Επιστρέφουμε στο καλοκαίρι του 2015; Ή επιστρέφουμε πάντα στο ίδιο σημείο, στο σημείο εκκίνησης μιας κρίσης που το πολιτικό σύστημα δεν έχει πάψει να διαιωνίζει επτά χρόνια τώρα; Ή μήπως –ακόμη χειρότερα –αυτή τη φορά δεν έχουμε να κάνουμε με μια επιστροφή στην άνοιξη του ’09, τον εκλογικό Μάιο και τον εκλογικό Ιούνιο του ’12 ή το καλοκαίρι του ’15, αλλά με την αρχή μιας νέας κρίσης, πιο βαθιάς και πολύ πιο οδυνηρής από την προηγούμενη; Σε μια τέτοια περίπτωση δεν μιλάμε για το σημείο μηδέν, αλλά για κάτι λιγότερο από μηδέν. Για μια καταστροφή με τεράστιο οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό κόστος, για μια βουτιά σε ένα κενό από το οποίο είναι αδύνατον να επιστρέψει κανείς.

Ο Αλέξης Τσίπρας δεν έχει φαινομενικά μεγάλη σχέση με τον Κλέι, τον ήρωα του μυθιστορήματος του Μπρετ Ιστον Ελις. Το «Λιγότερο από μηδέν» του αμερικανού συγγραφέα είναι μια κατάδυση στην πιο σκοτεινή πλευρά της κοινωνίας της ευμάρειας, όχι σε μια κοινωνία οικονομικής συρρίκνωσης. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ διαθέτει, ωστόσο, μερικά από τα χαρακτηριστικά που είναι παντού στο βιβλίο: τις τάσεις αυτοκαταστροφής, το περιβάλλον παρακμής, μια κάποια ροπή προς τον μηδενισμό, την καθαρά υλιστική απόλαυση της εξουσίας, την εξάρτηση από αυτήν σαν να είναι μια ναρκωτική ουσία χωρίς την οποία τα μέλη της αισθάνονται πως δεν μπορούν να ζήσουν πια, πως ακυρώνεται ο λόγος της ύπαρξής τους.

Ποιος ενσαρκώνει καλύτερα αυτό το περιβάλλον; Η αβάσταχτη ελαφρότητα του Κατρούγκαλου και του Φλαμπουράρη ή η πολιτική κατάθλιψη του Τσακαλώτου; Ο ιδεοληπτικός κόσμος του Μπαλτά και του Σκουρλέτη ή η αίσθηση παντοδυναμίας του Παππά; Οι μασκέ εμφανίσεις του Καμμένου ή οι νύχτες διασκέδασης της Γεροβασίλη; Είναι όλα αυτά μαζί. Και είναι το «λιγότερο από μηδέν» μιας ολόκληρης κυβέρνησης.