Οι Βρετανοί είχαν ανέκαθεν ένα κόμπλεξ απέναντι στους υπόλοιπους Ευρωπαίους. Η ιστορία τους, από το 1689 μέχρι σήμερα, χαρακτηριζόταν πάντα από σταθερότητα. Η ηπειρωτική Ευρώπη γνώρισε αυτό το διάστημα μεγάλη αναταραχή: τη Γαλλική Επανάσταση του 1789, την αποτυχία των φιλελεύθερων επαναστάσεων του 1848, την Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917. Το Ηνωμένο Βασίλειο έμεινε έξω απ’ όλα αυτά. Επιπλέον, ήταν η μόνη μεγάλη ευρωπαϊκή δύναμη που δεν γνώρισε ούτε φασισμό ούτε κατοχή. Οι Βρετανοί δεν έχουν κανέναν λόγο να ντρέπονται γι’ αυτά που έκαναν οι παππούδες τους, επισημαίνει με συνέντευξή του στη «Λιμπερασιόν» ο Βέρνον Μπόγκντανορ, καθηγητής Συνταγματικής Ιστορίας στο King’s College. Ο πατριωτισμός είναι γι’ αυτούς ένα ευγενές συναίσθημα. Εκεί πάνω πάτησαν οι Brexiters. Και χάρισαν στη χώρα την επανάσταση που της έλειπε.

Σε είκοσι ή τριάντα χρόνια από σήμερα, τα δικά μας παιδιά και εγγόνια που θα μελετούν την ιστορία της διάλυσης της Ευρώπης θα μας αντιμετωπίζουν με έκπληξη, ίσως και με μια δύσκολα συγκαλυμμένη περιφρόνηση. Καλά, τίποτα δεν είχατε καταλάβει; Είχατε τόσες ενδείξεις, για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα, και εξακολουθούσατε να ζείτε με τις ψευδαισθήσεις σας; Εστω κι αν σας αιφνιδίασε τόσο πολύ το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στη Βρετανία, δεν έπρεπε να περιμένετε στη συνέχεια την παραίτηση του Ρέντσι, τη νίκη του Τραμπ, τον θρίαμβο της Μαρίν Λεπέν, την εκτίναξη του AfD στη δεύτερη θέση; Κάθε φορά μένατε άναυδοι. Κάθε φορά τα βάφατε μαύρα. Κι όταν τελικά ήρθε το Grexit δεν είχατε πια δύναμη ούτε να αντιδράσετε.

Υπάρχει βέβαια και η άλλη εκδοχή: το αντίο των Βρετανών να προκαλέσει επιτέλους την αφύπνιση της Ευρώπης. Αντίθετα με τους γέρους της Βρετανίας, που θυσίασαν με το μαζικό τους «out» το μέλλον των νέων συμπατριωτών τους, οι γέροι της υπόλοιπης Ευρώπης να αξιοποιήσουν αυτή την ευκαιρία για να προσφέρουν στους νέους μια πιο ελκυστική ήπειρο. Στους φόβους για τους πρόσφυγες, στην ανησυχία από την αύξηση των ανισοτήτων, στην κόπωση από τη διαρκή λιτότητα, στη δυσπιστία απέναντι στις ελίτ, να απαντήσουν με περισσότερη δημοκρατία, με μεγαλύτερες επενδύσεις και με τον επαναπροσδιορισμό του ευρωπαϊκού σχεδίου. Στη βρετανική επανάσταση του λαϊκισμού και της ξενοφοβίας, να αντιτάξουν μια επανάσταση της δικαιοσύνης και του ανθρωπισμού. Στην πλάνη της εθνικής κυριαρχίας, να αντιπροτείνουν την ισότιμη συνεργασία.

Ποια από τις δύο εκδοχές θα επικρατήσει; Θα εξαρτηθεί από την τόλμη που θα επιδείξουν το προσεχές διάστημα οι ηγέτες της Γαλλίας και της Γερμανίας. Η κατάσταση δεν επιτρέπει μεγάλη αισιοδοξία. Ο Ολάντ δέχεται πίεση από τα αριστερά. Η Μέρκελ δέχεται πίεση από τα δεξιά. Τα σχέδια που είχαν επεξεργαστεί σε περίπτωση νίκης του Brexit περιορίζονταν στην ενίσχυση της συνεργασίας τους στους τομείς της ασφάλειας και της άμυνας. Δεν είναι αρκετό. Η πρόκληση που έχουν να αντιμετωπίσουν είναι να εξηγήσουν γιατί η ενωμένη Ευρώπη πρέπει να συνεχίσει να υπάρχει. Η αποστολή τους είναι να προσφέρουν ένα νέο ευρωπαϊκό όραμα.

Και, φυσικά, να βρουν τρόπο να εντάξουν σε αυτό το όραμα τους προδομένους Βορειοϊρλανδούς και Σκωτσέζους.

Τελευταία Νέα