Αυτό που έδειξε η τεράστια διαδήλωση, χθες, στο Παρίσι εναντίον του τρόμου των φανατικών τζιχαντιστών, αυτό που έχει και θα έχει σημασία, είναι ότι η ευρωπαϊκή κοινωνία αψήφησε τον φόβο και, με τους πολιτικούς ηγέτες της επικεφαλής, εκδήλωσε την πρόθεσή της να υπερασπίσει τον πολιτισμό της ελευθερίας και των δικαιωμάτων, το etat laïque (που βδελυσσόταν κι ένας γνωστός μας ιερωμένος ο οποίος υπερασπίστηκε την μπούρκα στα παρισινά σχολεία λέγοντας το αμίμητο «το παιδί μου εγώ δεν θα μπορώ να το στέλνω στο σχολείο ντυμένο τσολιά») και τον οικουμενικό πολιτισμό των δημοκρατικών κατακτήσεων.

Οι διαδηλωτές δεν έχουν τα ίδια πολιτιστικά βιώματα, δεν ψηφίζουν το ίδιο κόμμα, δεν πιστεύουν στην ίδια θρησκεία, πολλές και πολλοί δεν πιστεύουν καν στον Θεό, δεν έχουν το ίδιο χρώμα. Αλλά έχουν μια μοναδική θέληση. Να υπερασπίσουν την κοινωνία που χτίστηκε από αποφασισμένους προγόνους, την κοινωνία που συνέχισαν να χτίζουν αυτοί και επιθυμούν να κληροδοτήσουν στους επιγόνους τους.

Ο τρόμος που έσπειραν στο Παρίσι οι τζιχαντιστές λειτούργησε αφυπνιστικά. Η Ευρώπη (όχι μόνο η Γαλλία), τα κράτη (όχι μόνο οι πολίτες) συνειδητοποιούν ότι ο θρησκευτικός φανατισμός είναι απειλή –και ο ελεύθερος κόσμος δεν μασάει από απειλές. Οι Ευρωπαίοι συνειδητοποιούν ακόμα ότι δεν αρκούν οι παλαιές ερμηνείες για τον θρησκευτικό φανατισμό (δεν είναι οι καταπιεσμένοι της αποικιοκρατίας οι φανατικοί δολοφόνοι). Κι επειδή ένα τμήμα εκπροσώπων αυτού του φανατισμού είναι μαζί μας, πλάι μας, οφείλουμε να θωρακιστούμε ως κοινωνίες –ενισχύοντας ταυτόχρονα τους θεσμούς του κοσμικού κράτους, το νομικό οπλοστάσιο και όσους υπερασπίζονται τους νόμους.

Βρίσκεται και η Ελλάδα σε αυτό το στρατόπεδο; Η Ελλάδα μάς πληγώνει –αλλά για την Ευρώπη φοβάμαι πως ήδη είναι κάτι μακρινό και ξένο.