Η κατάρριψη του ρωσικού μαχητικού αεροσκάφους από την Τουρκία δεν οφείλεται σε αντίδραση της στιγμής. Εντάσσεται σε έναν ευρύτερο σχεδιασμό της Αγκυρας για τις εξελίξεις στην εγγύς περιφέρειά της. Ρωσία και Τουρκία έχουν αντίθετα συμφέροντα και επιδιώξεις στην περιοχή.

Στον συριακό εμφύλιο, η Αγκυρα είχε εξαρχής ταχθεί υπέρ της ανατροπής του καθεστώτος Ασαντ. Χρησιμοποιώντας ως μοχλό τους τουρκομάνους αντικαθεστωτικούς. Η Ρωσία αντίθετα είδε στην επιβίωση του Ασαντ την αναβίωση της επιρροής της στη περιοχή. Και οι δυο χώρες αρχικά υποβάθμισαν την απειλή του ISIS. Οταν μπήκαν στη μάχη εναντίον του, το έκαναν προσχηματικά και για διαφορετικούς λόγους. Η Ρωσία για να εξουδετερώσει τους αντιπάλους του Ασαντ. Και η Τουρκία για να εξουδετερώσει τους Κούρδους της Συρίας. Και να αποτρέψει την de facto δημιουργία κουρδικού κράτους στα σύνορά της.

Η διογκούμενη απειλή του ISIS και η επίθεση της 13ης Νοεμβρίου στο Παρίσι άλλαξαν τα δεδομένα και τις ισορροπίες. Η ανάγκη της άμεσης αντιμετώπισης του ISIS έφερε τη σύγκλιση της Δύσης με τη Ρωσία. Και έναν διαφαινόμενο συμβιβασμό για το μέλλον του Ασαντ.

Η Τουρκία είδε ξαφνικά όλο τον σχεδιασμό της στην περιοχή να καταρρέει. Τους τουρκομάνους αντικαθεστωτικούς συμμάχους της να καταστρέφονται από τους ρωσικούς βομβαρδισμούς. Το καθεστώς Ασαντ να ενισχύεται και να επιβιώνει. Και τους Κούρδους της Συρίας να αναβαθμίζονται σε στρατιωτικούς εταίρους της Δύσης. Καθώς παραμένουν οι μόνες αξιόπιστες χερσαίες δυνάμεις που επιχειρούν κατά του ISIS.

Μπροστά στον κίνδυνο να διαμορφωθούν οι εξελίξεις στην περιοχή ερήμην της και εις βάρος των συμφερόντων της, η Τουρκία αντέδρασε. Με μια κίνηση υψηλού αλλά όχι απαγορευτικού ρίσκου. Ηταν μια κίνηση διεμβολισμού της διαφαινόμενης σύγκλισης Ρωσίας Δύσης. Ηταν μήνυμα προς τη Ρωσία με την προκαταβολική σιγουριά της στήριξης που θα έχει μια χώρα – μέλος του ΝΑΤΟ απέναντι στη Ρωσία. Ηταν μήνυμα και προς τη Δύση ότι η συμπόρευσή της στην περιοχή θα έχει όρους και υψηλό τίμημα.

Σε πρώτη ανάγνωση η Τουρκία βγαίνει κερδισμένη. Πήρε αμέσως δήλωση στήριξης από τον αμερικανό πρόεδρο και κάλυψη, όπως ήταν φυσικό, από το ΝΑΤΟ. Η σύνοδος ΕΕ – Τουρκίας κατέληξε σε συμφωνία για διάθεση 3 δισ. για τους σύρους πρόσφυγες. Και σε ξεπάγωμα της ενταξιακής της διαπραγμάτευσης. Ενώ η ρωσική αντίδραση ήταν μάλλον αντιμετωπίσιμη.

Μακροπρόθεσμα όμως η Τουρκία θα βρεθεί απομονωμένη. Ανάμεσα σε μια εχθρική Ρωσία, ένα αναβαθμισμένο εχθρικό Ιράν, μια εχθρική Συρία και το Κουρδικό σε χειρότερη μοίρα. Εχοντας επιδεινώσει τον τελευταίο καιρό τις σχέσεις της με το Ισραήλ και τη Δύση. Η εξωτερική πολιτική Νταβούτογλου για μηδενικά προβλήματα τείνει να εξελιχθεί σε εξωτερική πολιτική χωρίς συμμάχους.

Ο Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος είναι καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και πρώην υπουργός της ΝΔ

Τελευταία Νέα