Παρατηρώντας κανείς τον Μάσιμο ντ’ Αλέμα στο προχθεσινό φόρουμ για το μέλλον της Κεντροαριστεράς που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα, έμπαινε στον πειρασμό να σκεφτεί ότι ένα κομψό, μαύρο ιταλικό παπούτσι που συνδυάζει το δέρμα με το καστόρι και κουμπώνει με σκρατς ήταν το κατάλληλο υπόδημα για την περίσταση. Οχι χωρίς λόγο. Τα παπούτσια του βετεράνου ιταλού πολιτικού ήταν το πιο νεωτερικό στοιχείο σε ένα μάλλον συντηρητικό σύνολο, το οποίο αποτελούσαν ένα σκούρο γκρι κοστούμι και μια ακόμη πιο σκούρα γραβάτα.

Ο Μάσιμο ντ’ Αλέμα είναι σήμερα επικεφαλής του Ιδρύματος Ευρωπαϊκών Προοδευτικών Μελετών, ενός θινκ τανκ που συνδέεται άμεσα με το Ευρωπαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα. Και, κατά κάποιον τρόπο, στο ντύσιμο που επέλεξε για την εκδήλωση της Αθήνας αποτυπώθηκε το πρόβλημα της σύγχρονης σοσιαλδημοκρατίας. Ο ιδεολογικός χώρος, που πιστώνεται τη δημιουργία του κράτους πρόνοιας στον 20ό αιώνα, παλινωδεί στις αρχές του 21ου ανάμεσα σε συντηρητικές πολιτικές και την αγωνία τού να διατυπώσει έναν μοντέρνο λόγο που θα του δώσει πίσω τη χαμένη του αίγλη και το χαμένο του ακροατήριο.

Πώς θα καταφέρει κάτι τέτοιο; Δεν ξέρει ακόμη. Στην Ελλάδα τα κόμματα της Κεντροαριστεράς ασχολούνται με τη διάσπαση του χώρου –άρα αναζητούν τη συγκολλητική ουσία που θα τα ενώσει, αλλά χωρίς να τα ακυρώσει. Στον Ντ’ Αλέμα, ο οποίος έζησε στο πετσί του την ιταλική Κεντροαριστερά, τις μεταλλάξεις της και τις διασπάσεις της, όλα αυτά δεν είναι άγνωστα. Αυτό που αξίζει να κρατήσουν, όμως, οι έλληνες σύντροφοί του δεν είναι η συσσωρευμένη εμπειρία του. Είναι η υπενθύμιση κατά την παρέμβασή του στο φόρουμ ότι η σοσιαλδημοκρατία οφείλει να επαναπατρίσει μια δική της λέξη που σήμερα βρίσκεται υπό δεξιά κατοχή. Αυτή η χαμένη λέξη είναι «μεταρρύθμιση». Ο επαναπατρισμός της μεταρρύθμισης είναι το πρώτο βήμα για να βγει η σοσιαλδημοκρατία από το προσωπικό της βέρτιγκο. Κι αν το αποφασίσει, μπορεί να το κάνει φορώντας ένα ζευγάρι κομψά και μοντέρνα παπούτσια.