Οσο συμβολικό ρόλο έχει η προτομή ενός λογοτέχνη σε έναν δημόσιο χώρο, ανάλογο –ίσως και μεγαλύτερο –συμβολισμό έχει και η κλοπή της. Διότι μόνο ως απαξίωση της αστικής πολιτιστικής κουλτούρας μπορώ να εκτιμήσω τη «σφαγή», πριν από μερικές μέρες, των Αγγελου Τερζάκη, Κώστα Ουράνη, Γιώργου Θεοτοκά, Κωστή Μπαστιά και Παντελή Χορν στην υπαίθρια γλυπτοθήκη του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Αθηναίων. Ως ένα μήνυμα ότι «εμείς αυτούς δεν τους χρειαζόμαστε και καλά θα κάνετε να μην τους χρειάζεστε κι εσείς». Το συγκεκριμένο περιστατικό είναι η εκκωφαντική επικοινωνία αυτής της διάχυτης αίσθησης. Η υπόκωφη –χωρίς να συνδέω, σε καμιά περίπτωση, τις πηγές από τις οποίες εκπορεύεται –είναι η άποψη του υπουργού Παιδείας ότι η διδασκαλία των Αρχαίων είναι «παρά φύσιν». Οπως επίσης τα συνεχή και επαναλαμβανόμενα ορθογραφικά και νοηματικά λάθη στις πρωθυπουργικές διαδικτυακές αναρτήσεις ή η τάση υποκατάστασης της γνώσης με ιδεολογικές εμμονές.

Το χειρότερο όμως δεν είναι αυτό. Οι βανδαλισμοί και οι υπουργικές δηλώσεις, γενικώς, μπαίνουν αυτόματα στο μάτι του κυκλώνα της επικαιρότητας και προκαλούν τη δημόσια, έστω και ασυνείδητη, κατακραυγή ή τρολάρισμα. Ο κίνδυνος είναι η απόπειρα μιας υπό σύσταση νέας αυτοαποκαλούμενης ιντελιγκέντσιας –που αποτελείται από τα απομεινάρια του προ Μνημονίων λάιφσταϊλ και νέων καιροσκοπικών εισοδιστών –να φέρει τη διανόηση, ως έννοια, στα μέτρα της. Ετσι βλέπω και ακούω τηλεοπτικά μαγκάκια να αποκαλούν τον τάδε λογοτέχνη «θεούλη», κοσμικές να «νοικιάζουν» προς φωτογράφιση ανθρώπους του πνεύματος, στιχοπλόκους να αυτοσυστήνονται ως διανοούμενοι και λαϊκούς αφηγητές ως συγγραφείς. Μια πνευματικότητα που δεν έρχεται ως συνέχεια από το παρελθόν τους αλλά αυτοολοκληρώνεται μέσα στο 24ωρό τους, στριμωγμένη ανάμεσα σε άλλες συνήθειες. Ως συνήθεια και αυτή και όχι ως ανάγκη. Και κάπως έτσι καταντά αγοραία. Σε αυτές τις συνθήκες, τι χρειάζεται στ’ αλήθεια ο Τερζάκης; Αφού δεν ζει ώστε να τον καλέσουν σε γεύμα ή να ποζάρουν δίπλα του. Αλλά και γενικά τι χρειάζεται σε μια χώρα που υπουργός κρίνει ότι ένας νόμος είναι «ασαφές»;

Δεν πειράζει. Ας κρατήσουμε τον Τερζάκη, έστω και χωρίς προτομή, όσοι τον έχουμε ανάγκη. Αυτοί που, έφηβοι, χτυπούσαμε το κουδούνι του σπιτιού του για να τον γνωρίσουμε. Ενα κείμενό του με τίτλο «Νεκρές ψυχές» που δημοσιεύτηκε στο «Βήμα» τον Οκτώβριο του 1972 μοιάζει σαν προφητική απάντηση στον «αποκεφαλισμό» του: «Η κρίση των αξιών στον καιρό μας είναι κατά βάθος τύψεις συνειδήσεως αλλά που έχουν φροντίσει πριν να αυτοκτονήσουν, δηλαδή να αυτοεξουδετερωθούν. Αποτέλεσμα: ο κόσμος γέμισε νεκρές ψυχές. Το καθεστώς που έχει δημιουργηθεί έτσι, μήτε κινδυνεύει μήτε οραματίζεται τίποτα καλύτερο. Ο αγώνας όλων είναι να προσχωρήσουν το ταχύτερο, να μπούνε και αυτοί στον συνεταιρισμό, να αποκτήσουν μερίδιο στα κέρδη. Είναι η μεταβολή σε αγορά. Τι Θεό θέλετε να έχει μια αγορά;».