[Κραυγές και ψίθυροι] Τα Νομπέλ των ανθρώπων

Γενικώς δεν πιστεύω στα εθνικά χαρακτηριστικά αλλά ο Μ. Καραγάτσης στο «Αίμα χαμένο και κερδισμένο» περιγράφει το αλλοπρόσαλλο του Ελληνα με λόγο εντυπωσιακά απλό και περιεκτικό συγχρόνως –πώς θα μπορούσε να το έκανε διαφορετικά. «Πρόκειται», λέει, «για τον παράξενο αυτόν άνθρωπο που μπορεί με το ίδιο πάθος να σκοτώσει και να σκοτωθεί σήμερα για ένα υψηλό ιδανικό, αύριο για ένα αλόγιστο πείσμα και μεθαύριο για ένα ευτελές συμφέρον». Να λοιπόν οι «παράξενοι αυτοί άνθρωποι» των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, με σοβαρή προοπτική για την υποψηφιότητα του επόμενου βραβείου Νομπέλ Ειρήνης. Σε μια από τις δυσκολότερες στιγμές της μεταπολεμικής ιστορίας μας. Μάλλον και της Ευρώπης ολόκληρης.

Είναι απλώς και μόνο το πάθος για τα υψηλά ιδανικά που έφεραν τους νησιώτες μας στο κατώφλι αυτής της υποψηφιότητας; «Την πρώτη σπρωξιά για να πέσεις στο νερό», μου έλεγε φίλος που πηγαινοέρχεται τον τελευταίο καιρό στην πατρίδα του, τη Λέσβο, ως εθελοντής διασώστης, «σου τη δίνει το όραμα της αυταπάρνησης. Γρήγορα όμως μεταλλάσσεται σε ντόπα. Που σε βγάζει έξω από τα όρια της λογικής, ακόμη και της προσωπικής σου ασφάλειας. Οταν πέφτω και ξαναπέφτω στη θάλασσα –εγώ που δεν έκανα μπάνιο μετά τις 30 Αυγούστου -, όταν βγάζω το ρούχο μου για να τυλίξω ένα παιδί που κροταλίζουν τα δόντια του από το κρύο δεν υπάρχει κανένα υψηλό ιδανικό. Μόνο πείσμα υπάρχει». Είναι όμως η παλιά συμμαθήτρια που με προτρέπει να πάω, για δικό μου καλό, έστω για δύο – τρεις ημέρες στις πορτοκαλί (λόγω των συσσωρευμένων σωσιβίων) παραλίες. «Δεν ξέρεις πώς είναι να σε κοιτάει στα μάτια, να γραπώνεται από πάνω σου ένας άνθρωπος καθώς τον τραβάς από τη θάλασσα στη στεριά, δηλαδή από τον θάνατο στη ζωή. Πόσες ευκαιρίες έχεις να το ζήσεις αυτό εγκλωβισμένη στην κανονικότητα; Κάν’ το για δικό σου συμφέρον».

Για το πείσμα λοιπόν, το ψυχικό κέρδος, το όραμα. Ή, απλώς, γιατί αυτό σε έχει μάθει η ζωή να κάνεις. Σαν τη γιαγιά με τα πρησμένα από τη φλεβίτιδα πόδια που τάιζε με το μπιμπερό το μωρό της προσφυγοπούλας. Είμαι σίγουρη πως ούτε καν υποψιάστηκε τον συμβολισμό της κίνησής της, πολύ περισσότερο τη συμβολικότητα της φωτογραφίας της. Κι αν το νησί της τιμηθεί με το Νομπέλ, θα νιώσει ίσως κάποια στιγμιαία χαρά για κάτι που μάλλον δεν θα έχει καταλάβει ακριβώς περί τίνος πρόκειται και μετά θα συνεχίσει να μαγειρεύει στα ίδια κατσαρόλια. Γι’ αυτόν και μόνο τον λόγο αξίζει το βραβείο.