Ο Δεκέμβριος είναι ο μήνας ο σκληρός. Είναι ο συμβολικά φορτισμένος μήνας των Δεκεμβριανών και των «Δεκεμβριανών». Η στάχτη των δεύτερων είναι ακόμη ζεστή. Από το 2008 κάθε χρόνο γίνονται συστηματικά προσπάθειες αναζωπύρωσής τους.

Το 2008 δεν υπήρχε κρίση. Το παράδοξο είναι ότι και φέτος, ύστερα από πέντε χρόνια αιματηρής περιπέτειας, η απειλή της ανάφλεξης επανέρχεται για ένα αίτημα μεταϋλιστικό –άσχετο με την κρίση: την εξασφάλιση σε έναν κρατούμενο της δυνατότητας να σπουδάσει.

Η διατύπωση μοιάζει να υποβαθμίζει το αίτημα της απεργίας πείνας του Νίκου Ρωμανού. Αλλά στην ουσία του το ζήτημα δεν είναι σύνθετο. Ολοι συμφωνούν ότι μια φιλελεύθερη Πολιτεία οφείλει να χορηγεί στους κρατουμένους πρόσβαση στην εκπαίδευση. Το πρόβλημα είναι ο τρόπος. Πρόσβαση, λέει η κυβέρνηση, δεν σημαίνει αναγκαστικά άδεια. Μπορεί ο κρατούμενος να έχει υπολογιστή, βιβλία, σύνδεση με το πανεπιστήμιο, επικοινωνία με τους δασκάλους –όσα, τέλος πάντων, συνιστούν την εκπαιδευτική διαδικασία, χωρίς να του δίνεται άδεια.

Κακά τα ψέματα. Το ζήτημα δεν είναι οι σπουδές του Ρωμανού. Κανείς –από τους συνηγόρους μέχρι τους γονείς και από τους αλληλέγγυους μέχρι τον ίδιο τον απεργό πείνας –δεν περιόρισε τον αγώνα στη διεκδίκηση της πρόσβασης στην εκπαίδευση. Αντιθέτως. Ο ίδιος όρισε την απεργία του ως «πολιτικό εκβιασμό, ώστε να κερδίσω ανάσες ελευθερίας από την ισοπεδωτική συνθήκη του εγκλεισμού».

Το κίνημα που εγείρεται υπέρ του δείχνει να τον έχει ξεπεράσει. Το αρχικό αίτημά του έχει τόσο υπερεπενδυθεί με δογματισμούς, συνθήματα και πολιτικές φαντασιώσεις που πια δεν διακρίνεται.

Και η Πολιτεία; Από τη μια, η κυβέρνηση σπεύδει να κατευνάσει τα πνεύματα με μια πυροσβεστική (διάβαζε και ευκαιριακή) νομοθετική πρωτοβουλία. Και από την άλλη, οι δικαστές σε συμπληγάδες: αν έδιναν την άδεια σε έναν ύποπτο φυγής, θα κινδύνευαν να διωχθούν πειθαρχικά –όπως οι συνάδελφοί τους που έδωσαν την άδεια στον Ξηρό. Τώρα που την αρνήθηκαν στοχοποιούνται. Και απειλούνται ότι «θα βρεθούν εκείνα τα ελεύθερα πνεύματα που θα δικάσουν το δίκαιο της δικαιοσύνης τους με τον τρόπο τους».

Ο αέρας μυρίζει 2008. Μόνο που το χώμα έχει αλλάξει. Είναι ποτισμένο με βενζίνη. Με τον συσσωρευμένο θυμό –όχι μόνο αυτών που τον διαδηλώνουν στον δρόμο, αλλά και εκείνων που τον κρατούν σφίγγοντας τα δόντια μέσα στα κρύα τους διαμερίσματα.

Ενα είναι βέβαιο. Ο Νίκος Ρωμανός δεν είναι ούτε νομικό ζήτημα ούτε πολιτικό εργαλείο. Η ζωή του δεν πρέπει να κινδυνεύσει. Και αυτό καλούνται να το αναλογιστούν όχι μόνο όσοι ορίζουν τις συνθήκες της κράτησής του. Αλλά και εκείνοι στα σχέδια των οποίων θα ήταν χρησιμότερος νεκρός.