Ο τελευταίος εθνικός διάλογος που έγινε στη Φινλανδία για την Παιδεία κράτησε κάπου δέκα χρόνια. Και το αποτέλεσμά του ήταν ένα εκπαιδευτικό σύστημα το οποίο εκτόξευσε τους φινλανδούς μαθητές στην κορυφή των διεθνών αξιολογήσεων. Η επιτυχία αυτή μπορεί να αναζητηθεί σε μια σειρά από λόγους. Ο ένας σχετίζεται με το βασικό ερώτημα: οι Φινλανδοί αναρωτήθηκαν τι είδους σχολείο θέλουν για τα παιδιά τους, όχι τι θα κάνουν με τους αιώνιους φοιτητές. Ενας άλλος λόγος ήταν ότι ο διάλογος έγινε χωρίς τις ιδεολογικές εμμονές του καθενός. Η βασική πυξίδα ήταν το μέλλον των νέων σε ένα διεθνές περιβάλλον που γινόταν όλο και πιο ανταγωνιστικό, όχι τα πολιτικοκοινωνικά φορτία της δικής τους νιότης.

Χθες ξεκίνησε εδώ ακόμη ένας εθνικός διάλογος για την Παιδεία. Δεν χρειάζεται καν να τους μετρήσει κανείς, είναι ο νιοστός. Και το αποτέλεσμά του είναι προδιαγεγραμμένο. Πρώτον, επειδή θα κρατήσει μέχρι τον Απρίλιο. Δεύτερον, επειδή οι βασικές αλλαγές στις οποίες προσανατολίζεται η ηγεσία του υπουργείου Παιδείας έχουν ήδη εξαγγελθεί. Τρίτον, επειδή και αυτές οι αλλαγές σερβίρονται ως ακόμη μια μεγάλη εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Και τέταρτον, επειδή όλος αυτός ο υποτιθέμενος μεταρρυθμιστικός οίστρος δεν κρύβει μόνο έναν φαραωνικό ιδεασμό αλλά και έναν πολιτικό στόχο: να κατεδαφιστεί ό,τι είχαν προλάβει να χτίσουν οι προηγούμενοι.

Στον εθνικό διάλογο που ξεκίνησε στην Ελλάδα χθες, η Φινλανδία μπορεί να χρησιμεύσει ως αντιπαράδειγμα. Μπορεί να προσληφθεί ως μια σκανδιναβική ιδιοτροπία από την οποία δεν έχει να διδαχθεί κανείς τίποτε. Στο μεταξύ, και μέχρι την επόμενη υποτιθέμενη μεγάλη εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που θα σαρώσει τη σημερινή, το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα θα παραμείνει το πιο εξισωτικό και συγχρόνως το πιο άνισο της Ευρώπης, δηλαδή το πιο αναχρονιστικό και το πιο συντηρητικό σε έναν κόσμο που αλλάζει ταχύτατα. Και θα παραμείνει τέτοιο επειδή εδώ τον εθνικό διάλογο τον κάνουν αυτοί που τον κάνουν. Ενώ στη Φινλανδία τον επόμενο εθνικό διάλογο θα τον κάνουν οι σημερινοί φινλανδοί μαθητές.