Οσοι αυτοπροσδιορίζονται «προοδευτικοί» συχνά αναφέρονται εναντίον κάθε μορφής «τείχους» επειδή απομονώνει, αποκλείει, διαχωρίζει, δίνοντας έτσι τροφή σε εθνικισμό, ρατσισμό ή ξενοφοβία. Από την αρχαιότητα, η ιδέα του «τείχους» συμβολίζει την προστασία ή τον αποκλεισμό. Γκρέμιζαν τα τείχη για τους ολυμπιονίκες, αλλά και έκλειναν με τείχη τους πολίτες της Ανατολικής Γερμανίας για να μη φύγουν. Τον 20ό αιώνα η ιδέα του τείχους λόγω των «προοδευτικών» ιδεών ταυτίστηκε με την αντίδραση, το μίσος, τον πόλεμο, τον εγωισμό και τον αποκλεισμό. Ειδικά από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά, όταν οι καταστροφές και οι μαζικοί θάνατοι έφτασαν στο απόγειό τους, η έννοια της κατάργησης του τείχους ταυτίστηκε με το εξ ορισμού «καλό». Το αντίθετο ήταν το «κακό», ήταν ρατσισμός, απαρτχάιντ κ.λπ. Η αλληλεγγύη, η ειρήνη, το μοίρασμα ήταν έννοιες που αναπτύχθηκαν μέσα από τον συμβολισμό του γκρεμίσματος των «τειχών». Η κυρίαρχη αντίληψη ήταν να χτίζουμε γέφυρες όπου γκρεμίζουμε τα τείχη, να ενώνουμε αντί να χωρίζουμε.

Ωστόσο, χάρη στα όρια είναι σαφείς οι διαχωρισμοί. Το ποτάμι από τη θάλασσα, ο άνδρας από τη γυναίκα, ο άνθρωπος από το ζώο. Αυτός ο διαχωρισμός, προφανώς, δεν είναι ούτε αφ’ εαυτού «κακός» ούτε αφ’ εαυτού «καλός», η οριοθέτηση δεν σημαίνει μίσος η απόρριψη αλλά, αντίθετα, τη διατήρηση στο βασίλειο των φυσικών πραγμάτων. Σημαίνει επίσης ότι εξαιτίας των διαφορών, των συνόρων ή των ορισμών υπάρχει ισορροπία ταυτοτήτων. Σε αντίθετη περίπτωση, κυριαρχεί η σύγχυση. Αρα, το θέμα του «τείχους» δεν είναι τόσο απλό έως επικίνδυνα απλοϊκό, όπως συχνά πολύ εύκολα το θέτουν οι «προοδευτικοί» κύκλοι, οι οποίοι ταυτίζουν τα τείχη εξ ορισμού με φασισμό, ρατσισμό και άλλα ανάλογα. Χάρις στα σύνορα μπορούμε να αναρωτηθούμε για τα ταυτοτικά μας όρια, για την ύπαρξη ενός προσώπου ή ενός λαού σε ζητήματα γεωγραφικά, γλωσσικά, εθνικά, πολιτισμικά κ.ά. Οι εθνικές, πολιτικές, κοινωνικές και γεωγραφικές οντότητες έχουν συχνά ανάγκη ορίων για την επιβίωση και την εξέλιξή τους. Δεν είναι σωστή η ισοπεδωτική αντίληψη εξάλειψης κάθε μορφής «συνόρων». Αντίθετα, το ποιοτικό γνώρισμα της αναγκαίας σε όλους μας αυτογνωσίας είναι η αναζήτησή ορίων και διαφορών, που δεν εκφράζουν μίσος, ως βάση της προόδου μας.

Η ανάγκη ταυτότητας είναι ο θεμέλιος λίθος σωστού βηματισμού ενός προσώπου ή μιας ομάδας. Δίχως αυτήν απειλείται η ύπαρξη. Ο χώρος Σένγκεν, π.χ., είναι αναγκαίος για τις αποστάσεις ισορροπίας που θα αποτρέψουν αμαλγάματα μίσους. Η κατάργηση των συνόρων είναι προϊόν ενός ειδυλλιακού, ουτοπικού και ατοπικού κοσμοπολιτισμού.

Ο Δημοσθένης Δαββέταςείναι καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης, ποιητής, εικαστικός