσουν: οι χρηματοοικονομικές ελίτ. Ο Σόιμπλε και ο Γιούνκερ. Ανανήψαντες αριστεροί και καινοτόμοι των ΕΣΠΑ. «Αυτός είναι ο τρόπος που ο κόσμος τελειώνει/ όχι με ένα πάταγο αλλά με έναν λυγμό».