Στην οθόνη των πολιτικών φαντασιώσεων της Συγγρού το σποτάκι έπαιζε σε λούπα. Ηταν εκείνη η μαύρη διαφήμιση που προέβλεπε ότι οι διαπραγματεύσεις θα ναυαγούσαν, η «μπλόφα» δεν θα έπιανε, η δόση των 7,2 δισ. θα χανόταν, οι τράπεζες θα έκλειναν. Οι περισσότερες προφητείες επαληθεύτηκαν. Αλλά η προεκλογική διαφήμιση της ΝΔ, που επρόκειτο να λειτουργήσει ως πειστήριο της προσδοκώμενης δικαίωσης του Αντώνη Σαμαρά, αποδείχτηκε διπλά ατελέσφορη.

Στην πραγματικότητα το δημοψήφισμα ήταν ο δεύτερος γύρος των εκλογών του Ιανουαρίου. Τα αντίπαλα αφηγήματα ήταν ίδια. Ο Τσίπρας θα έφερνε συμφωνία χωρίς λιτότητα, εκβιάζοντας την Ευρώπη με Grexit. Και απέναντί του οι υπόλοιποι αναζητούσαν τη χρησιμότητά τους ως εγγυητές του ιστορικού προσανατολισμού που ο Τσίπρας έπαιζε στα ζάρια.

Ο Σαμαράς έχασε δύο φορές την ίδια μάχη, παρότι τη δεύτερη φορά δεν ήταν μόνος. Είχε περισσότερους συμμάχους –ακόμη και τους απρόθυμους από το κόμμα του. Αλλά κυρίως είχε σύμμαχο την πραγματικότητα των κλειστών τραπεζών. Η δυστοπία, που τον Ιανουάριο ήταν εκλογικό φόβητρο, τον Ιούλιο είχε ήδη αρχίσει να συντελείται. Ομως στην κάλπη και τις δύο φορές υπερίσχυσε η βιωμένη κακουχία των Μνημονίων.

Το παράπονο των σαμαρικών (και όχι μόνο) είναι ότι η Ευρώπη τούς πούλησε. Οτι οι εταίροι και κυρίως η Μέρκελ άφησε τις ευρωπαϊκές δυνάμεις της χώρας βορά στον λαϊκισμό, πιέζοντας την προηγούμενη κυβέρνηση μέχρι τέλους –με αποτέλεσμα να γίνει η Ελλάδα το Κούγκι μιας αντιευρωπαϊκής ανταρσίας.

Η απάντηση που ακούει κανείς από την άλλη πλευρά είναι ότι οι ευρωεκλογές τα άλλαξαν όλα. Οτι –για να το πούμε ωμά –η Μέρκελ μπορούσε να εμπιστεύεται τον Σαμαρά της περιόδου Στουρνάρα, αλλά όχι τον Σαμαρά της περιόδου Ντινόπουλου. Κι ότι δεν είχε νόημα να ποντάρει στη διατήρηση μιας πολιτικής τάξης, κανένας εκπρόσωπος της οποίας δεν ανέλαβε ποτέ πλήρως την ευθύνη –το περίφημο «ownership» –των μεταρρυθμίσεων.

Η στροφή μετά τις ευρωεκλογές ήταν «καραμέλα» και στο στόμα των εσωκομματικών αντιπάλων του Σαμαρά. Εκείνος, έλεγαν, έσυρε το κόμμα στη δεξιά γραμμή, εκείνος έχασε το Κέντρο. Εκείνος, λόγω και του τραυματικού πολιτικού του παρελθόντος, είχε περιχαρακωθεί σε ένα κονκλάβιο πιστών του, αγνοώντας το υπόλοιπο κόμμα.

Ακόμη κι αν ισχύουν όλα αυτά, η ψήφος της περασμένης Κυριακής τούς έδωσε τις πραγματικές τους διαστάσεις. Το 61% δεν απευθύνεται μόνο εναντίον του ενός ή του άλλου προσώπου. Είχε χαρακτηριστικά αντισυστημικού Αρμαγεδδώνα από τον οποίο καμία κεφαλή –ακόμη και οι αφηρωισμένες –δεν μπορεί να προσποιείται ότι βγήκε αλώβητη.

Ενα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας έχει κατεβάσει ρολά. Για τη Νέα Δημοκρατία αυτό σημαίνει ότι ο Σαμαράς μπορεί να ήταν πρόβλημα. Αλλά δεν ήταν το πρόβλημα.