«Κανένας δεν ξεφεύγει από τον μεγάλο τροχό». Ο στίχος είναι από το περίφημο «O Pastor» του πορτογαλικού συγκροτήματος Madredeus που στα 90s γνώρισε δόξες. Οπου τροχός βάλτε Μνημόνιο (για τον Νότο). Ή και καπιταλισμό εν γένει. Και όπου αποτελέσματα εκλογών –εκεί –βάλτε ακόμη έναν στίχο. Ελληνικό αυτή τη φορά: «Ολα τριγύρω αλλάζουνε κι όλα τα ίδια μένουν». Πιο λιανά: η κυβερνητική Δεξιά βίωσε μια πύρρειο νίκη. Βεβαίως ο απερχόμενος πρωθυπουργός Κοέλιο γίνεται ο πρώτος που ενώ εφάρμοσε Μνημόνιο (και άρα λιτότητα), επανεκλέχθηκε. Οι Πορτογάλοι μάλλον δεν ξεχνούν πως στα νύχια της τρόικας τους έφερε το Σοσιαλιστικό Κόμμα, που επίσης στην κάλπη της Κυριακής έδειξε ότι δεν μπορεί να πείσει για ήπιο μεταμνημονιακό πρόγραμμα. Βοήθησε και το κάδρο του φυλακισμένου πρώην πρωθυπουργού και Σοσιαλιστή Σόκρατες για υπόθεση διαφθοράς.

Και μπορεί το Μνημόνιο να μην υφίσταται για τη συμπαθή χώρα, αλλά το παράδειγμά της οδηγεί σε τουλάχιστον μελαγχολικές σκέψεις: η λιτότητα παραμένει. Οι νέοι ξενιτεύονται μαζικά. Η ανεργία καλπάζει. Η κλήση ενός ασθενοφόρου κοστίζει είκοσι ευρώ. Η δημοσιονομική «διάσωση» των Πορτογάλων άφησε κοινωνικά χαλάσματα. Εδώ μπορούμε να πάρουμε μια γεύση από την εξής νέα συνταγή: Μνημόνιο, χωρίς Μνημόνιο. Υπάρχει εξάλλου και το διαρκές Σύμφωνο Δημοσιονομικής Σταθερότητας για την Ευρώπη, που δεν αφήνει και πολλές χαραμάδες.

Επιστρέφοντας όμως στα της Πορτογαλίας και στα εκλογικά αποτελέσματα «διαβάζουμε» μια σημαντική λεπτομέρεια: δεν έχει προκύψει εδώ αντίστοιχος ΣΥΡΙΖΑ. Ισως και το Μνημόνιο Τσίπρα ανάσχεσε κάθε τέτοιο εγχείρημα. Ή τουλάχιστον συνέβαλε. Το Μπλόκο (Αριστερό Μπλοκ) διπλασίασε τις δυνάμεις του, αλλά μάλλον είναι πολύ μακριά μια σύμπραξη με τους μετανοημένους Σοσιαλιστές. Ενα σχήμα που ενδέχεται να φορεθεί πολύ στον γονατισμένο Νότο. Και, άρα, να διαμορφώσει νέα κυβερνητικά σχήματα.

Φαίνεται πως οι πειραματισμοί στους Πορτογάλους δεν είναι τόσο αρεστοί. Προσθέστε πως τον τόνο δίνει ο μεσήλικος κορμός της κοινωνίας αφού οι νεολαίοι φτιάχνουν (όπως είπαμε παραπάνω) τα μπαγκάζια τους. Ενα στοιχείο μόνο: 485.000 άνθρωποι στη χώρα έχουν φύγει από το 2011 έως το 2014. Επίσης, προσθέστε ότι η Πορτογαλία έχει τη βαριά κληρονομιά ενός πενηντάχρονου αυταρχικού καθεστώτος. Κάθε αλλαγή αντιμετωπίζεται με δυσπιστία. Οχι τυχαία, ο Κοέλιο στο προεκλογικό επιχείρημά του ενέταξε τις πιρουέτες ΣΥΡΙΖΑ και το επτάμηνο κλίμα αβεβαιότητας στην Ελλάδα. Η Πορτογαλία θα κινηθεί μεταμνημονιακά. Χωρίς Μνημόνιο. Με ελπίδα για επενδύσεις και μικρή ανάπτυξη. Με εμπιστοσύνη από τις αγορές. Με πίκρα για το ψωμί της ξενιτιάς των νέων της. Με τη χαρμολύπη ενός φάντο.